Réttur - 01.04.1980, Blaðsíða 52

1962 ræðir Geir Hallgrimsson um „Sjálf-
stæði íslands og hættuna af ólýð-
ræðislegum stjórnmálastefnum".
Á 1. des. samkomunni í hátíðasal Há-
skólans 1960 varð reyndar skemmtilegur
atburður. Samkomur þessar höfðu und-
anfarin ár verið með afbrigðum fámenn-
ar, sem vonlegt var sakir leiðinda, en nú
brá svo við, að salurinn var nær fullset-
inn strax í upphafi. Þegar svo Guðmund-
ur I. Guðmundsson, einn helsti undan-
haldsmaðurinn í landhelgismálinu, steig
upp í stólinn ógnarlangur og háll, þá reis
næstum hver einasti fundargestur úr sæti
sínu og gekk út. Forseti íslands og Há-
skólarektor sátu nær einir eftir. Samtök
hernámsandstæðinga gáfu út póstkort
með mynd af þessum viðburði.
Á árunum 1963 og 1964 sljákkar held-
ur í herstöðvasinnum í Háskólanum á
Jrann veg, að ræðumenn 1. des. og efni
þeirra verða ekki eins harðsvírað í þágu
andlegrar og veraldlegrar hernámsstefnu
og áður. Fyrra árið talar Broddi Júhann-
esson um, ,Stöðu einstaklingsins í nú-
tímaþjóðfélagi" og síðara árið ræðir Ar-
mann Snævarr um „Eflingu Háskóla Is-
lands og framtíðæðri menntunar“.
Árið 1965 verða svo nokkur umskipti,
þegar Sigurður Lindal er fenginn sem að-
alræðumaður 1. desember og talar um
„Varðveislu Jjjóðernis". Þótti Jiar mörg-
um kveða við óvæntan tón hjá yfirlýst-
um Sjálfstæðismanni og fyrrverandi for-
ystumanni Vökustúdenta. Sigurður lagði
annars meginþunga ræðu sinnar á her-
mannasjónvarpið, sem þá reið öðru
hverju húsi á höfuðborgarsvæðinu.
Þessi þróun heldur að nokkru áfram
næsta ár, þegar sr. Þorgrímur Sigurðsson
á Staðarstað verður ræðumaður. Þorgrím-
ur hafði verið virkur í Samtökum her-
námsandstæðinga einkum á fyrstu lands-
fundunum, einn örfárra nafnkunnra
Sjálfstæðismanna. í ræðu sinni, sem hét
„Andlegt sjálfstæði“, sneiddi liann raun-
ar að mestu hjá því að grípa á kýlinu, en
minntist þó á „smán hersetunnar". Og
hvert orð af slíku tagi bergmálaði víða á
þeim árum.
Haustið 1967 verður hinsvegar nokkur
hvellur, þegar Sigurður A. Magnússon
ræðir um „Island á alþjóðavettvangi“.
Var það vafalítið skeleggasta ræða gegn
erlendri ásælni, sem heyrst hafði á vegum
stúdenta 1. desember um tveggja áratuga
skeið.
Árið 1968 varð samkomulag um, að
nýkjörinn forseti íslands, Kristján Eld-
járn, skyldi minnast 50 ára afmælis full-
veldisins. En næstu tvö ár á eftir tekst ein-
hverskonar örlagakrötum að beina 1.
desember ræðunum að fremur meinlausu
snakki. Fyrra árið fjallar Jónas Kristjáns-
son ritstjóri um efnið „Bókvitið verður
í askana látið“, en hið síðara heldur
Helgi Skúli Kjartansson ræðu, sem
nefndist í gáfulegum frumleika „Bylting,
ha?“
Það er ekki fyrr en haustið 1971, sem
sá meirihluti herstöðvaandstæðinga
myndast meðal háskólastúdenta, sem enn
heldur velli.
Ný samtök
Eftir að Samtök hernámsandstæðinga
hættu starfsemi 1969, varð nokkurt hlé á
skipulegri andstöðu við hersetuna. En í
júní 1971 beið Viðreisnarstjórnin ósigur
í kosningum, og í júlí var mynduð ný
ríkisstjórn, sem hafði þetta ákvæði í mál-
efnasamningi sínum: „Varnarsamning-
116