Tíminn - 10.11.1995, Blaðsíða 6

6
gqn|iTftl^ jFTni
Föstudagur 10, nóvember 1995
Ásgeir Valdimarsson hagfrœöingur vinnur aö skýrslu um orsakir og þróun atvinnuleysis í Reykjavík:
Hækkun skatta hefur aukib at-
vinnuleysib
Ef tekjuskattur veröur lækk-
aöur, mun draga úr atvinnu-
leysinu. Hækkun lægstu
launa heföi sömu áhrif. At-
vinnuleysi jókst mjög árib
1991 og þá mældist í fyrsta
sinn neikvæö eftirspurn eftir
vinnuafli. Atvinnuleysiö hef-
ur ekki minnkaö síöan. Þróun
atvinnuleysis hefur verib svip-
ub meöal karla og kvenna.
Ásgeir Valdimarsson hagfræb-
ingur hefur unniö að því und-
anfarna mánuði aö gera úttekt á
þróun atvinnuleysis í Reykjavík
sl. 10 ár. Úttektin er unnin fyrir
Atvinnumálanefnd Reykjavík-
ur. Ásgeir hefur þegar skilaö
bráöabirgöaskýrslu, en hyggst
ljúka vinnu sinni fyrir nefndina
í þessum mánuði.
Ásgeir segir það vekja athygli
sína hversu lítið atvinnuleysi
var í borginni árið 1987, þrátt
fyrir aö framboð á vinnuafli
hafi verið mikiö.
„Það veröur mikil aukning á
atvinnuleysi 1991 og það hefur
ekki minnkaö síðan. Þetta ár
varö líka mikil breyting á eftir-
spurn atvinnurekenda eftir
vinnuafli. Hún var neikvæð í
fjögur ár, en var í fyrsta sinn frá
1991 hlutlaus í síöustu könnun
Þjóöhagsstofnunar. En þegar
eftirspurnin hefur verið nei-
kvæö í fjögur ár, hefur fólki í
vinnu fækkaö mikið, því þeir
sem missa vinnuna finna ekki
önnur störf. Þróunin hefur ver-
iö svipuð hjá konum og körlum
og á svipuðum tíma."
Ein þeirra spurninga, sem Ás-
geir leitar svara við með vinnu
sinni, er sú hverjir em raun-
vemlega á vinnumarkaði af
þeim sem fá atvinnuleysisbæt-
ur.
„Meö því að segja að einhver
sé raunverulega á vinnumarkaði
meina ég að hann eða hún sé
tilbúin(n) til að taka vinnu þeg-
ar hún býðst. Þetta er erfitt við-
ureignar, því í raun er aðeins
hægt að gera eitt til aö komast
að þessu, þ.e. að bjóða fólki
vinnu. Ef fólk hafnar vinnu,
þarf að athuga hvort það á rétt á
öðrum bótum. Til dæmis er tal-
að um að konur, sem fram-
lengja barneignarfrí með því að
sækja um atvinnuleysisbætur,
séu í raun að taka sér eins konar
uppeldislaun, þótt þær skil-
greini sig á vinnumarkaði með
því að fá atvinnuleysisbætur.
Það getur hins vegar enginn ve-
fengt að þær séu á vinnumark-
Rábhúsib íReykjavík.
aði, svo lengi sem þær hafna
ekki vinnu. Þetta er mjög vib-
kvæmt mál og ef til vill breytir
þetta litlu um fjölda atvinnu-
lausra, á meðan meira framboð
er á vinnuafli en eftirspurn."
Ásgeir mun leggja fram tillög-
ur til þess að draga úr atvinnu-
leysi í skýrslu sinni. Hann segir
að það sé sín skoðun og margra
annarra sem til þekkja, að
launastefnan sé ein ástæða þess
hversu mjög atvinnuleysi hefur
aukist. Hækkun skatta undan-
farin ár hafi einnig valdið
auknu atvinnuleysi.
„Þab vita allir að þab er lítill
munur á lægstu laununum og
atvinnuleysisbótum og það
fylgir því viss kostnabur að
sækja vinnu. Ráðstöfunartekjur
atvinnulauss fólks geta því
beinlínis minnkað ef það fær
vinnu.
