Tímarit iðnaðarmanna - 01.02.1942, Blaðsíða 20

Tímarit iðnaðarmanna XV. 1. 1942
Byggingar reykvískra iðnaðarmanna
um síðustu aldamót.
Kápumyndin er aS þessu sinni gömul og al-
kunn. Hún er af byggingum iðnaðarmanna í
Reykjavík um síðustu aldamót. „Iðnó“, aðal-
lmsið með þrem burstum að Vonarstræti,
byggðu þeir árið 1896 og héldu fyrsta fundinn
í því fyrir 45 árum, 29. des. 1896. Þeir seldu það
1917, en það er enn þann dag í dag eina leik-
hús borgarinnar og aðalsamkomuhús. Svona
stórluiga og framsýnir voru iðnaðarmenn
30 kr. á livern nemanda á ári. Bæirnir leggja
eitthvað af mörkum, sennilega svipaða upphæð.
Líklega fæst dýrtíðaruppbót á framlag ríkis-
sjóðs, svo að telja verður að ríkið leggi sem
stendur 55 kr. árlega eða i 4 ár 220 kr. alls til
skólanáms hvers iðnaðarmanns. Að öðru leyti
kosta þeir það sjálfir og allt verklega námið.
Engin námskeið, ekki einu sinni fræðandi fyr-
irlestrar, eru lialdnir fyrir iðnaðarmenn. Út-
varpið, sem þó flytur silt af hverju, virðist vera
allt of gotl til þess að ympra á fróðleik fyrir
iðnaðarmenn. Að vísu veilir ríkið 6.000.00 kr.
árlega til verklcgs framhaldsnáms erlendis. Það
verða 40 kr. á hvern af þeim 150 iðnaðarnem-
endum, sem útskrifast árlega að meðaltali, eins
og nú er háttað nemendafjöldanum. Árið 1945
eiga að útskrifast um 250 iðnnemendur á öllu
landinu. Verði þessari upphæð haldið óbreyttri,
g'eta 6 þeirra, eða fertugasti hlutinn, fengið við-
unandi (kr. 1.000.00) ulanfararstyrk. Minna
getur það naumast verið.
Til samanburðar við framlag ríkis og bæja
til menntunar iðnaðarmanna, má geta þess, að
til gangfræðaskólanáms í 2 vetur leggur ríkið
hverjum nemanda, eins og nú er háttað verð-
lagsuppbót, alls kr. 350.00 og bæjarfélögin
630.00 kr. Flestir munu telja, að útlærður iðn-
nemandi sé efnilegri þjóðfélagsþegn en nútíma
gágnfræðingur. En hvers vegna vill þá ekki
þjóðfélagið styðja að menntun hans eins og
gagnfræðingsins?
Reykjavíkur fyrir hálfri öld. Átta árum siðar,
eða 1904, reistu þeir Iðnskólahúsið á horni Von-
arstrætis og Lækjargötu. Turn þess og nokkur
hluti sést á myndinni lengst til vinstri.
Svona störfuðu ungir iðnaðarmenn í Revkja-
vík fyrir 40 árum. Þeir sáu hvers framtíð þeirra
þurfti mest með og öfiuðu þess með samheldni,
dugnaði og djörfung.
Að störfum þessara manna hafa hinir yngri
búið alltaf síðan. En hvað liafa þeir svo sjálfir
gert fyrir sína eigin framtíð og eftirkomend-
anna? Hafa þeir haldið brautryðjendastarfi
aldamótamannanna áfram? Ýmislegt nytsamt
hafa þeir aðhafzt, bæði i eigin félagsmálum og
ahnennum velferðaratriðum. En þá vantar ein-
ingu og áhuga, fórnfýsi og djörfung. Samkomu-
húsið þeirra er selt, skólahúsið alltof lilið. Stór
lóð hefir staðið óbyggð og arðlaus fjölda ára.
Félagsfundir eru jafnan fámennir. Félagslund
og frítímum virðist lielzt varið í kaupdeilur.
Nú eru nýafstaðnar kaupdeilur hjá 5 eða 6 iðn-
greinum í Reykjavík. Sveinarnir vildu fá meira
kaup. Meistararnir, vinnuveitendurnir, vörðust
hækkun. Báðir hafa sennilega nokkuð til síns
máls, en hvorugur hreyfir hönd eða luiga til
þess að gera það, sem nauðsynlegasl er: Að
auka, frá því sem áður hefir verið, menntun
hinna uppvaxandi iðnaðarmanna, svo að þeir
afkasti sem mestri vinnu með minnstu erfiði
og skili einungis ágætum iðnaðarvarningi.
Fórnfýsi og áhuga reykvískra iðnaðarmanna
fyrir stétt sinni og gengi þjóðfélagsins i heild,
virðist hafa farið stórlega aftur hina síðari ára-
tugi, meðan tækjunum, sem þeir vinna með,
hefir farið stórlega fram og kröfur um hraða
og nákvæmni í störfum hefir margfaldazl.
Væri ekki tími lil þess kominn að hrista af
sér mókið og sérgæðingsháttinn og hefja vak-
andi samstarf í anda Magnúsar Benjaminsson-
ar og annarra aldamótamanna?
14