Nýtt kirkjublað - 15.05.1906, Blaðsíða 5

NÝTT KIRKJUBLAÐ.
109
linga í ýmsum stöðum, og hefi því mörgum fremur haft tæki-
færi til að kynnast þessu.
Þannig bendir mín reynsla til þess, að barnakensluna
ætti eigi að gjöra dýrari en hjá verður komist, og eigi ætti að
heimta meira af 14 ára barni en þörf er á til undirbúnings
undir unglingaskóla.
Því unglingaskóla álít eg miklu þýðingarmeiri fyrir al-
þýðumentunina en barnaskóla. A 16—20 ái’a aldrinum fá
ílestir nægan þroska til þess að geta liaft eigi aðeins hug-
mynd um nauðsyn mentunar iieldur og tilfinningu fyrir
henni. En ]»á fyrst er von um not af náminu fyrir lífið.
Það væri því mjög æskiiegt, að hér um hil hver einasti
unglingur gæti gengið á unglingaskóla 1 vetur eða 2 hálfa
vetur, að niinsta kosti einhverntíma á aldursárunum frá 16—20.
Mér væri, meira að segja, nærri skapi að gjöra það að
almennri Iagaskyldu, ef eg sæi ekki nýja hindrun, sem þar er
að koma í veginn. Eg meina ekki vöntun skóla eða kennara:
skyldan gæti ekki komið til greina, fyr en úr þeirri vöntun
væri bætt. En eg meina verkafólksskortinn á heimilunum.
Nú fjölgar þeim bændum óðum, sem ekkert verkafólk hafa
við að styðjast utan börn sín, þau er á þroskaskeið eru komin.
Mundi margt heimili verða ósjálfbjarga, ef á þeim börnum
lægi skólaskylda. Er því ekki fært að Iialda henni fram, með-
an það ástand ekki breytist til batnaðar.
Hvað á ])á að gera? Eitt ráð er eftir, sem eg man ekki
til að hafa séð á prenti, en sem eg liygg vera mjög þýðingar-
mikið. Það er almenn prófskylda unglinga á 18.—20. ári.
Eg liugsa mér það á þá ieið, að kenslustjórnin sendir próf-
dómendur, 1—3 í sýslu, er halda prófin í fræðsluhéruðunum
með aðstoð kennara og jiresta. Undir próf gangi liver ung-
lingur 18 vetra, livort sem hann hefir gengið á skóla eða ekki,
hindri forföll, þá 19 ára, hindri enn forföll, þá 20 ára. Vitnis-
burð hvers eins skal svo prenta í „Próft 'Mndum.“ Þar geym-
ast nöfnin með sæmd eða vansæmd. Þcir sem aldrei mæta
fái aldrei hússtjórnarréttindi, kosningarrétt eða kjörgengi til
opinberra sýslana Auðvitað þurfa prófdómendur að hafa fengið
mentun á kennaraskóla, eigi síður en kennarar unglingaskól-
anna. Varla fæj-i hjá því, að af þessu leiddi það, [<að allir
unglingar, sem mögulega gcelu, sæktu unglingaskóla, hvort