Pressan - 27.01.1994, Blaðsíða 6

Af nöturlegu lífi Steingríms Njálssonar kynferð
isafbrotamanns
STEINGRÍMUR NJflLSSON.
Hér dyttar hann að bátnum
sem virðist vera helsti við-
verustaður hans nú um
stundir.
eini
anni
Staða Steingríms Njáls-
sonar, þekktasta
dæmda kynferðisaf-
brotamanns íslend-
inga, er heldur nöturleg
um þessar mundir. Hann hefur nú
aðsetur í Reykjavík eftir að hafa
gert tilraunir til að dvelja erlendis
og úti á landi. Eftir því sem næst
verður komist dvelst hann í bát á
höfuðborgarsvæðinu urn leið og
hann vinnur við að gera hann upp.
Á sama tíma hefur verið höíðað
opinbert ákærumál á hendur hon-
um — að vísu fyrir minniháttar
afbrot miðað við það sem hann
hefur aðhafst áður. Honum er gef-
ið að sök að hafa keyrt ölvaður í
tvígang, annað skiptið í Dan-
mörku auk þess sem hann er
ákærður fyrir innbrot í söluturn.
Þeir sem til aðstæðna hans
þekkja segja að honum séu allar
bjargir bannaðar: Hrakinn og
smáður vegna ógnvænlegra af-
brota fortíðarinnar; í senn heimil-
islaus og atvinnulaus — rnaður
sem enginn vill hafa samskipti við.
Honum er tryggð ffumffamfærsla
með örorkubótum sem honurn
voru réttar einhvern tímann í for-
tíðinni; „góð lausn til að tryggja
framfærslu manns sem enginn vill
hafa kynni við“, sagði embættis-
maður í réttarkerfínu.
Þeir samúðarfyllri benda gjarn-
an á að Steingrímur hafi sjálfur
verið fórnarlamb kynferðislegrar
misnotkunar í æsku og hefúr það
verið staðfest í málflutningi vegna
seinni misgjörða hans. Þar að auki
missti hann rnóður sína ungur og
ólst einn upp með föður sínurn, en
systkini hans voru send í fóstur.
Til að bæta gráu ofan á svart var
hann utanveltu í félagahópnum,
gjarnan hafður að háði og spotti
og átti þar að auki í erfiðleikum
með nám. Það var því ekki burðug
arfleifð sem hann tók með sér út í
samfélagið.
En hver er staða þekktasta kyn-
ferðisafbrotamanns landsins? Það
væri hræsni að segja að almennur
áhugi ríkti um velferð hans í kerf-
inu eða yfirhöfuð annars staðar.
Hann er eltur af DV, sem reglulega
segir fféttir af því hvar hann er
niðurkominn; hvort sem það er í
Danmörku, Færeyjum, Sauðár-
króki eða Siglufirði, svo nokkrir
staðir séu neffidir sem hann hefur
heimsótt.
Fyrrverandi lögmaður hans
&
dsins
Landlæknir og dómsmálaráðuneyti vinna að breytingu á lögum um afkynjun
Rætt um að dæma kynferðisafbrotamenn í kemíska vönun
Landlæknir sendi bréf til dóms-
málaráðherra í júlí 1993 þar sem
hann lagði til að lagaheimild til af-
kynjunar með skurðaðgerð yrði af-
numin. Þess í stað yrði tekið upp
ákvæði um hormónagjöf sem gerði
sama gagn, jafnvel gegn vilja
manna. Þarna er um að ræða að
breyta gömlum lögum sem heita:
„Lög um að heimila í viðeigandi
tilfellum aðgerðir á fólki, er koma
í veg fyrir að það auki kyn sitt.“
Þetta eru lög númer 16 frá árinu
1938 og voru sett í tíð Vilmundar
Jónssonar landlæknis.
Hafa um skeið farið ffam um-
ræður um breytingar á þessu laga-
ákvæði og var meðal annars grein
eftir Ólaf Ólafsson landlæluri í 2.
tbl. Úlfljóts, tímarits laganema, á
síðasta ári. Þar segir hann: „Árang-
ur afkynjunar með skurðaðgerð er
mjög umdeilanlegur að mati flestra
lækna. Þeir sem gerast sekir urn
kynferðisafbrot gegn börnum —
en lögin eru til komin vegna þeirra
— eiga oftast við sálræn vandamál
að stríða og þess vegna er ekki við
því að búast að afkynjun hafi um-
talsverð áhrif á þann brotlega. Af-
kynjun er, eins og önnur líkamleg
refsing, andstæð menningar- og
mannúðarviðhorfum nútímans.
Vafasamt er að þessi lagaákvæði
standist samkvæmt mannréttinda-
sáttmála sem ísland er aðili að.“
Rétt er að taka fram að ekki er
vitað til þess að þessum ákvæðum
hafi verið beitt frá því lög um af-
kynjun voru sett.
En með breytingunum sem nú
er verið að ræða er gert ráð fyrir að
meðferð verði komið á, jafhvel þótt
viðkomandi veiti ekki samþykki
sitt, ef um kynferðisafbrotamenn
er að ræða. Landlæknisembættið
gerir ráð fyrir að bæði þurfi að
koma til hormónameðferð og sál-
fræðileg meðhöndlun. Lyfið sem
um ræðir heitir androgen og er
einnig notað í öðrum tilfellum svo
sem við blöðruhálskrabbameini
(gefið er upp í lyfjabókinni að það
sé einnig gefið vegna „sjúklega auk-
innar kynhvatar hjá karlmönn-
um“). Eru þá gefnar töflur daglega
svo kynferðislöngun þeirra minnk-
ar. Taka þarf töflurnar í nokkuð
langan tíma áður en fer að bera á
þessari minnkun og eitthvert eftir-
lit verður að hafa með því að af-
brotamennirnir taki lyfið svo þessi
áhugi þeirra minnki. Jafirframt
verður atferlismeðferð að koma til.
í bréfi landlæknis segir einnig að
það þurfi að vera heimild til að
vernda fólk gegn ofbeldisárásum
sjúks fólks og þetta sé liður í því.
Róttækt má telja að rætt skuli vera
um að beita þessari meðferð gegn
vilja manna. Er það vegna þess að
þetta er menningarlegri og mann-
úðlegri meðferð en áður var gert
ráð fyrir í lögum, því ef rnönnum
batnar geta þeir fengið kynhvötina
aftur. Þeir sem að tillögunni standa
segja þó að nauðsynlegt sé að
freista þess að veita meðferðina í
samvinnu við brotamennina.
Ekki hefur enn borist formlegt
6 PRESSAN FIMMTUDAGURINN 27. JANÚAR 1994
svar við þessu úr dómsmála-
ráðuneytinu, en óskað hefúr
verið eftir nánari greinargerð
ffá landlækni, sem ekki hefur
verið send.
Eftir því sem komist verður
næst er ástæðan fyrir því að
landlæknisembættið hefur
frumkvæði að þessum breyt-
ingum sú að svona mál hafa
komið inn á borð landlæknis
vegna geðtruflaðs fólks sem
er í geðmeðferð.
ÓLAFUR ÓLAFSSON
LANDLÆKNIR. Vill afnema
úrelta lagaheimild um af-
kynjun með skurðaðgerð
og taka upp kemíska vön-
un.