Tímarit iðnaðarmanna - 01.02.1942, Blaðsíða 7

1. HEFTI — 15. ÁRQ. 1942
TÍMAMT
IPNAÐARMANNA
GEFIÐ ÚT AF LANDSSAMBANDI IÐNAÐARMANNA í REYKJAVÍK
ÁRAMÓT.
Aldrei liafa iðnaðarmenn lcomið jafnmikið
við sögu í þjóðlífi Islendinga eins og um siðustu
áramót. Síðara hluta desembermánaðar og all-
an janúarmánuð stóð slöðugur styr í efstu röð-
um stjórnmálanna um framferði þeirra. Nokkr-
ar iðngreinir höfðu sem sé sagt upp samningum
við vinnuveitendur með löglegum fyrirvara og
óskuðu eftir dálítilli hækkun á grunnkaupi því,
sem um hafði samizt meðan atvinnulífið var í
kalda koli 1938 og þó hafði verið lækkað veru-
lega með gengisfallinu 1939. Samningar voru.
þó í þann veginn að takast um áramótin, er
stjórnarvöldin skárust í leikinn og hindruðu
frjálsa samninga. Þótti þeim sem dýrtíðin í
landinu mundi óviðráðanleg, ef þessar iðnstétt-
ir semdu um kaup og kjör eins og venjulega.
Aldrei fyrr höfðu þó yfirvöld þjóðarinnar gert
ráðstafanir til þess að draga úr dýrtíðinni, enda
hafði vísitalan liækkað stöðugt og var komin
upp í 177 fyrir desemhermánuð.
Fjórir ráðherrar fluttu útvarpsræður með
stuttu millibili, þar sem þeim, meðal annars, óx
í augum þær kaupgreiðslur, sem sumir iðnað-
armenn höfðu fengið fyrir yfir- og næturvinnu
árið sem leið, og töldu sjálfsagt, að þeir ynnu
svo framvegis og fengju þá meir en nóg fé milli
handa. Iðnaðarmennirnir vildu gjarnan sleppa
við næturvinnuna, en fá sanngjarnt kaup fyrir
venjidegan vinnutíma.
Fimm, lieldur fámennar iðnstéttir í Reykja-
vík, lögðu niður vinnu. Ráðherrarnir gáfu út
bráðahirgðalög, sem hönnuðu verkföll og fyrir-
huðu grunnkaupshækkanir, nema með leyfi svo-
kallaðs gerðardóms, er ráðherrarnir tilnefndu
sjálfir. Iðnaðarmennirnir fóru samt ekki til
vinnu sinnar. Blöðin voru ekki prentuð nema
að litlu leyli og hiluð skip og tæki lágu óaðgerð.
Ýmiskonar vandræði steðjuðu að og stjórnmál-
in stóðu svo höllum fæti, að rétt þótti að gefa
út bráðabirgðalög, til þess að fresta bæjar-
stjórnarkosningum í höfuðstaðnum, þótt þær
hinsvegar gætu farið fram í kaupstöðum og
kauptúnum, eins og ákveðið hafði verið.
Er vinnustöðvunin hafði slaðið fram í byrjun
febrúar, tóku aðilar að semja á ný, ýmist upp
á eigin spítur eða með samþykki hinna stjórn-
skipuðu gerðardómsmanna og vinna hófst aftur.
Meiri og minni lcauphækkun virðist hafa átt
sér stað lijá hinum óánægðu iðngreinum og
sumar munu jafnvel liafa fengið betiá kjör en
ef þær liefðu samið á frjálsan hált um ára-
mótin. í staðinn fyrir opinbera taxta og samn-
inga, semur nú hver fyrir sig og allskonar
krókaleiðir eru farnar, til þess að greiða mönn-
um kaup í samræmi við kröfur tímans.
Með þessum átökum hefir nauðsvn þjóðfé-
lagsins á æfðum og dugandi iðnaðarmönnum
greinilega komið í ljós. Ætti það að verða þeim
mikil hvöt til fullkomnunar í sérgreinum sin-
um og samheldni um bættan hag sjálfra sín og
þ jóðarhei ldarinnar.
Á öðrum stað í þessu hefti er sagt nokkuð
frá kaupgreiðslum járniðnaðarmanna í Dan-
mörku fyrir stríðið. Sést af því yfirliti að iðn-
aðarmenn hera þar nokkru meira úr hýtum en
hér. Og mættum við íslendingar gjarnan taka
hin Norðurlöndin til fyrirmyndar um skipu-
lagningu kaupgreiðslna sem og annarra þátta
iðnmálanna.
1