Það er líka mín skoðun að þab
eigi að vera tvö skattþrep og þaö
lægra eigi að vera upp að 100
þúsund krónum. Auðvitað svara
menn því ab ríkissjóöur hafi
ekki efni á að tekjuskatturinn
lækki. Þá gleymist að skattbreyt-
ingin sem tók gildi áriö 1988,
þ.e. staðgreiðsla skatta, ásamt
hækkun jaðarskatts hefur leitt
til aukningar atvinnuleysis. Ég
hef ekki getað fært beinar sann-
Tímamynd GS
anir fyrir þessu, nema með því
aö bera saman hvað fólk með 80
þúsund krónur í tekjur hafbi í
rábstöfunartekjur árið 1988 og
hvað það hefur í dag. 1988
borgaði það 3 þúsund krónur í
skatta, en í dag borgar það 8.500
krónur. Þótt þetta séu ekki háar
upphæðir, skiptir þessi munur
máli og dregur úr vilja til að
vinna.
Þetta hefur líka bein áhrif á
fjölgun starfa, því ef fólk hefur
litlar ráðstöfunartekjur dregst
neyslan saman. Ef skattar veröa
lækkaðir, mun þab því draga úr
atvinnuleysi, að mínu viti."
-GBK
Bræöraborgarstígur 3 7
Bræöraborgarstígur liggur á milli
Hringbrautar og Vesturgötu, húsið
númer 37 var byggt á spildu úr landi
Bergskots og er meb elstu húsum sem nú
standa vib þessa götu. Árið 1899 fékk Þor-
grímur Jónsson úthlutab lób undir húsið,
í heimildum frá þessum tíma segir að lóö-
in sé austan Kaplaskjólsvegar, fyrir vestan
Bergskotslóö, 25 álnir meöfram veginum
og 48 álnir austureftir. Einnig er sagt að
fyrir norðan lóöina, milli hennar og
næstu lóðar, sé 10 álna spilda óútvísuð,
ætluð undir veg. Um leið er veitt ieyfi fyr-
ir byggingu húss aö stærð 9x10 álnir og
skúrs 3x3 álnir. Björn Jónsson, sem síðar
varð formaöur Múrarameistarafélagsins,
byggöi húsiö með Þorgrími bróöur sínum.
Þann 18. júní 1907 selur Þorgrímur
bróbur sínum Birni hálfa eignina. Þeir
bræöur selja síöan Otto, þriöja bróðurn-
um, 1/4 eignarinnar.
Árib 1907 er húsinu lýst þannig í
brunaviröingu (brunabótamati) og er þar
litla breytingu ab finna frá mati sem gert
var árið 1902: „Húsið byggt úr bindingi
með porti og 3 álna risi. Klætt að utan
með kantsettum 1" borðum, meb pappa
og járni á hliöum og þaki. Niðri þrjú íbúð-
arherbergi, eldhús, búr og gangur, sem
allt er þiljaö innan, og herbergi meö
pappa á veggjum, með striga og pappa í
loftum, allt málað. Þar er einn ofn og ein
eldavél. Uppi tvö herbergi, eldhús og tveir
fastir skápar, þiljað og málaö. Þar er einn
ofn og ein eldavél. Kjallari er undir öllu
húsinu, hólfaöur í tvennt, 3 álnir á hæð.
Viö austurhliö hússins er inn- og upp-
gönguskúr, hann er byggður eins og hús-
ib, í honum er gangur og tveir fastir skáp-
ar."
Þorgrímur Jónsson selur bræbrum sín-
um, þeim Otto og Birni, sinn eignarhluta
9. janúar 1913.
í brunaviröingu frá árinu 1934 segir að
hús Björns Jónssonar, Bræðraborgarstíg
37, sé óbreytt frá virðingu 21. júlí 1924.
Ekki er vitað
hvenær Björn kaup-
ir eignina alla.
