Pressan - 27.01.1994, Blaðsíða 14

Útgefandi Pressan hf.
Ritstjóri Karl Th. Birgisson
Ritstjórnarfulltrúar Guðrún Kristjánsdóttir
Sigurður Már Jónsson
Framleiðslustjóri Bragi Halldórsson
Markaðsstjóri Sigurður I. Ómarsson
Ritstjórn, skrifstofur og auglýsingar:
Nybýlavegi 14-16, sími 643080.
Símbréf: Ritstjórn 643089, skrifstofa 643190, auglýsingar 643076
Eftir lokun skiptiborðs: Ritstjórn 643085, dreifing 643086, tækni-
deild 643087.
Áskriftargjald 860 kr. á mánuði ef greitt er með VISA/EURO, en 920
kr. á mánuði annars.
Verð í lausasölu 280 krónur.
BLAÐAMENN: Jakob Bjarnar Grétarsson, Jim Smart Ijósmyndari,
Kristján Þór Árnason myndvinnslumaður, Páll H. Hannesson, Pálmi
Jónasson, Sigríður H. Gunnarsdóttir prófarkalesari, Steingrímur Ey-
fjörð útlitshönnuður.
PENNAR: Stjórnmál: Árni Páll Árnason, Árni M. Mathiesen, Baldur
Kristjánsson, Einar Karl Haraldsson, Finnur Ingólfsson, Gunnar Jó-
hann Birgisson, Ingibjörg Sólrún Gísladóttir, Mörður Árnason, Ólafur
Hannibalsson, Óli Björn Kárason, Þórunn Sveinbjarnardóttir, össur
Skarphéðinsson.
Menning og mannlíf: Davíð Þór Jónsson, Einar Kárason, Friðrika
Benónýs, leikhús, Gunnar J. Árnason, myndlist, Gunnar L. Hjálmars-
son, popp, Hallur Helgason, kvikmyndir, Ulugi Jökulsson, skák, Indriði
G. Þorsteinsson, Jónas Sen, klassík og dulrœn málefni, Kolbrún Berg-
þórsdóttir, bókmenntir, Kristinn Jón Guðmundsson, Magnús Ólafs-
son, Margrét Elísabet Ólafsdóttir.
Auglýsingar: Halldór Bachmann, Kristín Ingvadóttir,
Pétur Ormslev.
Steingrímur Njáls-
son, stuttu seinna
Fá sakamál hafa vakið jafnmikla athygli á síðari árum og kynferð-
isafbrot Steingríms Njálssonar og má fullyrða að einn tiltekinn
afbrotamaður hafi ekki áður orðið slíkt umræðuefni fjölmiðla og
almennings. Fjölmiðlar gengu þar lengra en áður hafði tíðkazt í við-
líka málum, en deilur um nafn- og myndbirtingar þeirra hljóðnuðu
sjálfkrafa og umsvifalaust þegar í Ijós kom að enn einu afbroti var
afstýrt, að líkindum eingöngu vegna myndbirtinga í fjölmiðlum.
Brotin voru að sönnu hrottaleg og viðbrögð almennings réttlætan-
leg. Það er þeim mun grætilegra að nú, nokkrum árum eftir að aldan
gekk yfir, virðast allir verr settir en áður en málið hófst og dæmt var
fyrir brotin. Steingrímur Njálsson býr við ómannúðlegar og líklega
mannskemmandi aðstæður í Reykjavík. Hann fær varla vinnu eða
mannsæmandi húsnæði og er þannig ókleift að lifa því sem gæti
nálgazt eðlilegt líf í samfélaginu, vegna fortíðar sinnar og afbrota.
Engar aðstæður eru hér á landi til að reyna að fyrirbyggja að af-
brotin endurtaki sig. Ekki er hægt að veita Steingrími þá meðferð
eða hjálp sem nauðsynleg ertil að halda aftur af afbrigóilegum kyn-
ferðislegum tilhneigingum hans. Þess vegna er allur almenningur
verr settur en áður, lifir eflaust í þeirri trú að frá einhverju hafi verið
gengið með dómsmeðferð, en býr þó við að laus gengur sami ein-
staklingur og öll þjóðin lærði að óttast fyrir fáeinum misserum. Ýmis-
legt í hegðun hans bendir því miðurtil að sá ótti sé ekki ástæðulaus
enn þann dag í dag.
