Náttúrufræðingurinn - 1946, Qupperneq 40

86
NÁTTÚRUFRÆÐINGURINN
venjulega gullblómgaða gullregn, sem ýmsir Reykvíkingar þekkja.
(Það hefir t. d. blómgast í Garðastræti við Túngötu.)
En nú bar svo við mót venju, að sproti myndaðist, sem virtíst
vera kynblendingur. Blóm lians urðu rauðleit — millilitur foreldra-
blómanna. En stöku sinnum ber Adamsgullregn sprota með blóma-
litum annars eða beggja foreldranna — og getur þannig myndað
þrenns konar sprota. Þessum undrarunna er fjölgað á kynlausan
liátt og vex liann nú víða um lönd. Fræ myndast sjaldan og afkvæmi
þeirra verða hreinræktuð gulblómguð gullregn. En Adamsgullregn
er enginn kynblendingur í raun og veru, heldur hjúpgræðlingur
þ. e. í lronum eru tvenns konar vefir — gult gullregn í nriðju og
hjúpur af purpura-gullregnsvefjum utan um. Afkvæmin verða þá
misjöfn eftir því hvar græðlingurinn er tekinn. Þekkist slíkt nú lijá
ýmsum jurtum t. d. tómötum, pelargóníum o ,fl. Hinunr ólíku
vefjum getur verið margvíslega blandað sanran. Þannig þekkjast
auk hjúpgræðlinganna t. d. geiragræðlingar og tiglagræðlingar. Af-
kvænrið líkist þeinr vef, sem það er myndað af. Aðalmunur kyn-
blendings og samgTæðlings er sá, að lrjá kynblendingnum liafa frunr-
urnar að geynra eiginleika beggja foreldranna, en hjá samgræðl-
ingunr bera sumar frumur einkenni annars foreldrisins, en aðrar
lrins. Kynfrumur samgræðlingsins eru jafnan eins og annars lrvors
foreldrisins (eftir því af lrvaða vef þær myndast), en ekki einkenna-
lrland tveggja. Kynlaus fjölgun er öruggasta aðferðin til að viðlralda
óbreyttunr stofnum. En breytileiki er samt til, eins og lýst lrefir
verið, þótt í smáum stíl sé að vísu. Ágræðsla er nrjög nrikið stunduð
víða unr lönd í hagnýtunr tilgangi. Einu sinni lá við borð að sveppur
eyðilegði vínræktina í sunnanverðri Evrópu. Þá tóku menn það til
lrragðs, að græða góða, en viðkvænra vínviðinn á stofn harðgerðari,
en berjarýrari tegunda. Þetta lánaðist ágætlega og varð vínviðinum
til bjargar. Rósir og ávaxtatré eru áður nefnd. Veikbyggðir fagur-
irlónra terósakynblendingar eru t. d. oft græddir á Irinu harðgerðu
Rosa rugosa, senr er dugleg fóstra. Mætti nefna fjölmörg dæmi af
svipuðu tagi, en hér skal nú staðar nunrið.