Tíminn - 10.11.1995, Blaðsíða 5

Föstudagur 10. nóvember 1995
V?W?T*?W
5
Kjarlaksstabaá. Ytra-Fell í baksýn.
Myndir EH
altal stangaveiði 1974-1994 eru 269
laxar, en mesta árleg veiði 509 laxar
1979. Síðastliðið sumar veiddust á
annað hundrað laxar.
Fáir leigutakar
Leigutaki, auk fyrrgreindra
manna, var um þriggja áratuga
skeiö Stangaveiðifélag Akraness,
sem reisti veiðihús við ána. Núver-
andi leigutaki er „Laxmenn", fé-
lagsskapur sem Logi Kristjánsson,
Kópavogi, er í forsvari fyrir. Þeir fé-
lagar eru með svæðið á leigu til loka
veiðitíma 1996. Leigutaki hefur til
afnota ágætt veiðihús í eigu veiðifé-
lagsins, sem er í landi Ytrafells, þar
sem veiðimenn geta haft sína
hentisemi með gistingu og fæði. Yf-
irleitt er auðvelt að komast að veiði-
stöðum.
Við vatnakerfið starfar Veiðifé-
lag Fellsstrandar, sem fyrst hlaut
staðfestingu 1939 og starfaði til
1962. Félagið var endurvakið 1976,
en innan vébanda þess eru 12 jarö-
ir. Núverandi formaður Veiðifélags
Fellsstrandar er Ólafur Pétursson,
bóndi Galtartungu, sem tók við for-
mennsku 1988 við lát bróður síns,
Þorsteins Péturssonar, Ytrafelli, en
hann hafði verið formaöur frá
1976. Fyrsti formaður eldra félags-
ins var Magnús Jónsson, Túngarði,
síðan Gestur Sveinsson, Galtardal,
Pétur Ólafsson, Stóru-Tungu, og
Þuríður Ólafsdóttir, Staðarfelli.
Kjarlaksstaðaá
á Fellsströnd
Náttúrufegurð er víða í Dalahér-
aði, ekki síst er hún rómuð á
svæði, sem umlykur vatnasvæði
Kjarlaksstaöaár (Flekkudalsár) á
Fellsströnd; skógivaxið umhverfi
með fjölbreytt dýralíf, eins og
fugla og seli, í og við ósasvæði ár-
innar í sjó. Áður fyrr var áin
þekkt fyrir góða silungsveiði, en
varð síðar ágæt laxveiðiá í hópi
minni áa, eftir að fiskrækt hófst í
henni um 1940, þegar Proppé-
bræbur hófust þar handa um
laxarækt.
Efstu upptök vatnasvæðis Kjar-
laksstaðaár eru upp af botni Flekku-
dals, í námunda við Hrossaborg
(722 m). Eftir dalnum fellur sam-
nefnd á, sem er laxgeng um 23 km.
í hana fellur Galtardalsá (Tunguá),
stutt frá sjó, og er því höfuðáin,
Kjarlaksstaðaá, um 1 km að lengd.
Hún á ós í sjó í utanverðum
Hvammsfirði.
Fiskvegagerb og
seibasleppingar
Á sínum tíma var Gullbráarfoss í
Flekkudalsá, sem er skammt ofan
ármóta hennar og Tunguár, hindr-
un fyrir göngufisk. Þar var fyrst ráð-
ist í byggingu laxastiga 1941 á veg-
um fyrrnefndra bræðra. Sú fram-
kvæmd heppnabist ekki sem skyldi.
Aftur var hafist handa um fiskvega-
gerð 1952, sem þáverandi leigutaki
— en í þeim hópi var m.a. Jón Kr.
Veibihús vib Kjarlaksstabaá.
Gullbráarfoss í Flekkudalsá.
VEIÐIMAL
EINAR HANNESSON
Sveinsson, kenndur við Lárós —
tók að sér að gera, sem opnaði laxi
ríflega 20 km leið inn Flekkudal,
sem fyrr segir. Og þegar þurfti að
endurnýja fiskveginn um aldar-
fjórðungi síðar, lauk henni með
vatnsrás til hliðar við fossinn, eins
og ljósmyndin hér á síðunni sýnir.
Auk þess hefur verið sleppt laxa-
seiðum í vatnasvæðið, bæði fyrr og
síðar, og á seinni árum sumaröld-
um laxaseiðum.
Eingöngu er veitt á stöng á
vatnasvæðinu og veiði stunduð
með þremur stöngum. Árlegt með-
Um listina að ljúga á reiknistokk
Nýlega héldu framsóknarmenn
hádegisverðarfund á Hótel
Sögu.
Gestur fundarins var sjálfur
stórmógúll aubhyggjunnar inn-
an forystusveitar Sjálfstæbis-
flokksins, Fribrik Sophusson
fjármálarábherra og ab eilífu
varaformabur Sjálfstæðisflokks-
ins. Amen.