Réttarkerfið er jafnvanmáttugt nú og það var fyrir fáum árum til að
taka á vanda afbrigðilegra glæpamanna.Til þess eru ekki aðstæður,
svo „lausnin" felst í því að sleppa þeim lausum án meðferðar og
krossleggja fingurna í von um að glæpirnir endurtaki sig ekki. Það er
hrein uppgjöf kerfis, sem verður bert að því í hverjum málaflokknum
á fætur öðrum aó ráða ekki við verkefnin sem það á að sinna.
Burt með bráða-
birgðalögin
Ríkisstjórn hinna fersRu og hreinlegu vinnubragða í stjórnsýslu
kunni ekki önnur ráð betri í sjómannaverkfallinu en að setja
bráðabirgðalög. Það var ömurlegt upp á að horfa, en staðfesti
enn einu sinni nauðsyn þess að afnema úr stjórnarskránni ákvæðið
sem gefur framkvæmdavaldinu heimild til að stjórna með lagatilskip-
unum án þess að kalla þingið saman. Þessi umræða er orðin svo
gömul og vel þekkt í öllum stjórnmálaflokkum, að það nálgast fárán-
leika að hún skuli nú hafin einu sinni enn.
Þess eru dæmi úrfortíðinni, að ríkisstjórnir hafi hafttæpan eða
ekki meirihluta fyrir bráðabirgðalögum. Slíkar raddir hafa einnig
heyrzt nú og virðist að minnsta kosti Ijóst að nákvæmur þingstyrkur
á bak við lögin var ekki kannaður. Það, að stjórna meó bráðabirgða-
lögum þegar hægt er að kalla þingið saman með örskömmum fyrir-
vara, er nógu sóðalegt út af fyrir sig, en óðagotsvinna á borð við
þessa er slíkur subbuskapur að ríkisstjórnarflokkarnir ættu að
skammast sín til að tryggja að þessu forna og ólýðræðislega stjórn-
tæki verði hent út úr stjórnarskránni hið snarasta.
Gengur út til vinstri
Stjórnmál
ARIMI
MATHIESEIXI
Ahugamenn um stjórnmál
geta ekld kvartað þessa dag-
ana. Fyrsti mánuður ársins
hefur verið allrar athygli verður og
lofar góðu fyrir árið í heild. Verk-
fall, bráðabirgðalög, vaxtalækkun,
hæstaréttardómur og tilraun til
sameiginlegs ffamboðs vinstri
minnihlutans í borgarstjórn
Reykjavíkur. Vaxtalækkunin er
auðvitað mikilvægast þessara mála
en tilraun vinstri minnihlutans til
sameiginlegs ffamboðs er að mínu
mati athyglisverðasta málið ffá
sjónarhóli þróunar íslenskra stjóm-
mála. Hver svo sem niðurstaða
málsins verður vekur hún ótal
spumingar og gefur jafnffamt svör
við spurningum sem áður höfðu
verið settar ffam.
Tveggja flokka kerfi
Fyrsta spurningin sem valmar er
hvort hér sé um að ræða fyrsta
skrefið til tveggja flokka kerfis hér á
landi. Tíminn einn mun geta svar-
að þessari spumingu en við getum
velt fyrir okkur hvers konar vinstri
flolckur gæti komið út úr þessu
samstarfi. Stjórnmál ráðast fyrst og
ffemst af persónum og þeim mál-
efhum sem þær standa fyrir. Þegar
þetta er skrifað er óljóst hvemig
hugsanlegur ffamboðslisti verður
skipaður. Þó virðist Ijóst að Ingi-
björg Sólrún Gísladóttir alþingis-
maður verður borgarstjóraefnið.
Að minnsta kosti yrði talið að til-
raunin hefði mistekist ef Ingibjörg
Sólrún segði nei á síðustu stundu.
Hún hefur þannig kverkatak á
samstarfsaðilum sínum þegar kem-
ur að gerð stefnuskrár ffamboðs-
listans.
Hvers konar framboð, hvers
konar flokkur?
