Pressan - 27.01.1994, Blaðsíða 15

Persónur í prófkjörum
Stjórnmál
MÖRÐUR
Arimasoim
Nú eru enn runnar upp þess-
ar dásamlegu vikur í lífi
allra íjandvina Sjálfstæðis-
flokksins: prófkjör í Reykjavík.
Hver spreðibassinn af öðrum dreif-
ir af sér lofsorði, afrekaskrá og dýr-
lingamyndum, og frambjóðend-
urnir stinga sér á kaf í íþróttafélög,
kvennaklúbba og old-boys-net. Og
undir pottinum krauma eldar hins
flokkslega bræðralags og samlynd-
is: Árnamenn gegn Vilhjálms-
mönnum, Sveinn Andri gegn
Gunnari Borgar, Hafsteinungar
gegn handboltalandsliðinu, konur
gegn konum, og allir á móti Amölu
Quase.
Við sem unnum einusinni á
Þjóðviljanum eigum ánægjulegar
minningar um svona vikur; einu-
sinni tókum við uppá því að mæla
nákvæmlega auglýsingadálkana frá
hverjum frambjóðanda í Moggan-
um og birtum á hverjum degi yfir-
lit um stöðuna ásamt öðrum tíð-
indum úr leðjuslagnum, sem fór
ótrúlega í taugarnar á þátttakend-
um. Þjóðviljinn — vel á minnst —
var auðvitað ákaflega hæpið blað
lengstaf en sjaldan óleiðinlegri en á
þessum stundum — nú bregður
svo við að alltof litlar fréttir berast
af frambjóðendunum, tilstandi
þeirra og átökum; það er einsog
jafnvel hin aðgangsharða PRESSSA
eða Eintakið nýja umgangist þetta
fólk einsog það sé alltsaman fyrr-
verandi vistmenn einhversstaðar
utanúr sveit og ekki siðferðilega
réttlætanlegt að ganga of hart að
því. Hvað þá DV og Moggi.
Reyndar má kannski segja um
prófkjör svipað og sagt er um þjóð-
ir og ríkisstjórnir að hver stjórn-
málaflokkur verðskuldar einmitt
þá frambjóðendur sem honum
bjóðast í prófkjörum. Sjálfstæðis-
flokkurinn í Reykjavík er fyrst og
fremst hrátt hagsmunabandalag
hópa og einstaklinga um völd, en
ekki vettvangur umræðu eða upp-
sprettulind hugmynda. Þessvegna
verða frambjóðendurnir meira og
minna alveg eins, og málefnaffam-
setning þeira líka: eiginlega allir
núna á nýju Major-línunni í æva-
fornum íhaldsstíl en reyna að
hljóma sem mýkstir: umhverfi,
heilsa, öryggi — og svo styðja þeir
allir Markús Örn.
Að sínu leyti má líka hafa þessi
verðskuldunarorð um Amal Rún
Quase, — þótt hún passi flokknum
einhvern veginn ákaflega illa á
flokkurinn fyllilega skilið þá mynd
sem fi'amboð hennar hefur kallað
„Það virtist til skamms tíma mundu verða styrkur sameiginlega listans að aðilar að
þvíframboði mundu láta afinnri deilum og einbeita sérgegn Sjálfstœðisflokknum.
Því miður hafa slíkar vonir dofnað síðustu daga við þœr fréttir að Svavar Gestsson
œtli sínu fólki bæði sœti Alþýðubandalagsins á listanum. “
fram af flokknum: það er einsog
komin boðflenna í kokteilpartíið,
enginn af gestunum getur fengið af
sér að kasta hinum óboðna á dyr,
og þeir hver sem betur getur að
snúa baki í þetta ókunna fyrirbæri.
Svört einstæð móðir með skoðan-
ir? I Sjálfstæðisflokknum?
Það er svo kaldhæðni örlaganna
að Markús Öm Antonsson skuli í
orði kveðnu hafa allra stuðning til
forystunnar, og geti að nokkm leyti
þakkað það Ingibjörgu Sólrúnu og
sameiginlegu ffamboði stjómar-
andstöðuaflanna í borgarstjórn.
Reyndar segja margir að sjálf úr-
slitin í prófkjöri Sjálfstæðisflokks-
ins skipti í rauninni engu máli fýrir
hann eða kosningarnar. Hvernig
sem fer verði listinn daufur og lit-
laus, en það verði R-Iistinn líka fyr-
ir ofan áttunda sæti borgarstjóra-
efnisins Ingibjargar Sólrúnar.
Kosningarnar muni hvort eð er
snúast fyrst og fremst um borgar-
stjóraefnin tvö, þau málefni og
misjafna lífssýn sem í þeim kristall-
ast; aðrir frambjóðendur verði að-
allega fyrir. Það skipti hinsvegar
máli fyrir Sjálfstæðisflokkinn að
prófkjörsmenn komi sem ósárastir
úr slagnum þannig að Markús nái
þokkalegri samfylkingu að baki sér.
