Tíminn - 13.01.1978, Blaðsíða 8

8
Föstudagur 13. janúar 1978
Vaka eða víma
Björn Jónsson ritstjóri birti
greinina tskyggilegur faraldur
áriö 1892. Þar geröi hann grein
fyrir þvi, aö af rúmlega 300 stú-
dentum sem iltskrifuöust Ur
læröa skólanum 1851-1885 heföu
110 eöa jafnvel allt aö 130 oröiö
ofdrykkjumenn. Af þessum 110
ofdrykkjumönnum tepptust 27
frá þvi aö komast i fyrirhugaöa
stööu, 10 misstu embætti og 2
uröu vitskertir. Þriöjungur af
ofdrykkjumannahópnum var
dauöur 1892, létust langflestir á
unga aldri.
Þegar Guömundur Björnsson,
siöar landlæknir rifjaöi þetta
upp i fyrirlestri sfnum annan
dag jóla 1898 sagöi hann:
,,t þessari skýrslu felst mikill
fróöleikur handa þeim, sem
halda þvi fram aö áfengisnautn
i hófi, svo kölluöu, sé hættulaus.
Þaö er sennilegt aö enginn af
þessum 300 mönnum hafi veriö i
bindindi. En þaö má telja vist aö
þeir hafi allir veriö hófsemdar-
menn i upphafi áfengisnautnar-
innar. Og sannleikurinn er þá
þessi.
Af 300 ungum og efnilegum
hófsemdarmönnum, óskabörn-
um þjóöarinnar, gerast 110 of-
drykkjumenn — meir en þriöj-
ungurinn. Þaö er þvi engan veg-
inn hættulaust aö vera hóf-
drykkjumaöur.
Af hverjum þeim 100 ung-
mennum sem venjast á áfengis-
nautn, verða fleiri eða færri
áreiöanlega aö ofdrykkjumönn-
um”.
Úrræði eða
úrræðaleysi
Þetta sagöi einn vitrasti lækn-
ir landsins fyrir 80 árum.
En hvernig skyldi ástandiö
vera núna? Afengið er óbreytt
og mannlegt eöli er eins.
Þaö ætti ekki aö þurfa aö
nefna einstök dæmi um þaö
gæfuleysi sem áfengisnautn vel-
dur. Allir vita aö hæfileika-
menn, læröir og gáfaöir sem
höföu unniö sér mikiö álit og til-
trú, töpuöu þvl aftur vegna
drykkjuskapar. Þeir hafa van-
rækt störf sin, þeir hafa gert
eina og aöra vitleysu I ölæöi, og
þeir hafa unniö bein óhæfuverk.
Mörg eru þess dæmi, aö þeir
brugöust trúnaöi sem þeim var
sýndur, ýmist um fjárgæzlu eöa
annaö.
Þessa hryggöarsögu ætti ekki
aö þurfa aö rekja lengra. En
hver getur hugsaö um hana
ósnortinn? Er nokkrum sama
um þetta manntjón og mann-
skemmdir?
NU er mikiö talaö um aö reyna
að hjálpa þeim sem I nauöum
eru staddir vegna drykkjufýsn-
ar. Minna er talaö um aö giröa
fyrir þaö aö drykkjufýsnin
vakni. Mikils er vert aö rétta þá
við sem höllum fæti standa.
Hins vegar gengur það misjafn-
lega. Þó menn leiti uppi frægar
stofnanir I fjarlægum heimsálf-
um dugar þaö ekki öllum. Þvi
miöur.
Þaö er sárt aö vita hæfileika-
mann drekka sig frá trausti og
sóma. Þó er átakanlegast aö
vita hvernig áfengisnautnin
bitnar á saklausum börnum.
Hér er ekki átt við það að börn
veröi stundum merkt af
drykkjufýsn i móöurlifi þannig
aö þeim lföur illa áfengislausum
eftir fæöinguna. Hitt er sizt
betra þegar þau fara á mis viö
öryggi, vernd og umhyggju
vegna drykkjuskapar for-
eldranna.
