Náttúrufræðingurinn - 1946, Qupperneq 17

NÁTTÚRUFRÆ.ÐINGURINN
63
43r.
9Z
%
yígO/
**r»co-KÍu.yrv
~%jarni
18. mynd. Kjarnklofnun úranfums í tvo mcðalþunga kjarna.
heim, og tókst að mynda allmörg af þessum nýju frumefnum, sem
menn hafa nefnt „transúranisk" frumefni, eða allt upp í frumefni
með sætistölunni 97. Skyndilega hvarf þessi nýgræðingur af sjónar-
sviðinu, þegar Þjóðverjariiir Otto Halin og F. Strassmann í Kaiser
Wilhelm stofnuninni í Berlínarborg sýndu fram á það, seint á árinu
1938, að frumefni þau, sem talin höfðu verið „transúranísk", væru
í rauninni geislavirk atómuafbrigði (ísótópur) venjulegra meðal-
þungra frumefna, og að lýsa mætti tilkomu þeirra með eftirfarandi
jöfnum:
235 , 1 /236 TT\ 127c , 104AJ , _
+ q n------g9 U f--------> 5QSn + ^gMo + 0 neutronur
Er þetta þó aðeins eitt dæmi af mörgum, sem nefna mætti.
Fyrirbrigði þetta nefndu þeir kjarnklofnun (fission) og staðfestu
yísindamenn víða um heim þessar tilraunir og þennan skilning
þeirra á fyrirbrigðinu. Hafa fáar uppgötvanir vakið rneiri eftirvænt-
ingu meðal eðlisfræðinga en þessi, því að með henni virtist í fyrsta
sinn vera fengin vitneskja um fyrirbrigði, sem orðið gæti til undir-
stöðu við kjarnorkuvinnslu.
Við klofnunina springur kjarninn í sundur líkt og vatnsdropi
springur af yfirhitun, og þeytast brot hans í sitt hvora áttina mcð
heljarhraða og hljóta við það mikla flugorku, eða um 200 milljón
elektrónuvolt úr hverjum kjarna, sem klofnar. Kjarnklofnun á einu
kílói af úraníumi myndi skapa orku, sem jafngildir brunaorku 3000
tonna af kolum eða 2 milljón lítrum af benzíni.
Snemrna á árinu 1940 tókst vísindamönrium í Bandaríkjunum að
greina í sundur þau þrjú atómuafbrigði, sem úraníum finnst í, en
þau eru auðkennd með efnafræðitákni þess og tölum, sem tákna