Það virtist til skamms tíma
mundu verða styrkur sameiginlega
listans — að aðilar að því ffamboði
mundu láta af innri deilum og ein-
beita sér gegn Sjálfstæðisflokknum.
Því miður hafa slíkar vonir dofnað
síðustu daga við þær fréttir að
Svavar Gestsson ætli sínu fólki
bæði sæti Alþýðubandalagsins á
sameiginlega listanum, annarsveg-
ar fyrrverandi aðstoðarmanni sín-
um í menntamálaráðuneytinu, og
hinsvegar einum af yngri fylgis-
mönnum sínum, sem einmitt var
aðstoðarmaður hjá Steingrími Sig-
fussyni þegar hann var í sam-
gönguráðuneytinu.
Þar með er rofinn hinn við-
kvæmi friður Allaballa í Reykjavík,
sem er vont fyrir þann flokk, en
gæti fýrst og fremst reynst neikvætt
fýrir nýja ffamboðið. Fyrir Svavari
stendur affur á móti þannig á að
framboðið er einmitt sameiginlegt,
þannig að blóðug átök koma ekki
niður á G-lista og fýlgi Alþýðu-
bandalagsins. Einkahagsmunir í
nágrenni hans þrýsta hinsvegar
mjög á, og niðurstaðan er sú að
vegna sameiginlega listans sé nú í
rauninni betri tíð en nokkur önnur
til að reyna að „hreinsa til“ í
Reykjavíkurdeildum Allaballa,
valdasvæði Svavars, áður en kemur
að þingkosningum í fýrra lagi og
næsta formannskjöri í flokknum í
síðara lagi, en þangað langar unn-
endur Svavars til endurnýjunar
fornra lífdaga.
Og einstaka maður hélt í bláeygu
sakleysi að hugsanleg heimt höfuð-
borgarinnar hlyti að skipta pólit-
íska forystumenn slíku meginmáli
að (svo vitnað sé eftir minni í fræga
ræðu eins af þingmönnum Reykja-
víkur á landsfundi Alþýðubanda-
lagsins í haust) — að ekki yrði sleg-
in ein einasta fölsk nóta, ekki eitt
högg, ekki eitt orð...
Höfundur er íslenskufræðingur.
VIÐSKIPTI
— HIIM HLIOIIM
Vikulegur dálkur um viðskipti og fjármál er
skrifaður af pallborði nokkurra einstaklinga í
viðskipta- og fjármálalífi.
AFRAM VEGINN I
VAGNINUM EK ÉG
„Árangur Bifreiða & landbúnaðarvéla
með IÞyundai er athyglisverður. “
Samningar um kaup og kjör
eru flóknari en venjulegt fólk
skilur. Ætla mætti að málið
snerist um það hve mikið vinnu-
veitendur vilja greiða fyrir notkun
vinnuafls, sem nauðsynlegt er í at-
vinnurekstri. En á sama hátt og
guð er einn og þríeinn — sam-
kvæmt fermingarkveri Helga Hálf-
danarsonar fáum við venjulegt fólk
ekki skilið slíka guðlega náttúru —
skiljum við heldur ekki hvers vegna
Ríkisstjórn íslands er kölluð til og
spurð: Hvað vilt þú gera fyrir aðila
vinnumarkaðarins?
Á útmánuðum 1986 sátu aðilar
vinnumarkaðarins á ruggustólum
og sömdu um kaup og kjör. Vil-
hjálmi Egilssyni, nú alþingismanni,
og Bimi Björnssyni, nú banka-
stjóra, datt það helst í hug að hægt
væri að bæta kjör verkafólks með
því að lækka verð á biffeiðum. Að-
ferðin var einföld: Að lækka tolla
og vörugjöld á bílum, að láta fjár-
málaráðherra greiða fyrir kjara-
samningana.
Um þetta var samið og allir vom
ánægðir, sérstaklega bifreiðainn-
flytjendur, því innflutningur jókst
hröðum skrefum.
Á árunum 1986 og 1987 voru
fluttir inn um og yfir 25 þúsund
bílar hvort ár. Ástæða þess var ein-
föld; stjórnvöld höfðu ffarn til þess
tíma léyst allan efnahagsvanda með
álögum á bifreiðaeigendur og
menn höfðu ekki efni á að kaupa
nýja bíla. Bílaflotinn var í raun að
ganga úr sér. Á þessum tveimur ár-
um var þjóðin að bæta úr endur-
nýjun sem dregist hafði úr hófi, því
eðíilegur innflutningur og aukning
til að viðhalda bílaeign landsmanna
er um 13 þúsund bílar á ári.
En skjótt skipast veður í lofti.
