Pressan - 27.01.1994, Blaðsíða 17

GUÐNI ÁGÚSTSSON, bankaráðsmaður Búnaðarbanka: „Ekki lítið atriði fyrir endurskipulagningu þessa þjóðfélags að hafa í Seðlabank-
anum mann með þekkingu og reynslu Steingríms Hermannssonar."
Guðni Agústsson, alþingismaður Framsóknarflokksins
Framsókn á að fá
forsæti í nýrri vinstri-
stjórn
Gjaldþrotastefnan og einkayæðingin færa kolkrabbanum
og fjölskyldunum fjórtán auðæfi þjóðarinnar
Guðni Ágústsson, þingmaður
Framsóknar á Suðurlandi,
er stundum sagður fornast-
ur ffamsóknarmanna. Það er
kannski ekki út í hött, því hann
stígur þungt til jarðar og kveður
fast að orði. Reyndar eins og hann á
kyn til, því faðir hans var Ágúst
Þorvaldsson, þingmaður og héraðs-
höfðingi, er rak stórbýli á Brúna-
stöðum í Flóa og kom upp sextán
. bömum ásamt Ingveldi Ástgeirs-
dóttur, konu sinni. Guðni hefur því
mikinn ffamsóknararf í farteskinu.
En hvernig er að koma úr bænda-
héraði og vera talsmaður stéttar
sem á undir högg að sækja? Af
hverju er svona hart sótt að bænd-
um?
„Ég held að það liggi ljóst fyrir að
heildsalastéttin og innflutningsöflin
á Islandi hafa verið afar sterk og
þau vilja ná þessum markaði til að
græða á honum. Svo er hitt að á
hinum pólitíska vettvangi hafa
menn vaðið uppi, eins og Jón Bald-
' vin Hannibalsson, sem manni virð-
ist nú vart skeyta lengur um ís-
. lenska hagsmuni. Samningagerðir
hans bera þvi merki að hann hikar
ekki við að fórna íslenskum hags-
munurn. Ég nefni garðyrkjuna í
EES-málinu, þar sem hann gerir
tvíhliða samning sem þessi ríkis-
stjórn blessar en er náttúrulega rot-
högg á ffamþróun garðyrkjunnar
hér á Islandi."
Ertu að segja að staða garðyrkj-
unnar sé verri á íslandi en á hinutn
Norðurlöndunum?
„Já, hér allt annar samningur
sem Jón Baldvin gerði. Það er tví-
hliða samningur sem Norðmenn
og Svíar höffiuðu. Þeir fóru allt
aðra leið. Þeir gerðu samning um
þær afurðir sem þeir ekki ffam-
leiða, en hér hellum við yfir okkur
blómunum og grænmetinu án þess
að hafa jöfnunartolla né nokkurn
hlut. Staða garðyikjubænda á næst-
unni veltur því á hvað stjómvöld
treysta sér til að koma til móts við
þennan atvinnuveg með niðurfell-
ingu á ýmsum aðflutningstollum,
hvaða raforkuverð þeir fá; það er til
dæmis spuming hvort þeir komist
á stóriðjutaxta."
En staða neytenda? Nú fá þeir
ódýrar vörur?
„Þá komum við aftur að því:
Hvers vegna hafa þær verið dýrar?
Nú er til þess að taka að í sumar
sem leið var grænmeti sennilega á
lægsta verði hér á íslandi hvað
landbúnaðarafurðir varðar; há
álagning verslunar hér á ekki síður
sinn þátt í verðinu svo og illa skipu-
lögð og dýr afurðastöðvastarfsemi.
Vandinn liggur oft þeim megin
hvað landbúnaðinn varðar, en það-
an kemur gagnrýnin hvað hörðust.
Þetta er auðvitað álagningarvandi
líka. Hitt er svo annað mál að land-
búnaðurinn hefur verið að gefa eff-
ir og semja um lækkun á verði til
bænda og koma þannig til móts við
neytendur, eins og hefur verið að
gerast úti í Evrópu, og verður hér
nálgast mjög verð erlendis."
Nú talar þú hart um kaupmenn
en er það ekki erfitt fyrir þig sem
bankaráðsmann, — með fjölda
slíkra í viðskiptum?
