Nýtt kirkjublað - 15.05.1906, Blaðsíða 4

108
NÝTT KIRKJUBLAÍ).
vof stendur nú á, en gerði ráð fyrir, að me.ð tímanum yrði
málinu komið i fullkomnara horf, eftir því sem reynslan sýndi
að bezt gæíist. Mun ])ví varla verða neitað, að þetta var
skynsamleg niðurstaða, því öll sönn framför byggist á því, að
stíga livert sporið fram fyrir annað, með leiðsögn reynslunnar;
en stóru stökkin, sem hlaupa yfir hana, munu sjaldan borga
sig. —
Þó sýslunefndin Iegði ekki aðaláherzluna á kostnaðinn, þá
mun þó fáum sýnast vanþörf á að reyna, hvort ekki er unt
að ná sama fræðslu-árangri með dálítið minna kostnaði, en
frumvörpin gera ráð fyrir. Þess er að gæta, að á mönnum
hvílir svo margur og mikill annar kostnaður, sem fersíhækk-
andi, og veitir þegar fullerfitt að bera. Það væri naumast
hyggilegt, að gjöra svo stórt stökk til þess að auk v útgjöld
manna, að meiru muni en gjaldþol þeirra tekur framförum.
En hér er um stórt kostnaðarstökk að ræða
Sjálfsagt væri þó að „treysta á frenista“ með kostnaðinn,
ef full vissa væri fyrir ]>ví, að árangurinn yrði jafnstórt stökk
áfram iscmnri mentun alþýðu vorrar. En eg fyrir mitt leyti efast
rnjög um að svo yrði. Og hér kem eg nú að aðalatriðinu
sem fyrir mér vakir: Hluturinn er, að eg hefi kynst svo
mörgum unglingum, sem höfðu lært á góðum barnaskólum,
sumir í Reykjavík, en voru þó, eftir fá ár, engu betur að sér
en unglingar á sama reki sem aðeins höfðu notið heimakenslu
eða farkenslu. Undantekningar kunna þetta að vera, en helzt
til eru þær þá margar. Það er fjarri mér að kenna skólunum
þetta. Þeir geta ekki að því gjört, þó því sem lærl hafði
verið, sé týnt niður aftur! En það er víst alt of alment. Og
það óttast eg fyrir að vrði eins eftir sem áður, þó barnakenslan
yrði gjðr svo og svo miklu dýrari. Hvers vegna? Af því
nemendurnir yrðu eftir sem áður börn, sem ekki hafa fengið
nægan þroska til að hafa full not af námi sínu. Þau læra
undir aðhaldi og eftirrekstri, sem er drepandi fyrir námfýsn-
ina hjá fjölda þeirra, þau leggja hart á sig aðeins vegna prófs-
ins, en tilfinningin fyrir því að námið er fijrir lífið, er að-
eins hjá stöku barni vöknuð fyrir 14 ára aldur. Er þá
nokkur furða þó þau, mörg hver, sleppi því úr huga er að-
haldið hættir?
Eg hefi nærfelt 30 ár fengist við kenslu barna og ung-