Árib 1934, í
marsmánuði, sækir
Björn Jónsson um
ab mega byggja geymslu og gripahús úr
timbri á lóð þeirri, sem hann fær hjá
Reykjavíkurbæ til viðbótar lóöinni sem
fyrir er á Bræbraborgarstíg 37. í umsókn-
inni tekur Björn það fram aö skúr þennan
sé mjög nauðsynlegt aö byggja í staö skúrs
og hlöðu sem standi í Bergskotslób. Sú
bygging var orðin fyrir og nauösynlegt aö
rífa, en bærinn átti aö fá spildu úr lóðinni
undir Hávallagötu til viðbótar öðrum
lóðapörtum í nágrenninu. Björn Jónsson
stundaöi búskap, hann var með kýr, kind-
ur, hænsni og hesta. Til heyskapar hafði
hann tún vestur á Melum, á þeim slóðum
sem Melaskóli stendur nú. Einnig hafði
hann haga fyrir
gripina á svipuöum
slóðum og allt vest-
ur að Sauðagerði
við Kaplaskjólsveg.
Mjólkin, sem ekki
þurfti aö nota til heimilis, var seld til
fastra viðskiptavina. í húsinu var sérstakt
mjólkurherbergi þar sem mjólkin var síuð
og sett á þau ílát sem kaupendur komu
meb.
Þegar ísland var hernumiö, voru reistir
braggar á því landi sem Björn haföi. Bú-
smalinn frá Bergskoti (Bræöraborgarstíg
37) var ekki lengur á beit á grænum
gmndum og var felldur. En lágreist
braggaþyrping réb ríkjum, varin með
hárri girðingu og vopnuðum hermönn-
um. Þarna var Camp Knox og ekki ýkja-
langt síban síöustu minjar þessa hverfis
hurfu.
HÚSIN í BÆNUM
FREYJA JÓNSDÓTTIR
Áriö 1937 fær Björn Jónsson leyfi til að
skipta lóð sinni í tvennt. Á eystri helm-
ingi lóðarinnar er nú Sólvallagata 40.
Eftir að Björn Jónsson hætti búskap fór
hann að vinna í sandnámi bæjarins. Þess
má einnig geta að hann flísalagði Sund-
höll Reykjavíkur. Eftir að búið var að farga
búsmalanum var gripahúsunum breytt og
þau notuð í annað. í þeim hluta hússins,
sem hýsti kindur, var kjallari, sem yfir
voru grindur (féð haft á grindum). Björn
kom sér upp verkstæði í þeim hluta og
vann þar aö skósmíði.
Björn Jónsson var giftur Jóhönnu Guð-
laugu Þorvaldsdóttur frá Korpúlfsstöðum í
Mosfellssveit, hún lést áriö 1956. Björn
lést sjö árum síðar, áriö 1963.
Árið 1965 fær Gunnar Björnsson, son-
ur Björns Jónssonar, leyfi fyrir stækkun á
Bræðraborgarstíg 37. Hann stækkar húsið
um 8,3 ferm til að koma fyrir baði og
snyrtingu.
Gunnar Björnsson selur síðan eignina
áriö 1971 Elínu Ólafsdóttur. Hún hefur
haldið húsinu vel vib og látið upphaflegt
útlit þess halda sér eins og hægt hefur ver-
ið. Helstu breytingar inni eru í kjallara
hússins, en hann var dýpkaður og lítil
íbúð innréttuð í honum. Þar er einnig
þvottahús. í risi eru fjögur svefnherbergi
og á hæðinni rúmgóð stofa og eldhús. í
viðbyggingu er baö og gangur. Á lóbinni
er búiö að byggja reisulegan bílskúr.
Þeir, sem muna eftir fólki sem var
kunnugt á þessum slóðum og lifði alda-
mótin síðustu, telja það fullvíst að
Bræðraborgarstígur 37 sé byggður úr býl-
inu Bergskoti og hafi stundum verib kall-
að fjósib. Ekki er vitað af hverju. Þetta hef-
ur veriö reisulegt aldamótahús og er það
raunar enn í dag.
Það er góður andi í þessu gamla húsi,
sem nú nálgast að veröa einnar aldar gam-
alt. Sumir, sem hafa búið þar, telja það
eiga verndara sem líti til meö íbúum þess.