„ Vilhjálmi Egils-
syni, nú alþingis-
manni, ogBirni
Björnssyni, nú
bankastjóra, datt
það helst í hug að
hægt vœri að bœta
kjör verkafólks
með því að lœkka
verð á bifreiðum. “
Þegar þorskafli dregst saman dregst
fjárfesting í varanlegum neysluvör-
um ennþá meira saman. Þorskafli
hefur minnkað um 60 prósent ffá
því hann var í hámarki en bifreiða-
innflutningur hefur minnkað um
80 prósent ffá því hann var í há-
marki. Togararnir hafa að ein-
hverju leyti bætt sér upp aflasam-
drátt með öðrum veiðum, en bif-
reiðainnflytjendur hafa ekki nein
ný mið til að róa á. Ekki er kvóti á
bifreiðainnflutningi.
Og enginn grætur biffeiðaum-
boð.
Frá þeim tíma, sem biffeiðaveisl-
an var haldin á árunum 1986-’87,
hafa orðið miklar sviptingar á bif-
reiðamarkaðnum. Gamalt og gróið
biffeiðaumboð eins og Sveinn Eg-
ilsson hf. hefur horfið án þess að
nokkur hafi tekið eftir því að skort-
ur sé á Ford-bílum. Líklega snúa
þeir Ford-feðgar sér í gröfinni þeg-
ar þeir frétta þetta.
Húsbygging í Faxafeni og vantrú
Þóris Jónssonar á japönskum bíl-
um voru banabitarnir.
Annað bifreiðaumboð seldi jap-
anska bíla en það dugði ekki. Það
byggði sig á hausinn. Það var Bíla-
borg hf. Landsbankinn eignaðist
húsið, sem varð Bílaborg hf. of-
raun. Landsbankinn getur ekki selt
húsið. Leigutaki Landsbankans er
dótturfyrirtæki Ingvars Helgasonar
hf., Bílheimar hf., en það fýrirtæki
yfirtók biffeiðainnflutning SÍS, sem
síðast hét Jötunn hf. Ingvar og syn-
ir eru seigir.
Eitt biffeiðaumboð, Jöfur hf.,
sem heitir nú Bíljöfur hf., endaði í
eigu lífeyrissjóða, Vátryggingafé-
lagsins og Eignarhaldsfélags Al-
þýðubankans hf. Undarleg fjárfest-
ing. Skoda-biffeiðir eiga sér trygg-
an hóp kaupenda og svo er einnig
um aðra afurð Bíljöfúrs hf. en það
er hópur manna, sem hafa jeppa-
réttindi og borga ekki sína bíla
sjálfir. Ekki dugir það til arðsemi.
Þekktasti viðskiptavinurinn er
seðlabankastjóri en hann skilaði
bílnum og fór í fýlu til Helsinki.
Ekki virðist einhlítt til ágóða að
vera með hæstu markaðshlutdeild
ár eftir ár og auglýsa mest selda bíl
á Islandi eins og Toyota-umboðið
P. Samúlesson hf. gerir. Samkvæmt
blaðaffegnum eru líkur á því að P.
Samúelsson hf. verði gult fyrirtæki
innan skamms tíma og verði hluti
af Toyota-samsteypunni. Það er
bót í máli að forseti íslands ekur
alltaf á sinni Toyota Lexus-biffeið.
Sigurvegarinn í þrengingum lið-
inna ára virðist ætla að verða Bif-
reiðar & landbúnaðarvélar hf. Ekki
eru það Lödurnar sem bjarga fýrir-
tækinu núna. Það eru bílar ffá
óvininum í austri, Kóreu, sem
koma, sjá og sigra. Hyundai-bílar
flæða inn á markaðinnn og ryðja
öðrum austurlenskum bílurn af
markaðnum.
Árangur B&L með Hyundai er
athyglisverður. Tvö önnur biffeiða-
umboð höfðu reynt fýrir sér með
umboðið en ekki haft erindi sem
erfiði.
Annað þeirra umboða, sem
reynt hafði fyrir sér með Hyundai,
Globus hf., veðjaði á Ford og Saab.
Á síðasta ári var samdráttur í sölu
hjá því umboði heil 57 prósent. Og
ekki voru bílarnir margir fýrir. Fyr-
irtæki, sem verður fyrir slíkum
samdrætti, þarf verulega á aukabú-
greinum að halda til að lifa af. Ekki
verður séð hvernig þeir sem fjár-
festu í hlutabréfum í Globus hf.
fýrir þremur árum hafa ávaxtað sitt
pund.
Það er liðin tíð að hægt sé að
hagnast ótæpilega á bifreiðainn-
flutningi eins og gerðist í upphafi
bílaaldar. Fyrstu biffeiðainnflytj-
endurnir byggðu stórhýsi eins og
þau sem standa við Hlemm og
Lækjartorg. Það er alveg ljóst að
einhver þeirra umboða, sem fást
við biffeiðainnflutning, munu ekki
lifa af þrengingar næstu tveggja ára.
Almættið eitt veit hvaða biffeiða-
umboð lifa samdráttinn af.
FIMMTUDAGURINN 27. JANÚAR 1994 PRESSAN 15