24 stundir - 05.04.2008, Blaðsíða 39

24stundir LAUGARDAGUR 5. APRÍL 2008 39
M
ér þykir mjög leitt
hvernig til tókst.
Ég hafði sem fyr-
irmynd Halldór
Laxness sjálfan því
ég hafði séð í rannsóknum ágætra
bókmenntafræðinga hvernig hann
nýtti sér texta annarra, tók út það
sem hentaði verki hans og endur-
skoðaði og breytti. Þegar ég les
dóminn yfir og íhuga hvernig þró-
unin hefur verið í höfundarrétt-
armálum er mér ljóst að ég gerði
mistök. Þetta var alls ekki ásetn-
ingur minn enda hefði verið
furðulegt ef ég hefði viljað brjóta
lög vísvitandi því mér var alveg
ljóst að bók mín yrði lesin mjög
vandlega,“ segir Hannes Hólm-
steinn Gissurarson en Hæstiréttur
dæmdi hann í síðasta mánuði til
að greiða Auði Laxness, ekkju
Halldórs Laxness, 1,5 milljónir
króna í fébætur fyrir brot á höf-
undarrétti í fyrsta bindi ævisögu
Halldórs, auk 1,6 milljóna í máls-
kostnað. Rektor Háskóla Íslands,
Kristín Ingólfsdóttir, sendi svo ný-
lega Hannesi bréf þar sem hún
átaldi vinnubrögð hans og sagði
þau hafa rýrt traust skólans.
Þú segist hafa unnið eins og Lax-
ness en á ekki nokkuð annað við
þegar menn vinna skáldverk heldur
en við vinnslu fræðirits?
„Það má alveg leiða rök að því.
Ég held að nýir tímar í akadem-
ískum rannsóknum krefjist miklu
nákvæmari tilvísana og meiri virð-
ingar fyrir textum annarra en var á
þessu fyrsta bindi míns verks. Ég
lærði af þeim mistökum og breytti
vinnubrögðum mínum í öðru og
þriðja bindi. Ég vona að menn hafi
í heiðri nýja málsháttinn: Batn-
andi höfundi er best að lifa. Ég
ætla líka að endurútgefa verkið við
fyrsta tækifæri og taka þá tillit til
dóms Hæstaréttar og gagnrýni
samstarfsfólks míns í Háskólanum
og annarra.“
Óþægilegt fyrir Háskólann
Hvernig bregstu við umvöndun-
um rektors?
„Ég tek þeim vel. Enginn er
óskeikull, hvorki ég né nokkur
annar. Mér finnst að Háskólinn
eigi að setja markið hátt og það er
auðvitað óþægilegt fyrir hann ef
starfsmaður hans fær dóm fyrir
höfundarréttarbrot. En ég minni á
að refsikröfunni yfir mér var vísað
frá og ég var sýknaður af miska-
bótakröfunni. Dómurinn gekk út
á það að ég yrði að bæta frú Auði
Laxness það tjón sem ég hefði
valdið henni með því að nota í
leyfisleysi efni frá Laxness í bók
minni. Þar setti Hæstiréttur alveg
nýja reglu, en ég verð að taka því.
Ef til vill er þetta þáttur í rétt-
arþróuninni.“
Er það venja í Háskólanum að
fylgjast með dómsmálum starfs-
manna?
„Ég hef ekki hugmynd um það.
Ég veit til dæmis að einn ágætur
sagnfræðiprófessor var dæmdur í
Hæstarétti 2004 fyrir meiðyrði í
dómnefndaráliti, sem honum var
sérstaklega falið ásamt öðrum að
semja fyrir Háskólann, og til
greiðslu miskabóta. Háskólinn
hefur líka nokkrum sinnum verið
dæmdur til skaðabóta í Hæstarétti,
af því að yfirmenn stjórnsýslunn-
ar, rektor og forsetar deilda, hafa
brotið stjórnsýslulög á starfs-
mönnum. En ég veit ekki og hef
ekki kynnt mér hvað gert var í
þeim málum, enda afsakar það
ekki mitt brot. Ég einbeiti mér að
því að bæta fyrir það en ekki
benda á einhverja aðra.“
Hver er staða þín innan Háskól-
ans gagnvart samstarfsmönnum,
nýturðu trausts þeirra eða ekki?
