Atuagagdliutit - 02.07.1959, Blaðsíða 4

kalåtdlit
kulturiat
pendgdlune
muvoK
palase soraernex Otto Rosing akissutexartoK (ru
Inger Lumholtip kalåtdlit kulturiånik „toKufag-
ssatut erKartuneKarsimassumik" agdlagånut.
aitsåtdliuna KeKertarssuatsiarmiunit takussagssaK
kalåtdlit kulturiat ingmikut ItoK
ukiOK radiokut igdlersordlugo nalu-
naerama sujunertaringikaluarpara o-
Katdlinermut autdlarniutåusassoK. ki-
siåne Inger Lumholtip „Atuagagdliu-
tit“ne agdlagå orKagsårutaussou atua-
ravko, naitsunguamik akilårdlanga.
„kalåtdlit kultur“iånik ouarama
eskimåt kulturiat pingilara, måssåkut-
una kulturerissarput pigiga. tåussu-
male akissama tåuko mardluk atautsi-
mut aulaterutdlugit pivai.
mana nunavta inuisa amerdlaner-
ssait akutåuput, kalagkuårit KaKUti-
gortungorput. kinguliaKutit méko:
Fontajn, Pjetturson, Thorin, Ringsted,
mingnerungitsumik Petersen, Søren-
sen, Hansen, akutåussusermut erssiu-
tåuput. kalåtdlit ardlaxaxaut uvdlu-
me sujulitik maligtarisinaugait ukior-
pagssuit matuma sujornagut inusima-
ssut, ilaisalume agdlåt Chr. II-ata na-
lånit. akutat pilerKårmata kussagine-
Kartångitdiat, sujumukarneruvdle
nagsatarisimavå måna „akutat" kalåt-
dlinik taineKardlutik nunavta inu-
gingmagit. soruname tamatuma kultu-
re avdlångortipå. nalungilarpume kul-
ture uningåinartussångingmat, suju-
mukarneruvdle avatånitdlo sunerne-
Karnerup avdlångortitarmago.
kalåtdlit nangmingneK.
uvdlume onarsinaungilagut eskimut
kulturiat avdlångortineKarnane atune-
rardlugo. måna OKalugsinånguleru-
narpugut kalåtdlit nangmingneK kul-
turiånik, tåssalo tåuna taivara toxu-
tagssatut erKartuneKarsimångitsoK.
kalåtdlit kulturiat ingmikut itOK tai-
vara. KaKUgo kulturilingnut avdlanut
nagdlersutungorsimåsaguvta, taimåi-
toK éssigmgitsutigut ingmikut issu-
serput malungnarumårpoK, taimator-
dluinaK sordlo danskit ingmikut issu-
siat takugssaussoK Europap kulturilig-
,taisa akornåne. uvagut ingmikut issu-
serput nålagkernenarpoK pårinenar-
tugssauvdlunilo nunavta sumlssusia-
nit — issigtormiussusianit. radiorput
kalåtdlisut OKalugtarmat, — avatånilo
aulisartalisagavta, isumavnut ingmi-
nut akerdlilernerungilaK, nalunenå-
ngingmat inuiairatigit pigssarigsårne-
rulerångata, nungutdlune kulture
iluaKUsersorneKartarmat.
aitsåtdle KeKertarssuatsiarmiunut.
ingmikut itumik kulturenarnerput
uterfigilåratdlardlara. nunavta inuisa
agfai migssiliordlugit piniartuput. Au-
siangnit avangnamut „ingmikut issu-
serput" ersserKingneroKaoK kujatånit.
aitsåtdliuna KeKertarssuatsiarmiunut
takussagssaK: Kåinat såkugigsåKissut
unup alianaitdlerugtornerane kaligtor-
ssuvdlutik tikerartut, — imalunit Ki-
mugserpagssuit aulisagkanik usissor-
ssuvdlutik ingerdlaortut, Kimugsitdlu-
nit untritigdlit sivnerdlugit savssiar-
ssuit. tamåko kulturivta ingmikut issu-
tigai. kalåtdlit kulturiat Kagdlikut itoK
perKigdlune inuvoK, inusavdlunilo,
nauk akissama toKutagssatut erKartu-
neKarérsoK unigå.
