Tíminn - 15.10.1991, Blaðsíða 4

4 Tíminn
Þriðjudagur 15. október 1991
Vitnaleiðslum í máli Thomas og Hill í Bandaríkjunum er lokið:
Fullyrða bæði að þau
segi sannleikann, en
þeim ber ekki saman
Þriggja daga yfírheyrslur þingnefndar yfír Clarence Thomas, hæsta-
réttardómaraefni Bush Bandaríkjaforseta, og Anitu Hill, fyrrum
samstarfskonu hans sem sakar hann um kynferðislega áreitni í
starfí, er iokið. Ekki hefur nein niðurstaða fengist í málinu, þar sem
framburður þeirra tveggja stangast gjörsamlega á, en bæði segjast
þau segja sannleikann. Anita HiII gekkst undir lygamælispróf í gær
sem hún stóðst, en slík próf eru ekki talin til sönnunargagna.
Joseph Biden, formaður dómara- verði tvísýn. Áður en Thomas var sak-
nefndar öldungadeildarinnar, sagði í
gær að ekki væri búist við að Thomas
eða Hill þyrftu að svara fleiri spuming-
um í bili.
Næsta skref í þessu máli, sem hefur
haldið Bandaríkjamönnum límdum
við skjáinn, er að greiða atkvæði um
tilnefhingu Thomas í embætti hæsta-
réttardómara á morgun.
Búist er við að úrslit kosninganna
aður um kynferðislega áreitni í starfi
fyrir rúmlega viku síðan, var hann
nokkuð ömggur um að verða kosinn í
embætti hæstaréttardómara.
Anita Hill er 35 ára gömul. Hún er
prófessor í lögfræði við háskólann í
Oklahoma. Hún fúllyrðir að Thomas
hafi hvað eftir annað boðið henni út,
þegar hann var yfirmaður hennar í
menntamálaráðuneytinu snemma á
níunda áratugnum. Hún segir að þeg-
ar hún hafi hafnað þessum boðum,
hafi hann þjakað hana með djöríú tali
um kynlíf, kyngetu sína og stærð getn-
aðarlims síns.
Thomas, sem er 43 ára, neitar þessum
ásökunum staðfastlega.
Kannanir, sem gerðar hafa verið í
Bandaríkjunum af fréttasamtökum
undanfama daga, gefa til kynna að
fleiri trúi Thomas en Hill.
George Bush, forseti Bandaríkjanna,
tilnefndi Thomas í embætti hæstarétt-
ardómara í júlí sl. Ef Thomas hlýtur
þetta virta embætti, verður hann fyrsti
blakki maðurinn til að gegna því.
Á sunnudaginn voru vitni yfirheyrð,
þar á meðal voru þrír vinir Hills og
fyrrum lagaprófessor. Þau sögðu að
Friðarverðlaun Nóbels að þessu sinni:
Aung San Suu Kyi,
frelsishetja frá
Búrma, hlýtur þau
Tilkynnt var í Ósló í gær að Aung San Suu Kyi, leiðtogi lýðræðis-
íylkingarinnar í Búrma, hljóti fríðarverðlaun Nóbels í ár. Aung San
Suu Kyi hefur veríð í stofufangelsi á heimili sínu í meira en tvö ár.
Verðlaunin verða afhent í Ósló þann 10. desember næstkomandi, en
ekki er ljóst hvort Suu Kyi fær að fara úr landi til að veita þeim við-
töku.
Francis Sejersted, formaður fimm-
mannanefndarinar sem úthlutar frið-
arverðlaununum, sagði að Aung San
Suu Kyi væri frelsishetja, sem berðist
fyrir lýðræði og mannréttindum í
Búrma. „Hún er verðugur vinnings-
hafi,“ sagði Sejersted við blaðamenn í
gær. Þá sagðist hann vonast til að
verðlaunaafhendingin yrði til að liðka
fýrir lausn hennar úr stofufangelsinu.
Aung San Suu Kyi var meðal þeirra,
sem oftast voru nefnd á sambandi við
fríðarverðlaunin að þessu sinni. Hún
er fyrsta konan til að hljóta verðlaun-
in síðan sænski friðarsinninn Alva
Myrdal hlaut þau árið 1982 og Móðir
Teresa árið 1979, og annar Asíubúinn
á skömmum tíma sem hlýtur þau, en
Dalai Lama, trúarleiðtogi Tíbeta,
hlaut þau árið 1989.
í tilkynningu frá friðarverðlauna-
nefndinni segir að norska Nóbelsverð-
launanefndin vilji heiðra þessa konu
fyrir óbilandi baráttu sína fyrir lýð-
ræði, og til að sýna stuðning við þann
fjölda fólks í heiminum sem berjast
fyrir lýðræði, mannréttindum með
fríðsamlegum aðgerðum.