Ingibjörg Sólrún er sennilegast
„Ingibjörg Sól-
rún er senni-
legast vinstri-
sinnaðasti al-
þingismaður-
inn á Alþingi
íslendinga í
dag. “
vinstrisinnaðasti alþingismaðurinn
á Alþingi Islendinga í dag. Ber mál-
flutningur hennar, bæði á Alþingi
og í borgarstjórn hér áður, vitni
um það. Það sem greinir hana hins
vegar ffá hinum venjulegu komm-
um sem í dag ráða ríkjum í Al-
þýðubandalaginu er að hún er al-
þjóðasinnuð eins og gömlu komm-
arnir (eins og þeir Einar og Brynj-
ólfur) voru í gamla daga, áður en
Stalín fann upp slagorðið „sósíal-
isma í einu landi“.
Ég sagði hér að ffaman að Ingi-
björg Sólrún væri „sennilegast
vinstrisinnaðasti alþingismaður-
inn“ vegna þess að það er erfitt að
gera upp á milli hennar og Hjör-
leifs Guttormssonar alþingis-
manns, en þeim tveimur lendir off
saman út af vinstri kreddum sem
enginn annar skilur né lætur sig
varða. Meira að segja Svavar Gests-
son lætur þau afskiptalaus undir
þeim kringumstæðum.
Það má því öllum vera ljóst að
ffamboð eða flokkur sem Ingibjörg
Sólrún er í forystu fyrir hlýtur
hvernig sem mælt er að vera afar
vinstrisinnaður. Ef ekki, þá væri
Ingibjörg Sólrún ber að slíkum tví-
skinnungi að ótrúlegt væri.
Er Framsókn miðju- eða
vinstriflokkur?
Hvert er eðli þeirra flokka sem
ætla að skipa sér undir merki Ingi-
bjargar Sólrúnar? Er Framsóknar-
flokkurinn miðju- eða vinstriflokk-
ur? Það hefúr auðvitað aldrei feng-
ist afgerandi svar við þessari spum-
ingu en hitt er víst að innan flokks-
ins er fjöldi miðjumanna og stór
hluti kjósenda flokksins kýs hann
sem miðjuflokk. Ætlar þetta fólk að
fylkja sér undir vinstristefnu Ingi-
bjargar Sólrúnar og Alþýðubanda-
lagsins?
Alþýðuflokkurinn og „Fram-
sóknarfjósið"
Fyrir alþingiskosningarnar 1987
ætlaði Alþýðuflokkurinn að bjarga
Sjálfstæðisflokknum út úr „Fram-
sóknarfjósinu“. Það var ekki langt
liðið frá kosningum þegar Jón
Baldvin var kominn í eina sæng
með Framsókn og framsóknar-
kommunum í Alþýðubandalaginu.
Ætla ffjálslyndir jafhaðarmenn í
Reykjavík að leiða höfúðborgarbúa
inn í Framsóknarfjósið og kjósa
lista sem Sigrún Magnúsdóttir leið-
ir?
Kvennalistinn, hvað er hann?
Kvennalistinn hefur ffá því hann
var stofnaður reynt að höfða til
kvenna, bæði til hægri og vinstri í
stjómmálum. Hann hefur talið sig
hafa sérstöðu í íslenskum stjórn-
málum, meðal annars vegna þess
að vera hvergi staðsettur sem slíkur
í hinu pólitíska litrófi. Þetta leiðir
auðvitað til þess að oft er áberandi
skoðanaágreiningur innan
Kvennalistans og þær hafa leitast
við að gæta þess að enginn einn
þingmaður listans væri meira áber-
andi en hinir. Nú er hins vegar
annað upp á teningnum. Kvenna-
listinn er orðinn vinstriflokkur og
ætlar í samstarf við aðra vinstri-
flokka. Hver er nú sérstaðan? Hvers
eiga þeir kjósendur listans, sem
ekki telja sig vinstrimenn, að
gjalda? Em þessi sinnaskipti upp-
hafið að endalokum Kvennalistans?
Þessi sinnaskipti Kvennalistans
minna mig á svohljóðandi neðan-
málstexta í leikritshandriti: „Tekur
hatt sinn og staf og gengur út til
vinstri.“
Fjölskylduvandamál allaballa
„Jæja,“ dæsti Guðrún Ágústs-
dóttir þegar hún hlammaði sér nið-
ur við hliðina á Svavari. „Ég átti
ekki von á að það yrði svona milcil
andstaða við hann Árna Þór í
framboðið. Þetta er vænsti drengur
og hefúr alltaf reynst okkur svo
vel.“
„Þetta á ekki að koma á óvart,“
sagði Svavar íbygginn. „Ég sá þetta
fyrir. Þeir um það, Birtingarmenn.
