Náttúrufræðingurinn - 1938, Blaðsíða 30

156 NÁTTÚRUFRÆÐINGURINN
imiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiimiiimiiimmiimiimiiiimiiiiiiiiiimmimimmiiiiiimiiiiiiiiimiimmiimimmiiiiiiiiiiiimiiiiiiiiiimiiii
Eigi að draga ályktanir af þessum tilraunum um eðli gos-
anna í náttúrunni, kemst maður að þessari niðurstöðu: Ef að vatn-
ið, sem streymir að hitasvæðinu undir gígnum er hátt, fást hverir
með sjóðandi vatni, en ekki goshverir. Sé vatnið á hinn bóginn
hátt, en þannig að það lækki af einhverjum ástæðum, eða vatns-
stöpullinn í sogpípunni hækki, verður niðurstaðan hver, sem gýs
óreglulegum gosum með miklum krafti (t. d. Geysir). Ef vatnið
er aftur á móti lágt, fæst hver með hlutfallslega rólegum, reglu-
bundnum gosum.
4. mynd. „Gervi-hver“ sá, sem.Jaggan bjó til. Sjá lesmálið. (Eftir Jaggar).
Þessar tilraunir virðast koma í mótsögn við staðreyndir, þar
sem það hefir einmitt sýnt sig, að hægt er að fá hveri til þess að
gjósa með því að lækka vatnsstöpulinn í pípunni, eins og gert hefir
verið við Geysi.
8. Kenning Þorkels Þorkelssonar, 1910. 1 stóru riti um íslenzka
hveri ræðir dr. Þorkell Þorkelsson, forstjóri veðurstofunnar, einn-
ig um gosfyrirbrigðið, og á athugunum á öðrum hverum en Geysi
byggir hann nýja kenningu. í fyrsta lagi telur hann, að hitamæl-
ingar Bunsens sýni ekki jafna hitaaukningu á milli gosanna, og
verði því að leita ástæðunnar fyrir þeim utan gospípunnar. í öll-
um hverum sjást sífellt loftbólur stíga upp (hið svonefnda hvera-