Aung San Suu Kyi, sem er 46 ára, var
sett í stofufangelsi fyrir meira en
tveimur árum fyrir harkalega gagn-
rýni á aðgerðir hersins í Búrma.
Hún hefur verið leiðtogi lýðræðis-
fylkingarinnar síðan um mitt ár 1988,
en hún var handtekin síðar það sama
ár. Hún hefur hvatt til þess að her-
stjóminni, sem hefur völdin í landinu,
verði komið frá. Andspyma hennar
byggist á aðgerðum án ofbeldis, sem
þykja mjög í anda Mahatma Gandhi
og Martins Luthers King. Þá hefur
Evrópuþingið veitt henni Sakharov-
verðlaunin fyrir frelsisbaráttu sína, en
Andrei Sakharov, sem þau heita eftir,
hlaut sjálfur friðarverðlaun Nóbels ár-
ið 1975.
í raun er Suu Kyi réttkjörinn leiðtogi
Búrma, því í almennu kosningunum
árið 1990 bar flokkur hennar, Lýðræð-
isfylkingin, sigur úr býtum og vann
392 þingsæti af 485. Herinn virti hins
vegar úrslit kosninganna að engu.
Það, sem helst er talið koma í veg fyr-
ir að herinn myrði hana, er að innan
hersins sé ótti við að þá syði upp úr í
landinu og fólkið fengi endanlega nóg
af því að láta traðka á réttindum sín-
um.
Aung San Suu Kuyi er fædd í Rango-
on þann 19. júní árið 1945. Hún fór í
skóla í Búrma og á Indlandi þar sem
móðir hennar var sendiherra. Hún
fékk skólastyrk við Oxfordháskóla og
lagði stund á stjómmálafræði, heim-
hún hefði sagt þeim á þeim tíma, sem
hún vann undir stjóm Thomas, að
hún yrði fyrir kynferðislegri áreitni af
hans völdum. „Hún sagði mér að yfir-
maður hennar sýndi henni kynferðis-
legri áreitni. Sá yfirmaður var Clar-
ence Thomas," segir Susan Hoershner
í vitnaleiðslum í gær. „Anita sagði að
Clarence Thomas hefði í sífellu boðið
henni út, en hann hlustaði ekki á af-
svar hennar," sagði Hoershner.
Þingnefrídin yfirheyrði fleiri vitni,
sem sögðu að þau hefðu ekki orðið vör
við neitt það í hegðun Thomas eða Hill
sem gæfi til kynna óviðeigandi fram-
ferði, og lofuðu Thomas sem ráðvand-
an mann sem væri harðlega á móti
kynferðislegri áreitni.
Sjö konur, sem hafa unnið með
Thomas, sátu fyrir svörum nefrídar-
innar í gær og báru honum söguna
vel.
The New York Times segir í grein á
mánudag að eina leiðin til að bjarga
tilnefríingu Thomas í embætti hæsta-
réttardómara sé að kasta rýrð á per-
sónu Hills.
Angela Wright, sem Thomas rak úr
starfi hjá menntamálaráðuneytinu ár-
ið 1985, sagði í símaviðtali við þing-
nefrídina að hann hafi spurt hversu
stór brjóst hennar væru. Framburður
hennar var staðfestur af öðrum fyrrum
aðstoðarmanni Thomas, Rose Jourda-
in, sem segir að Wright hafi sagt sér að
hún hefði vaxandi áhyggjur af um-
mælum yfirmanns síns vegna um-
mæla hans um útlit hennar, líkama,
brjóst og fætur. reuter-sis
James Baker far-
inn til Miðaustur-
landa í áttunda
sinn á þessu ári:
Síðasta
ferðin
vegna
friðar-
ráðstefnu
James Baker, utanrfidsráðherra
Bandaríkjanna, hóf sína áttundu
sendiför til Miðausturlanda í gær
með meira en tveggja klukkutíma
löngum fundi með Hosni Mubarak,
forseta Egyptalands.
Baker, sem reynir nú í síðasta sinn
að fá Araba og fsrael að samninga-
borðinu áður en mánuðurinn er úti,
hitti Mubarak í forsetahöllinni í Ka-
író. Embættismenn segja að Baker
ætli sér að ná þessu takmarki, en
George Bush Bandaríkjaforseti og
Mikhaíl Gorbatsjov settu þessi tíma-
mörk.
Friðarför Bakers hefur valdið mikl-
um taugatitringi í Miðausturlönd-
um.
Moshe Arens, varnarmálaráðherra
ísraels, sagði á sunnudag að ísraelar
væru tilbúnir að taka þátt í friðar-
ráðstefnunni, en myndu ganga út ef
palestínska sendinefndin krefðist
þess að vera þar sem sendifulltrúar
Frelsissamtaka Palestínu, PLO.
Táysir Khaled, sem sæti á í fram-
kvæmdanefnd PLO, sagði Reuters-
fréttastofunni í gær að aðalstjórn
PLO ætli að hittast í Túnis á morg-
un til að ákveða hvernig staðið verði
að þessum friðarfundi.