Þar sem áfengisneyzla er al-
menn og tiö veröa margir háöir
áfengi. Þar bætist alltaf viö
fjöldi nýrra ólánsmanna — jafn-
vel þó aö takist aö bjarga mörg-
um úr eldri árgöngum. Þ<5 skul-
um viö alltaf muna aö björgunin
er yfirleitt viö þaö bundin aö
þeir veröi bindindismenn. Þar
dugar hvorki hik né hálfvelgja.
Hinum nýju ógæfumönnum
hljóta svo aö fylgja öll kenni-
teikn ofdrykkjunnar ölæöisslys,
upplausn og misferli. Þaö getur
ekki leynzt neinum raunsæjum
manni. Þaö þarf ekki neinn spá-
mann til aö sjá og segja aö
hverju fer. Meö óbreyttu
ástandi hér á landi verður hald-
iö áfram aö koma upp hópum
ógæfumanna, utangarösfólki
sem ekki samlagast mannfélag-
inu, brotamönnum.
Margt er hægt aö gera til aö
reisa Ur rústum, llkna og hugga
og græöa á vigvellinum. En
betra er heilt en vel gróiö — og
enginn þarf aö halda aö allt
grói.
Þaö er ekki nema eitt ráö til
aö losna viö ógæfu áfengis-
nautnarinnr. Þaö er aö minnka
drykkjuskapinn. Þaö er lika ör-
uggt ráð ef það er notað. En
hvers vegna er þaö þá ekki not-
aö?
Sumum finnst að þaö sé ekki
til vinnandi. Þeim finnst sú
ánægja sem þeir sjálfir hafa af
áfengi sé meira verö en allt ólán
hinna.
Aörir trúa þvi að ekki sé hægt
að notfæra sér þetta einfalda Ur-
ræöi: bindindið. Þó hafa þeir
fyrir augunum menn sem gera
það. Og þeir vita aö á vissum
tlmum og visum svæöum hefur
áfengisnautn veriö hafnaö og
ekkert borið út af. Samt trúa
þeir þvi að sé óhugsandi að
nokkur þjóð beri gæfu til að
snúa baki við mesta meini sinu.
En til eru menn sem vitaf að
hér skiptir það höfuömáli, aö
drykkjan sé minnkuö. Þeir vita,
aö vonirnar eru bundnar viö
meiri bindindissemi, og þvl
meta þeir þaö meira allri
staupagleöi, aö glæöa gæfuvonir
þjóöar sinnar meö því aö vera
bindindismenn. Og ungir menn
eiga að hafa bjartsýni og mann-
dóm til að trúa þvi að hægt sé að
bæta heiminn, jafnvel aö ná þvl
takmarkisem er óþekkt úr eldri
sögum.
Enginn er áhrifalaus f þessu
átaka máli. Hvaö gerir þú?
H.Kr.
10 daga veiðibanni
mótmælt harðlega
GV—„Fundur haldinn I stjórn og
trúnaöarmannaráði Útvegs-
bændafélags Vestmannaeyja 30.
des. 1977 mótmælir harðlega
þeirri fyrirætlun Sjávarútvegs-
ráöuneytisins aö setja 10 daga
veiðibann meö þorsk-fisknetum á
miöri komandi vetrarvertíö”,
segir i fundarályktun sem blaöinu
barst I gær. Þá er nýgerðum
veiöiheimildarsamningi viö Fær-
eyinga mótmælt eindregiö og
bent átaö ekki sé hægt aö ætlast til
aö Islenzkir Utgeröar- og fiski-
menn, taki alvarlega þær harka-
legu veiöitakmarkanir sem
Sjávarútvegsráöuneytiö hefur I
hyggju aö láta koma til fram-
kvæmda á komandi vertíö meöan
sllkur veiöiheimildarsamningur
er I gildi.
Jafnframt þvl sem veiðibann-
inu er mótmælt harkalega bendir
fundurinn á nokkur atriði, sem
gætu oröiö til Urlausnar svo
vandasömu verkefni sem friöun-
araögeröir eru:
”1. Þorskanet veröi tekin á land
20. til 30. apríl 1978
II. A sama tíma og þorskanetin
eru tekin á land skal banna
allar þorskveiöar I botn- og
flotvörpu jafnlangan tfma,
þannig aö þorskur veröi ekki
meira en 10% af heildarafla I
hverri veiöiferö, þvl ekki er
hægt aö sjá mismun á þvl, I
hvaöa veiðarfæri þorskur er
veiddur.
