Nýtt kirkjublað - 15.05.1906, Blaðsíða 14
NÝTT KIRKJÚBLAÐ.
118
kvœðunum, eins og með pau var farið. Jón Ögmundsson var
„íslenzkur“ þrátt fyrir alla sína helgi, en síður verður það sagt
um Þorlák, enda er liann hinn fvrsti fylgjandi kirkjuvaldslag-
anna sunnan að og rekur erindi stólsinsí Niðarósi, en Jm hafði
Þorlákur í œsku ráðist undir hönd Eyjólfs prests Sæmunds-
sonar í Odda, í höfuðstað íslenzkrar menningar, og numið
hafði Þorlákur af móður sinni „ættvísi og mannfræði,"
Það er glámsýni þetta, að telja siðaski]>tin rótinaað hnign-
andi siðmenning, ef það er þá eigi bara leikur með öfgar og
fjarstæður. Dæmin eru Ijós frá heiðnu útkjálkum Nðrðurálf-
unnar, sem kristni siðmenningar straumurinn náði eigi til fyr
en eftir rnargar aldir. Það er spegillinn.
Það er eigi síður villandi að gefa það í skyn, að andleg-
ur þroski víkinganna heiðnu til siðgæðis og menta hefði dafn-
að og vaxið, hefði eigi tekið fyrir viðkristnina. Einkennilegt er
orðalagið hjá höfundinum, að það „hlaut að reka að guðleys-
inu fyrir þeim jafnframt ]iví sem siðferðishugmyndir þeirra
fullkomnuðust“.
Þessi ágæti kynþroski víkinganna stafaði frá yfii'burðum
þeirra í sjósókninni. Þeir voru rándýrin með hið víða veiði-
land vestur og austur. En að sama skapi sem félagsski])-
un komst á í löndunum með traustari varnir, var víkinga-
lifið sjálffallið úr sögunni, með yfirburðum sínum og grósk-
unni, fitaðri af blóðstraumum.
Doktor Helga er meinilla við dýrlingadýrkunina, en verð-
ur víkingadýrkunin betri? Hún kemur auðvitað vel heim við
kenningar Nietzsche. Yíkingarnir voru menn eftir hans hjarta,
með sjálfselsku — siðalögmálið eitt ráðandi „fyrir handan
gott og ilt“.
Annars er óþarfi að saka gyllendur hinnar heiðnu forn-
aldar vorrar um að þeir taki dóma sína frá Nietzsche. Þetta
hefir lengi brunnið við hjá oss bæði í bundnu og óbundnu
máli. Þeir sem staddir voru á Oddeyri á þjóðhátiðinni 1874,
kunna að minnast ræðu séra Arnljóts heitins Olafssonar, þar
sem hann af miklum lærdómi og mikilli snild rakti lífssögu
þjóðarinnar, og eftir sat í hugum áheyrendanua sú ályktun
af tölunni, — beint var ])að eigi sagt — að hnignunin hefði
byrjað með kristnitökunni, en fyrst farið um þveibak með sið-
bótinni. í „Nýjurn Félagsritum11 1864 talar Jón Sigurðsson