Ekki veit ég á hvaba melting-
arstigi Frammararnir voru, þeg-
ar stórmógúllinn hóf upp raust
sína. Hitt mátti lesa í blöbum
nokkru síbar, ab hann hefbi lýst
því yfir, ab launamunurinn í
Iandinu væri „abeins" rúmlega
þrefaldur. Þessa skarplegu nib-
urstöbu dró Fribrik af skatt-
greibslum hæstu og lægstu
skattgreibenda.
Nú er þab svo, ab í þessu
Iandi eru tugir þúsunda laun-
þega á svo lágum launum, ab
ekki er hægt ab leggja beina
skatta á tekjur þeirra. Forsendur
fjármálarábherrans eru því út í
hött.
Fárra ára gamlar tölur benda
til þess, að u.þ.b. 70.000 laun-
þegar séu meb tekjur undir
skattleysismörkum. Vitað er, ab
hér á landi eru til menn meb
allt upp í miljón á mánubi. Þab
þýbir, ab rauntekjur þeirra
nema yfir hálfri miljón kr. á
mánubi. Lægstu tekjur lands-
manna eru hins vegar á bilinu
50.000 til 60.000 kr. á mánubi. í
Ijósi þessa lætur nærri, ab launa-
munurinn sé tífaldur.
En þar meb er ekki öll sagan
sögð. Auk þess sam ofurlauna-
furstarnir njóta fjölmargra fríð-
inda, þá ber þess ab gæta, ab
hver einasta króna láglauna-
fólks fer í fæbi og húsnæbi,
meban hálaunafólkib getur lagt
til hliðar, t.d. meb því ab ávaxta
fé sitt skattfrjálst! Meb þeim
hætti eykst tekjumunurinn stór-
lega. En hér er víst ráb ab vinda
sér ab öbru, því þótt ég sé eng-
inn reikningshaus þá er ég
greinilega kominn út í of flókna
hluti fyrir skilning fjármálaráb-
herra.
Þegar ég las umrædda frétt af
hádegisverbarfundi framsóknar-
manna, ákvab ég ab freista þess
að verba mér úti um nýjustu töl-
ur um fjölda launþega undir
skattleysismörkum. Eg byrjabi á
að slá á þrábinn hjá Dagsbrún.
Þar á bæ er enginn hagfræbing-
ur, svo mér var vísab á ASÍ. Ekki
vantar nú hagfræbingastóbib á
þeim slóbum eftir ab Ásmundur
Stefánsson nagabi þar reikni-
stokkinn sinn forbum tíb. En
því mibur, tölurnar voru ekki
til. Mér var vísab á ákvebinn
hagfræbing hjá Þjóbhagsstofn-
un. Eins og hjá ASÍ kom ég þar
SPJALL
PJETUR
HAFSTEIN
LÁRUSSON
ab tómum kofunum. Maburinn
vissi ekkert í sinn haus.
Þegar slíkar grundvallarupp-
lýsingar liggja hvorki frammi
hjá ASÍ né Þjóbhagsstofnun, get
ég ekki dregib abra ályktun en
þá, ab verkalýbshreyfingunni sé
hollast ab hleypa hagfræbinga-
stóbi sínu út úr girbingu og láta
þab ganga sjálfala. Þjóbhags-
stofnun er hins vegar „sjoppa"
sem ég hef lengi verib sann-
færbur um ab bæri ab loka. Ég er
enn sannfærbari um þab eftir
umrætt samtal.
í öllum þessum símtölum
reyndi ég að útskýra þab fyrir
vibmælendum mínum, ab
raunverulegur tekjumunur væri
meiri en krónurnar í launaum-
slaginu segbu til um, eins og
þegar er komib fram í þessu
spjalli. Þab gekk vel í samtalinu
vib Dagsbrúnarmanninn, enda
er hann „ómenntabur" verka-
mabur. Ég er ekki alveg viss um
ab hagfræbingurinn hjá ASÍ hafi
skilið hvab ég var að fara, og sá
hjá Þjóbhagsstofnun botnabi
hvorki upp né nibur í því. Og
svo eru til menn sem halda því
blákalt fram, ab reisupassi frá
Háskólanum eigi ab gilda sem
ávísun á há laun!
Svona í lokin get ég ekki stillt
mig um ab minnast á þau orb
Fribriks Sophussonar á marg-
nefndum hádegisverbarfundi,
ab varast bæri launajöfnun, þar
eð hún gæti orsakab landflótta
hálaunafólks. Frikki minn, glab-
ur skal ég skutla þér og þeim
kónum, sem þú þjónar, út á
flugvöll, hvort heldur er á nóttu
eða degi. Sláðu bara á þrábinn
og láttu þab í öllum bænum
ekki dragast úr hömlu.