III, Leyfilegur þorskafli Færey-
inga I Islenzkri landhelgi á
árinu 1978 er ákveðinn jafn-
mikill og þorskafli Vest-
mannaeyjabáta var á vetr-
arvertíðinni 1977, veiddur I
þorskanet.”
Happdrættisbfll afhentur
A Þorláksmessu var dregiö I
hinu árlega bllnúmerahappdrætti
Styrktarfélags vangefinna. Vinn-
ingar I happdrættinu voru 10 tals-
ins, en heildarverömæti rúmar 14
milljónir.
Aöalvinningurinn, Plymouth
Volare bifreiö kom á miöa R 44921
og sýnir myndin, er Tómas
Sturlaugsson, framkvæmdastjóri
félagsins afhendir hinum nýja
eiganda, Jóhanni Gunnari
Sigurössyni, lyklana aö bflnum.
Fór afhendingin fram I Chrysler
salnum aö Suöurlandsbraut 10.
Enn eru tveir vinningar I
happdrættinu ósóttir, R 18115 og
R 63142 og eru eigendur þeirra
miöa beönir aö hafa samband viö
skrifstofu félagsins aö Laugavegi
11. Styrktarfélag vangeftnna
þakkar öllum þeim mörgu, sem
studdu félagiö I störfum meö
kaupum á miðum I happdrættinu.
Stokkhólmur ber ægishjálm yfir önnur sveitarféiög f Svfþjóö sök-
um fjölmennis og þess, hve þar er mikið miöstöövarvald á einum
staö.
Allar álögur
á fyrirtæki í
ríkissjóð
— til skiptingar milli
s veitarf élaga um alla Svíþj óð
Fyrir jólin var kynnt á sænska
þinginu tillaga um gagngeröa
breytingu á skattalögunum, og
felur hún f sér, aö allar álögur á
fyrirtæki skuli renna f ríkissjóö.
Þessi breyting á aö komast til
fullra framkvæmda á tfu árum
og fénu sem rfkissjóöi áskotnast
til viðbótar meö þessum hætti
skal verja til viöreisnar þeim
sveitarfélögum sem höllum fæti
standa og þó einkum til þess aö
glæöa þar atvinnulif, en þó aö
nokkru leyti fariö eftir fbúa-
f jölda.
Þaö var nefnd sem f jallaöi um
fjárhag sveitarfélaga, sem
samdi þessar tillögur og komu
þær fyrst til umræöu slöastliöiö
sumar og ollu þá miklu fjaöra-
foki. Þaö eru alls þrír til fjórir
milljaröar sænskra króna sem
um er aö tefla, og til jafnaöar
um 7% af núverandi tekjum
sveitarfélaga. Þaraf eru um 2%
af þessum sjö fasteignagjöld af
húsum og mannvirkjum fyrir-
tækja, en þeim eiga sveitarfé-
lögin aö fá aö halda samkvæmt
tillögunum.
Einn ráöherranna, Ingemar
Mundebo, sem annast fjárlaga-
gerö. flutti tillögurnar á sænska
þinginu 8. desember.
Þetta hefur mætt mikilli mót-
spyrnu í Stokkhólmi og nokkr-
um borgum öörum, þar sem
fyrirtæki eru fleiri en gangur og
gerist og veriö titlaö fjandskap-
ur núverandi ríkisstjórnar I Sví-
þjóö viö stórborgir. Fylgismenn
þessarar breytingar segja aftur
á móti, að þau sveitarfélög, þar
sem fyrirtæki eru fleiri en I
meðallagi, njóti eftir sem áöur
forréttinda þar sem er hagnaö-
ur þeirra af starfsfólki þeirra.
Auk þess fái þau hlutdeild i
skiptingu milljaröasjóös
vegna ibúa fjölda síns, og loks
muni allir sitja viö sama borö
þegar sjóöurinn hefur starfaö
nokkurn tima og boriö þann á-
vöxt, aö ný fyrirtæki eru risin
vltt um landiö meö tilstyrk
hans.
Samt sem áöur er þetta hiö
mesta hitamál og munu án efa
standa um þaö ákafar deilur og
öldurnar rlsa hátt á báöa bóga.