„Það gleður mig hversu marga
góða vini ég á í minni deild, fé-
lagsvísindadeild. Ég held að nánast
allir samstarfsmenn mínir þar vilji
vinna með mér áfram. Ég hef ekki
heyrt eitt einasta styggðaryrði frá
neinum þeirra. En þeim þykir
þetta auðvitað miður, eins og mér
sjálfum.“
Hef ekki misst svefn
Vinir þínir hafa hafið fjársöfnun
fyrir kostnaði þínum vegna þessa
máls. Hvernig hefur sú söfnun
gengið?
„Hún hefur gengið vonum
framar. Ég hafði engin afskipti af
henni og vissi ekki af henni því ég
var erlendis þegar henni var hrint
af stað. Ég gerði engar athuga-
semdir við hana þegar mér var
sagt frá henni. Mér þykir vænt um
þann vináttuvott sem í henni felst.
Mér er nokkur vandi á höndum
vegna þess að hart hefur verið sótt
að mér úr mörgum áttum og ég
hef þegar greitt 23 milljónir í lög-
fræðikostnað og skulda 7 milljón-
ir. Þetta eru svimandi upphæðir.“
Í auglýsingu um fjárstuðning þér
til handa er sagt að þú sért venju-
legur launamaður. Hvernig getur
venjulegur launamaður greitt 30
milljónir?
„Hann getur það ekki enda varð
ég að selja hús mitt. Kjartan
Gunnarsson, vinur minn, keypti
það og ég leigi af honum í þeirri
von að ég muni í framtíðinni eign-
ast nægt fé til að kaupa það aftur.
Ég veit ekki hvort ég mun ráða við
það, en er samt hóflega bjartsýnn.
Ég hef tekið lán og góðir menn
hafa aðstoðað mig eftir föngum.“
Jón Ólafsson sækir meiðyrðamál
á hendur þér í Bretlandi og það mál
hefur þegar kostað þig stórfé. Hver
er staða þess máls?
„Ég er að leita eftir því við
bresku lávarðadeildina að hún
leyfi mér að flytja málið þar. Það er
ekki sjálfgefið því áfrýjunardóm-
stóll hefur þegar dæmt Jóni í vil.
Samkvæmt breskum lögum á að
stefna mönnum á Íslandi eftir ís-
lenskum reglum. Mér var ekki
stefnt rétt. Dómarinn sem viður-
kenndi þetta og ógilti gamlan dóm
yfir mér veitti Jóni Ólafssyni sér-
staka undanþágu frá því að stefnt
væri eftir íslenskum reglum. Lög-
fræðingar mínir telja að það sé
óeðlilegt að breskur dómari geti
veitt slíka undanþágu. Sjálfum
finnst mér freklega gengið á full-
veldi Íslands ef breskur dómari
veitir undanþágur frá íslenskum
lögum. En við verðum að bíða og
sjá hvernig þetta mál fer.“
Á þeim tíma sem þessi dómsmál
hafa staðið yfir, hefurðu aldrei orðið
þunglyndur eða niðurdreginn?
„Nei, ég get ekki sagt það. Mér
þykir þetta auðvitað leitt, en þetta
hefur ekki rænt mig svefni. Ég er
hins vegar alveg undrandi á öllu
því fólki sem er að eyða mestallri
starfsorku sinni í mig.“
Gef sjaldan eftir
Það er ekkert leyndarmál að þú
ferð innilega í taugarnar á mörgum
og einstaka maður virðist nánast
leggja hatur á þig. Hvernig tekurðu
því?
„Barátta mín hefur ekki verið
barátta gegn einstaklingum heldur
stjórnmálabarátta fyrir því frelsi
sem hefur fært þjóðinni mikla vel-
megun og opnaði þjóðfélagið og
gerði það rúmbetra og bjartara.
Hér eru einhver bestu lífskjör í
heimi eins og frægt er orðið. Ég á
erfitt með að skilja þetta hatur. Ég
get verið stóryrtur og gef sjaldan
eftir og kannski fer það í taugarnar
á einhverjum.“
HELGARVIÐTALIÐ
Eftir Kolbrúnu Bergþórsdóttur
kolbrun@24stundir.is
a
Mér finnst að
Háskólinn eigi
að setja markið
hátt, og það er auðvitað
óþægilegt fyrir hann ef
starfsmaður hans fær
dóm fyrir höfundarrétt-
arbrot.