„Ég tel auðvitað kaupmanna-
stéttina nauðsynlega og þar er mik-
ið af heiðarlegum mönum sem
styðja íslenska hagsmuni. Fremur
hef ég rætt um heildsala og inn-
flutningsáráttu Islendinga. Eg hef
stundum sagt sem svo að níu af
hverjum tíu dönskum kaupsýslu-
mönnum séu út um allan heim að
selja danskar afurðir en níu af
hverjum tíu íslenskum kaupsýslu-
mönnum eru út um allan heim að
kaupa erlenda vöru og umboð til
að færa úr vegi þetta íslenska já
takk, sem menn eru að auglýsa dag
hvem. Þar eiga ekki bara heildsalar
hlut að máli, heldur — því miður
— fjármálaráðherrar, sem um
langa tíð hafa verið með sveltan
ríkissjóð. Þeir horfa bara á aðra
hliðina á innflutningi. Þess vegna
hafa ríkisstjómir og stjómmála-
menn verið of hallir undir inn-
flutning og gleymt baráttunni fýrir
íslenskum atvinnuvegum.“
Framsóknarmenn hafa ekki
brugöist bændastéttinni
En hvernig lítur staða bœnda út
fyrir Framsóktiarflokkinn, sem hefur
löttgum hefur verið talsmaður
bænda? Hefur hann ekki brugðist
skjólstœðingum sínum eða eru þeir
bara sjálfir að breytast?
„Framsóknarmenn hafa ekki
brugðist bændastéttinni. I öllurn
þessum samdrætti hafa bændur
orðið að beygja sig fýrir þeirri stað-
reynd að heimurinn er yfirfúllur af
mat. Við höfum skyndilega orðið
að breyta um stefnu. Við látum
ekki lengur peninga í útflutnings-
bætur, einir allra þjóða á norður-
hveli. Þetta er bara staða sem er
komin upp. Framtíðin er hins veg-
ar björt. Það viðurkenna allir að ís-
lenskar landbúnaðarafúrðir em það
góðar að þær eiga góða möguleika
við enn eina breytinguna sem er að
verða í heiminum, fólk vill hreinar
afurðir og spyr þá ekki um verð.
Þar em að opnast sóknarfæri sem
gefa landbúnaðinum nýja von. Ég
trúi þvi að það verði hagkvæmt að
flytja út landbúnaðarvörur, vist-
vænar landbúnaðarvömr sem selj-
ast háu verði.“
Þú skaust á Jón Baldvin áðan,
hvað fintist þer að öðru leyti um rík-
isstjómina? Menn hafa talað um
haustkosningar og undir kraumar, er
eitthvað að gerast í stjómarsamstarf-
inu?
„Ég tel að það geti verið. Sam-
starfið er orðið þreytt. Ýmsar að-
stæður í landinu, eins og samstarf-
ið hér í borgarstjómarkosningum í
Reykjavík, verða Sjálfstæðisflokkn-
um mjög erfiðar. Það verður auð-
vitað setið yfir því hvort rjúfa eigi
samstarfið og gera landsmálin
númer eitt frarn til vors, þannig að
það gæti breyst. Ríkisstjómin á líka
sína erfiðu tíma ffamundan, því að
þjóðin er að vakna. Á næstu dög-
um munu þeir atvinnulausu rísa
upp og ég er skíthræddur við
stefnu þessarar ríkisstjórnar; at-
vinnuleysið er engin tilviljun held-
ur er það tæki til eignatilfærslunnar
sem hún hefur staðið fýrir. Það eru
þúsundir manna í báðum stjórnar-
flokkunum að vakna upp við það
að kolkrabbinn og fjölskyldurnar
fjórtán eru hrammur þessarar rík-
isstjórnar og eignatilfærslan á
næstunni — ef menn spyrna ekki
við fótum — verður skelfileg.“
Þú ert þá að tala um einkavœð-
inguna.
„Bæði er ég að tala um einka-
vinafélagið sem við höfum kallað
svo, sem er að gefa einkavinunum
ríkisfýrirtæki á gjafþrís, og ekki síð-
ur hitt, að gjaldþrotastefnan er
auðvitað að skipta um eigendur í
einkafýrirtækjunum á íslandi.