Og kemur mér þá í huga vísa
sem Jón Rafnsson kvab, þegar
Hannibal Valdimarsson tók staf
sinn og hatt og kvaddi Allaballa
forðum tíb:
Þinn er mikill þrumukjaftur,
þín ég lengi minnast skal.
En komdu bara aldrei aftur,
elsku besti Hannibal.
Hætt er nú vib, ab láglauna-
fólk mundi heimfæra seinnipart
þessarar vísu upp á Fribrik og
kó., þegar þeir hyrfu í fjarlægb-
arblámann á þöndum vængjum
Kolkrabbans.
FÖSTUDAGS-
PISTILL
ÁSGEIR
HANNES
LÖGIN SJÁ
SÍNA
Sagan af Þorgeiri Ljósvetninga-
goða undir feldi er kunnari en frá
þurfi að segja. Hún er einn fræg-
asti viðburður íslandssögunnar og
líklega ein merkasta sagan í sam-
anlagbri kristni. Allir íslendingar
þekkja söguna og boðskap henn-
ar: Ein lög verba að gilda fyrir alla
landsins þegna, annars erfriðurinn
úti! Samt virðast menn ekkert hafa
lært í eittþúsund ár.
Frá endurreisn Alþingis hafa
menn stöðugt sett ný lög fyrir
ýmsa helstu hagsmunaseggi lands-
ins og snibib ab þörfum þeirra.
Lög um búvörusamninga fyrir
saubabændur. Lög um stjórnun
fiskveiöa fyrir sægreifa. Lög um
rekstur lyfjabúba fyrir apótekara
og mörg önnur dæmi mætti telja.
Hver tegund gæludýra á fætur
annarri hefur þannig fengið sín
eigin lög til ab gæta hagsmuna
sinna. Lögin eru ekki sett fyrir
neytendur eða skattgreiðendur.
Börn eba gamalmenni. Ekkjur eba
munaöarlausa. Þau eru ekki fyrir
almenning. Lögin eru til að færa
girnilegri hluta þjóbfélagsins yfir á
fáar hendur en útvaldar hendur og
halda honum þar í marga ættlibi.
Landib og mibin og flugleibir há-
loftanna. Færa auðæfi landsins í
öruggt skjól fyrir alþýðu manna.
Fleyta rjómann.
Almenningur situr uppi meb
þann hluta þjóðfélagsins sem er
síbur girnilegur. Gefur af sér minni
arð eða alls engan arb. Alþýba
manna ber uppi samhjálpina sem
kallar eingöngu á útgjöld: Lífeyris-
kerfib sem saubabóndinn notar.
Heilbrigðiskerfib sem sægreifinn
notar. Skólakerfið sem apótekarinn
notar og svo framvegis. Almenn-
ingur hefur ekki aðgang ab fjár-
sjóbum saubabænda og sægreifa á
sama hátt og þeir hafa aðgang ab
fjársjóbum almennings. Lögin sjá
um sína.
Ungir hrafnistumenn fá ekki
lengur að vaxa eðlilega úr grasi í
sjávarplássum landsins: Úr háseta í
skipstjóra og síðan í útgerbar-
mann. í dag verba ungir hrafnistu-
menn ab kaupa kvóta af sægreif-
um. Ávísun á óveiddan fisk úti í
hafsauga. Fiskurinn í sjónum er
ekki lengur hluti af sköpunarverk-
inu, heldur hluti af bókhaldi sæ-
greifanna. Sams konar erfbafesta
gildir um búmörk í landbúnabi.
Lögin sjá um sína.
Og ekki nóg meb þab. íslend-
ingar búa enn vib dæmi lénsgreifa
í ibnabi. Ungt fólk á undir úrelt
meistarakerfi ab sækja og fárra
kosta völ í eftirsóttum ibngreinum.
Nema foreldrar þeirra séu meistar-
ar í faginu og þarmeb hluti af
greifadæminu. Ibnfræbslan geng-
ur líka í arf á íslandi eins og landib
og mibin og heibloftin blá. Lögin
sjá um sfna.
Á sama tíma og lögin eru rofin
er landsfólkinu ætlab ab halda frib-
inn. Eins og ekkert hafi ískorist í
eittþúsund ár. Stöbugt harbnar á
dalnum hjá alþýbu manna og
svigrúmib minnkar. Meb minnk-
andi svigrúmi hverfur lífsglebin og
lífsvonin. Engum manni þarf ab
koma í opna skjöldu þó ab hópar
íslendinga standi senn á fætur og
bíti í skjaldarrendur: Heimti fulla
hlutdeild í þjóbfélaginu meb góbu
eba illu. Rjúfi fribinn eins og lög-
gjafinn rauf á þeim lögin. ■
UM