Palestínskir leiðtogar, sem hafa átt
í samningaviðræðum við Baker,
komu heim frá Washington á
sunnudagsnótt og sögðu við það
tækifæri að lítið hefði miðað áfram í
viðræðunum.
Baker fór frá Kaíró í gær og flaug til
Amman. Hann fer einnig til Sýr-
lands og ísrael. reuter-sis
speki og hagfræði, áður en hún hóf að
vinna á skrifstofu aðalritara Samein-
uðu þjóðanna eftir að hún útskrifað-
ist. Árið 1972 giftist hún Michael Aris,
en hann er breskur. Þau eiga saman
tvo syni.
Áður en hún var hneppt í stofufang-
elsi sagði hún við vestræna frétta-
menn: „Martin Luther King sagði við
fólk: „Ég á mér draum." Það er sama
með okkur. Við viljum bara að draum-
ar okkar rætist.“
En ekki líst öllum jafrível á að að Suu
Kyi hljóti friðarverðlaunin. Diplómat-
ar frá Búrma á Tælandi sögðu í gær að
hún væri til vandræða og ætti verð-
launin ekki skiliö. „Hún verður ekki
látin laus nema hún heiti því að hætta
afskiptum af stjómmálum," sögðu
þeir. „Það er engin ástæða til að verð-
launa Aung San Suu Kyi,“ sagði Tin
Htoon, aðalritari í búrmanska sendi-
ráðinu í Bangkok. Hann segir að hún
Ieiði fólk í villur og það leiði til öng-
þveitis í landinu. Hann segir einnig að
það sé ekkert samband á milli verð-
launaafhendingarinnar og stöðu Suu
Kyi í Búrma. Sendiherra Búrma í Tæ-
landi, Nyunt Swe, svaraði aðspurður
um hvort hann teldi að Nóbelsverð-
launanefndin hefði valið vel: ,Nei, það
tel ég ekki.“
Það var Vaclav Havel, forseti Tékkó-
slóvakíu, sem tilnefndi Suu Kyi til
friðarverðlaunanna. Hann var einn af
þeim, sem þóttu koma til greina sem
handhafi þeirra. Þá var einnig spáð að
Hjálpræðisherinn eða Nelson Man-
dela hlytu friðarverðlaunin. reuter-sis
LISTIYFIR HAND-
HAFA FRIÐAR-
VERÐLAUNA NÓBELS
SÍÐAN ÁRIÐ 1970
1991 - Aung San Suu Kyi, frá ínu.
Búrma.
1990 - Mikhaíl Gorbatsjov, forseti
Sovétríhjanna.
1989 - Dalai Lama, trúar- og sfjóm-
málaleiðtogi í Ttbet
1988 - Friftarsvertir Sameinuðu
þjóðanna.
1987 - Oscar Arias, forseti Kosta
Ríka, höfúndur friðaráæthmar fyrir
Mið-Ameríkulöndin.
1986 - Elie Wiesel, ritböfundur og
mannrétöndafrömuður af Gyftinga-
ættum.
1985 - Samtök iækna gegn kjam-
oricuvá.
1984 - Desmond Irítu, Suftur-Afr-
íku. 1983 - Ledi Walesa fra PóUandi.
Hann er forseti landsins í dag.
1982 - Alva Myrdal, sænskur ríift-
herra sem beitti sér fyrir afvopnun,
og Aifonso Garda Robles, mexí-
kanskur diplómati og fyrrum utan-
rðdsráftherra.
1981 - Flóttamannahjálp Samein-
uftuþjóftanna.
1980 - Adolfo Perez Esqucl, hann
berst fyrir mannréttindum i Aigent-
1979 - Móftir Teresa frá Kalkútta.
1978 - Anwar Sadat forseti Egypta-
lands, óg Menachem Begin, forsæt-
istáðherra ísraeis, deildu meft sér
friftarverftlaununum.
1977 - Amnesty IntematkmaL
1976 - Betfy Wiliiams og Mairead
Corrigan, leifttogar herferftar á Norft-
ur-írlandi til aft binda enda á ofbeldi
af trúariegum ástæðum.
1975 - Andrd Sakharov, sovéskur
vísindamaður og mannréttindasinni.
1974 - Eisaku Sato, forsætisráft-
herra Japans, og Sean MacBride, for-
seti alþjófta friftarstofnunarinnar í
Genf.
1973 - Hemy Kissinger, utanríkis-
ráftherra Bandarílqaima, og Le Duc
Tho, fyrirþátt sinníendalokum Víet-
namstríftsins.
1972 - Engin verðlaun afhent
1971 - Willy Brandt, kansfari Vest-
ur-Þýskalands.
1970 - Norman Boriaug, vinnur vift
Alþjóðastofnun um maís og hveiö-
rækt í Mcxíkóborg.