Maður sér það við sameiningu og
endurreisn fýrirtækja að það er oft
þessi fámennisklíka sem kemur inn
og eignast fýrirtækin.“
En ef verða kosningar og stjómar-
samstarfið breytist með þeitn hœtti
að Framsóknarflokkuritin fer inn,
finnst þér þá að eigi að láta kaupin
ganga til baka eða hætta við þar sem
það vœri hægt?
Framsóknarfíokkurínn á
ekki að fara í ríkisstjórn nema
hann hafí forystu
„Ef Framsóknarflokkurinn nær
því að fara vel út úr næstu kosning-
um fer hann ekki í ríkisstjóm nema
hafa forystuhlutverkið. Hann getur
ekki öðmvísi farið í ríkisstjóm og
verður þarafleiðandi að móta nýja
efnahagsstefnu í landinu.“
Framsóknatflokkurinn á þá að
gera kröfu um forsætisráðuneytið.
„Hiklaust. Hann getur aldrei far-
ið í samstarf öðruvísi, hvort sem
hann fer til vinstri eða hægri. Við
verðum að hafa forystuhlutverkið.
En það er ekki svo auðvelt að snúa
við sölum sem hafa farið fram. Ég
er að því leyti einstaklingshyggju-
maður að ég tel að ffamleiðslufyrir-
tækin í landinu eigi að vera í eigu
almennings. Að því leyti er ég sam-
mála mörgum sjálfstæðismönnum.
En þeim hefúr ekki tekist það sem
þeir ætluðu sér, t.d. að gefa bank-
ana á hálfvirði, selja Landsvirkjun,
Rafmagnsveitur ríkisins eða Póst og
síma. Þeir hafa ekki náð þessum ár-
angri, þannig að ennþá hafa þeir
ekki komið fýrirætlunum sínum
ffam.“
Trúir þú því að ríkisstjórnin vinni
fyrír jjölskyldurnar fjórtán?
„Já, því miður. Ég tel að forystu-
öfl ríkisstjórnarinnar báðum megin
ffá hafi hugsað sér þessa einkavæð-
ingarstefu til að skapa aðstæður til
að færa hér til eignir. Ég hef sann-
færst meira og meira um það eftir
því sem ég hef séð meira til þessarar
ríkisstjórnar."
Af því að þú ræðir um forystu í
næstu ríkisstjórn, þá spyr maður;
undir forystu hvaða framsóknar-
manns?
„Við eigum náttúrulega þessa tvo
yfirburðamenn. Ég veit ekkert um
það hvort Steingrímur er að fara í
Seðlabankann eða ekki, það hefur
ekki verið gefið út og hann hefur
ekki svarað því. Hins vegar má eng-
inn gleyma því að hvað sem hann
gerir þá er það hans ákvörðun, en í
mínum huga á hann alla möguleika
í dag til að leiða næstu ríkisstjórn.
Hann sýndi það á síðasta áratug,
hvernig sem menn reyna að rægja
hann. Hitt er annað mál, að menn
eiga sinn tíma og hann verður að
svara því hvað lengi hann vill velt-
ast í ölduróti stjómmálanna. Hall-
dór Ásgrímsson er náttúrulega til-
búinn og til forystu fallinn."
En ef Steingrímur kæmi til þín og
spyrði: Guðni, þú þekkir bankatnál
ágætlega, á ég að fara í Seðlabank-
ann? Hverju myndirðu svara?
„Nú kemur þú með erfiða
spurningu. Ég myndi náttúrulega
segja við hann að það væri ekkert
sjálfgefið eftir næstu kosningar.
Hann ætti alla möguleika á að ná
saman ríkisstjórn og leiða hana.