anersåmut fungassorfå.
kulturivdle anersåmut tunganera a-
ssigingitsunik isumaKarfigineKarsi-
nauvoK. månale nalungilarput: Hans
Egedep tåussumalo kingornagut suli-
ssut påsingivigsimagåt eskimut kultu-
riat, nangmingneK kulturimingnit av-
dlaunerungårmat. isumaKarfigåt ka-
låtdlit pissusé tamarmik tåssaussut
„tårtup suliai“, Diåvuluvdlo pissaune-
ra. taimåitumik sorssugfigilerpåt, —
ilarpåt, agdlåt ivngerutit sapitsulianik
aliånaersårutinigdlo OKausertaKartut
inerterKutigait Diåvulup suliaisut issi-
galugit. imåipoK eskimut anersåvat px~
ngitsailissamik pérsiniarneKarpoK. ka-
låtdlip tamatumunga akiukaluarnera
nagdlingnåinaK takuvara, angutip ka-
magdlune Kilautitsiarssuane aserorter-
mago. kalåtdlip anersåvanut tungassut
itsarnisaunerussut amiakoriligait u-
kiune kingugdliunerussune „påpiara“-
mut katerssorniarneKalerput, kalåtdli-
nit nangminernit.
aperineKarpunga kalåtdlit anersåkut
inunerat uvdlume ama sule ingmikut
erssiuteKarsoralugo. naggårtarianar-
punga. anersåkut inunerput kåpiartu-
mik issigalugo ingmikut inera takuju-
minåipoK, tamånalo patsiseuardluar-
poK. atomip raketitdlo nalåne kulturit
sume tamåne tuavinarssuax ineriar-
tortiniarneKarput månisaoK nunavtine.
suna tamarme suliariniarneKarpoK
danskit pissusiat periausiatdlo ator-
dlugit. inunivta (kalåtdlisut) sukutsi-
ngua tamåt „iluarsarniarpåtagdlåt
OKautsivut danskit onausinik taorse-
rumavdlugit ajornångigpat, sordlo isu-
maKartut danskit sumnerat kisime
inunermik pivdluarnartumik tunissi-
ssugssaussoK. isuma tamåna erssipou
ouautsine ukunane: „påsivdluarpara
kalåtdlit nutaussunik tigusisavdlutik
isumakuluteKarnerat". imaxauna „isu-
makuluteKarnerup" tamatuma sernig-
ssoråtigut nutaussunut kalåtdlisut inu-
nivtinut tugdluångitsunut. sianisanau-
gume nutaussut tamaisa seKunginar-
dluta tigorKåsaguvtigik, — ajunginer-
siornagit. ilavta ardlaKaleuissut —
Kavdlunåtut kalåtdlisutdlo OKalugtar-
tut — takusinaujungnarsivåt anerså-
kut inunerput icavdlunånit avdlåussu-
seKarmat.
- sananekarsimassok
cigåtut pitsavigtutdle
tupagssiagssat pilutdin.it
mingneruinartunik sandk.
- fremstillet som en fin cigar,
blot af de mindre blade....
OKautsivut.
tauva OKautsit erKartulasavåka. ug-
peråra kalåtdlit amerdlasut måna a-
ngusinaugåt mardlungnik OKauseKa-
lersinauvdlutik, kisiåne tamåna imåi-
naK angussagssåungilaK, amalo siani-
sanaugut kalåtdlit tamavingmik „mar-
dlungnik" OKausenalernigssåt angu-
niagariniaruvtigo. isumaKångilanga
Kavdlunåt nunåmiut tamavingmik ty-
skisut, tulugtut franskisutdlo uvdlume
OKalugsinaussut; atuarfingne anginer-
ne iliniarsimassut tamåna angussar-
påt, inuinaitdle nåme. taimatordluinaK
ilerumårpoK nunavtine. mardlungnik
oKauseKalernigssaK erKartorsimagav-
ko asulinaK OKalungilanga. nangmineK
arfineK-pingasunik Kitornanarpunga,
uvdlumilo tåuko tamarmik mar-
dlungnik" OKauseKarput. sok? tåssa
matuma sujornagut — ukiut 40 icå-
ngiuput, taimanile takorérsimavara
Kavdlunåtut OKalugtarnerup iluanu-
tausinåussusia, ilimagissardlo sivner-
dlugo mérKat Kavdlunåtut angussa-
■—- For folk fra Fiskenæsset.