Éf þeir vilja forval, þá skulu þeir fá
eftirminnilegra forval en þeir hafa
nokkru sinni upplifað. Þeir mega
prísa sig sæla ef þeir fá þrjátíu pró-
sent.“
„En ég er orðin svo leið á þessu,
elsku besti,“ stundi Guðrún. „Alltaf
þessi eilífu læti þegar við ætlum að
gera eitthvað sniðugt. Getum við
ekki fúndið einhverja málamiðlun,
Svavar? Við eigum jú stóra fjöl-
skyldu. Hvernig væri hann Ástráð-
ur? Hann er lögfræðingur. Eru
íhaldskjósendur ekki svag fyrir
lögffæðingum?.“
„Vertu róleg, kona,“ sagði Svavar
og byrsti sig. „Þessi Barnaheillafýr á
ekki möguleika. Heldurðu að það
hafi engin áhrif að annar hver fé-
lags- og sálfræðingur á suð- vestur-
horninu hefúr legið í símanum síð-
ustu daga með félagatal Alþýðu-
bandalagsins fyrir framan sig? Ef
við kunnum eitthvað, þessir gömlu
stalínistar, þá er það að skipuleggja
aksjón. Svo ég minnist nú ekki á
símtölin inn í Kvennalistann og
Framsókn. Það er mikilvægt að
eiga bandamenn á réttum stöðum,
Guðrún mín,“ sagði hann loks í
kennaratóninum.
„Talandi um bandamenn,“ sagði
Guðrún og hnykkti höfðinu í átt að
Steingrími afa Sigfússyni, sem kom
brokkandi að borðinu þeirra.
„Hvernig gengur?“ spurði hann.
„Kaffi og flatbrauð, Þórdís mín.“
„Þetta er allt einsog það á að
vera,“ sagði Svavar. „Ólafur Ragnar
á ekki möguleika. Nú náum við
honum, Steingrímur. Við fáum
nýjan formann eftir tvö ár. Úr okk-
ar röðum.“
Afi ljómaði einsog barn með
jólapakka og tróð í sig flatbrauð-
inu. „Er það satt? Heldurðu að það
geti verið?“
„Ekki vanmeta stuðningsmenn
þína, Steingrímur. Manstu þegar
hann ætlaði að steypa undan Sig-
ríði Jóhannesdóttur og troða Elsu
Þorkels í sætið hennar í Reykjanesi?
Við björguðum því. Gerðum Sig-
ríði að formanni framkvæmda-
stjórnar, Steingrímur. Manstu eftir
því? Það verður ekki gengið ffam-
hjá formanni ffamkvæmdastjórn-
ar. Það er annað sem allir góðir sta-
„Getum við ekki fundið einhverja mála-
miðlun, Svavar? Við eigum jú stóra Jjöl-
skyldu. Hvernig vœri hann Ástráður?“
línistar vita, Steingrímur. Mikil-
vægt að halda embættunum í
flokknum réttum megin. Næsta
verkefúi er að gera Einar Karl at-
vinnulausan einhvern veginn.“
Það birti enn yfir Steingrími við
þessa tilhugsun. Hann tókst á loft
með flatbrauðið hálft útúr sér og
kvaddi í skyndingu. Ábyggilega til
að upphugsa eitthvert óþokka-
bragðið.
„Blessaður einfeldningurinn,“
sagði Svavar og glotti. „Það er alveg
rétt að formaðurinn verður okkar
megin eftir næsta landsfund. Ég
held liins vegar að það muni koma
honum á óvart þegar það verður
ekki hann.“
Hann stóð upp.
„Komdu, Guðrún mín. Það má
ekki slaka á. Það er verk að vinna.
Við þurfum að hugleiða þetta með
hann Ástráð. Geturðu ekki hringt
og athugað hvernig stemmningin
er fyrir honum? Þú mátt fá lánaða
flokksskrána mína...“
Oddur þingvöröur er hugarfóstur
dálkahöfunda, en persónur og efnis-
atriöi byggjast á raunveruleikanum.
14 PRESSAN FIMMTUDAGURINN 27. JANÚAR 1994