Þetta verður hann fýrst og ffemst
að meta út ffá sinni eigin stöðu og
fjölskyldu sinnar. Og einnig skiptir
máli að þótt hann sé ffískur maður
er hann náttúrulega á 66. aldursári
og hefur sjálfúr sagt að hann hafi
áhuga á að gera fleira en vera í pól-
itík. — Fyrir utan hitt að það er
ekkert lítið atriði fýrir endurskipu-
lagningu þessa þjóðfélags að hafa í
Seðlabankanum mann með þekk-
ingu og reynslu Steingríms Her-
mannssonar af stjórnun efnahags-
mála, því Seðlabankinn verður að
dansa með. Það þýðir ekki að hafa
þar andstæðinga nýrrar stefnu í
efnahagsmálum.“
Framkoma Davíðs hefur
breyst
Ofit er gerður sá greinamnmur á
Steingrími og Halldóri að Steingrím-
ur sé til vinstri en Halldór til hægrir-*—
Hvert vildir þú að Framsókn sneri
sér ef flokkurinn fœr góða kosningu
þegar þar að kemur?
„Kosningarnar verða auðvitað að
ráða því. Hitt er annað mál að eftir
þetta tímabil sem nú er að ljúka,
með atvinnuleysi og frjálshyggju-
stefnu, spyr þjóðin kannski eftir fé-
lagshyggju, meiri samhjálp og sam-
vinnu. Þannig að Framsóknar-
flokkurinn verður náttúrulega að
meta það mjög grannt og að mínu
viti skoða það fýrst hvort næðist
samstarf við félagshyggjuflokkana.
Ég tel það skyldu hans. Síðan verð-
ur að meta það í hvaða ástandi
Sjálfstæðisflokkurinn verður eftir
kosningar. Hristir hann af sér þessa
ffjálshyggju og verður kannski
meira í líkingu við þann flokk sem
Bjarni og Ólafur leiddu? Við höfúm
líka séð það með Davíð Oddsson,
að hann hefur lært ýmislegt. Það
má sjá verulegar breytingar á
manninum, bæði í ffamgöngu á
Alþingi og hann er með meiri leið-
togahæfileika en fýrir ári. Það er því
spurning hvort hann svarar kalli
þeirra þúsunda sem biðja um að
sveigt verði ffá hægri.“
En Alþýðuflokkurinn?
„Alþýðuflokkurinn er að verða
skrítin skepna. Mér finnst að Jón^** '
arnir hafi keyrt hann hægra megin
við ffjálshyggju Sjálfstæðisflokksins.
Ég undrast að félagshyggjufólk í Al-
þýðuflokknum skuli hafa sætt sig
við þessi sinnaskipti, því þeir eru
auðvitað að ganga ffá flokknum.
Þeir hafa snúið öllu við varðandi
verkalýðinn og varðandi Alþýðu-
flokkinn er það bara að verða
spurningin: Verður hann til í ffam-
tíðinni og yfirhöfúð samstarfshæf-
ur? Nema það gerist að þar verði
breytingar og fólk eins og Jóhanna
Sigurðardóttir og Össur Skarphéð-
insson, eða einhveijir slíkir, nái for-
ystu.“ "■**
En blasir ekki við að framsóknar-
menti verði að sanna sig aftur eftir
t.d. gjaldþrot SÍS og sjóðanna? Segja
menn ekki einfaldlega að þið séu lé-
legir bissnessmenn?
„Varðandi SlS má benda á að
stundum er sagt að fýrirtæki gangi
þrjár kynslóðir. Jafnframt því sem
SlS fór sína helför og brotnaði inn-
anfrá höfúm við séð þessi stóru
einkafýrirtæki ganga nákvæmlega
sama helveg; t.d. Einar Guðfinns-
son hf. á Bolungarvík og fleiri. Það
er allt breytilegt undir sólinni. Hins
vegar ber Framsóknarflokkurinn
ekki ábyrgð á því hvemig fór fýrir
Sambandinu. Það hefúr á löngum
tíma þróast með röngum hætti og
lenti síðan í þrengingum, þar sem
ekki var brugðist rétt við og of
seint. Varðandi Framsóknarflokk-
inn má þvert á móti segja að nú
verði honum ekki legið á hálsi fýrir
að ganga erinda SÍS, heldur hafi
hann breiðari skírskotun eftir en
áður.“
Siguröur Már Jónsson
FIMMTUDAGURINN 27 JANÚAR 1993 PRESSAN 17