Karput. kalåtdlit kulturiata uvdlume
ilagå Kavdlunåt atuagkiåinik sangmi-
ssaKarsinaugavta, anersakutdlo inune-
rat maligtaripalårsinauvdlugo.
inuiåussutsimik misigineK.
Inger Lumholtip ujartorpai „kalåt-
dlit atuagkiarssue" pingåruteKaKissut.
isumaKarpunga piårpatdlåtsiartOK tai-
måitunik ujartuisavdlune; uvagut ag-
dlautsivta aitsåt ukiut 100 sivnitsiåi-
narmagit atugaulernerme kingornagut.
kisiåne malungnarserérpoK kalåtdlit
nangmingne oxautsitik atordlugit a-
tuarumatunerat, pingårtumik inuiåu-
ssutsimut tungassunik. tåssa imåipoK:
ingmikut inuiåussutsimik misigineK
eKériartorpoK sujumukarnerme tunga-
vigssarput. tamåna ima påsineKéså-
ngilaK Danmarkimit avigsårniartugut,
taimailiornigssamut atåssutivut Ka-
jangnåipatdlårput. kisiåne sujumuka-
rumagaluarpugut „ingmikut" itussu-
serput pigalugo, OKautsivutdlo asassa-
vut pigalugit. nunamit åtavigissavtinit
anånagissavtinitdlo isumagssanik su-
nerneKarnernigdlo aigdlertåsaugut, —
soruname! Kavdlunåtut iliniarumavu-
gut atuagkiait iluaKutigissarumav-
dlugit. ima påsissaKarpunga, Danmar-
kime nunat avdlat atuagkiåinut såg-
tartut pingårtunik (faglig) Kavdlunå-
tut namneKarsimångitsunik påssuta-
Karångamik. taimatordluinartaoK iku-
mårpoK uvaguvtine.
OKautsivut faorsernagit.
OKauseK una: „OKautsivut taorser-
dlugit" (Kavdlunåt OKausinik) uvavne
tusardlugo kussanåipoK, ernarsaut sa-
pisertoK, sunut tamanut kalåtdlinu.t
tungassunut nikagingningneK, — nu-
naserKåt itsaK ingmingnut angisutit-
dlutik ajorniånginerssuata amiakua.
imame nipeKarpoK: ak, OKausipalår-
ssuase atissatut nungutdlarnikutut
ilivdlugit igisigik, uvagut OKautsivut
kussanartut tiguniarsigik, ajungineru-
jugssuput. matumuna ersserKigsar-
niarpara måna: OKautsivut asassavut
taorserniångitdluaussarpavut, tåuku-
natigut „ingmikut" issuserput ersser-
mat, sujulivtinutdlo tugdlusimårutigi-
ssavtinut atåssuteKarfigigavtigik. i-
nuiåussutsimik misigineK tamåna inuit
kalåtdlit Kåumarsagaujartortitdlugit
agdliartorpoK Kujanartumik, pisinau-
ssarput nukivutdlo tamåkerdlugit ig-
dlersorumavarput. tåssauvorme suju-
mukarnivtine tungavigssarpiarput. u-
kiune kingugdliunerussune kalåliu-
ssutsip tungåtigut tungaveKarpiångi-
neK misingnarseKingmat, ussatauler-
dlune: „KavdlunångorpugungoK".
Inger Lumholt agdlagpoK: „nutau-
ssunut tamanut kalåtdlit tatigingni-
nginerat, — pingårtumik Kavdlunåt
OKausinut —“ nipanginartariaKara-
(Kup. 19-ime nangisaoK)
4