Andvari - 01.01.1951, Side 25

andvari
Guðmundur Finnbogason
21
þeirra, sem ekki gátu íundið orðunum stað í lifandi samhengi
máls og hugsunar. Og hann sagði:
„Það ætti að vera oss auðvelt að þvo á nokkrum árum allar
útlendar slettur af tungu vorri og fá hrein íslenzk orð yfir allt
það, sem ritað er um hér á landi. Til þess þarf fyrst og fremst
einlægan vilja, en hann mun vaxa að sama skapi sem menn
skilja, að því hreinna, sem málið er, því víðar sér um veröld
hverja.“
Viðhorf Guðmundar við bókmenntunum var í fyllsta sam-
ræmi við þau orð, sem hann hafði sextugur um skilningsgleði
sína. Honum var unun að öllu, sem gróið hafði fagurt og kjam-
gott í víðlendi skáldgyðjunnar, og sýndi það oft og mörgum sinn-
um með ræktarsemi sinni við hin eldri skáldin, lífs og liðin, og
með útgáfum sínum á íslenzkum ljóðum, allt frá Afmælisdaga-
bókinni til Fósturlandsins Freyju, og hann hafði yndi af að hlúa
a<ð öllum nýjurn gróðri, sem honum virtist góðrar náttúru, svo
að mörg þeirra skálda, sem voru samtímis honum eða yngri, áttu
honum gott að launa. Og aðrar listir en orðsins list vom hon-
um einnig kærar. Hann mat fögur listaverk sem einhvern hin
dásanrlegasta gróður í ríki andans, eins og sjá má á eftirfarandi
oi'ðum hans:
„Að mennirnir gætu lifað án lista, þýðir þá ekki annað en
það, að þeir gætu lifað lífi, sem engum, sem þekkir listirnar,
þætti þess vert að lifa því. Lífið metur sig sjálft á hverju stigi
sum er. Hærra stigið dæmir það, sem neðar er. Vér spyrjum ekki
moldvörpuaugað um dýrð ljóssins, heldur mannsaugað."
Sumum, og þá einkum ýmsum yngri mönnum, sem ekki
höfðu kynnt sér ævistarf Guðmundar Finnbogasonar, en dæmdu
um hann af viðhorfum hans við þessu eða hinu tízkufyrirbrigði
eða af skoðunum hans á einhverju dægurmáli, virtist hann íhalds-
samur og jafnvel hálfgildings afturhaldsmaður. En hann var
ekki einu sinni „íhaldsamur" í hinni venjulegu merkingu þess
0rðs. Hann hélt ekki í neitt gamalt vegna elli þess og var ekki
mrdstæður nýjungum af þeim sökum, að þær væru nýjar, enda