Tímarit iðnaðarmanna - 01.02.1942, Blaðsíða 15

Tímarit iðnaðarmanna XV. 1. 1942
settir í, liafði 139,6 d. au. í lágmarkslaun, en
fengu að meðaltali 190,7 au. í Kaupmannahöfn,
en utan Kaupmannahafnar var meðallágmarks-
kaup þeirra 120,1 d. au., en fengu 160,6 au.
Rafvirkjcir í Kaupmannahöfn höfðu 126 au.
lágmarkskaup, en fengu fyrir ákvæðisvinnu 221
d. au. og tímavinnu 161,6 d. au., en að meðal-
tali 179,7 d. au., 30,5% vinnunnar var unnin
í ákvæðisvinnu.
Y miskonar trésmiðir í Kaupmannahöfn
höfðu að meðaltali 126,3 d. au. í lágmarkslaun,
en fengu að meðaltali 185,9 d. au. 56,3% var
unnin í ákvæðisvinnu og tímakaupið þá 197,2
d. au., en annars 171,2 d. au.
Hjá sambandinu unnu alls 25,524 faglærðir
íðnaðarmenn við 1574 fyrirtæki. Meðallág-
markstímakaupið var 118,9 d. au., en greitt
var 172,3 d. au. 52,9% af allri vinnunni var
unnin í ákvæðisvinnu og meðaltímakaup þá
189,4 d. au., en annars 153,1 d. au.
Ól'aglærðir starfsmenn lijá sama sambandi
voru 12.355 lijá 560 fyrirtækjum. Meðallág-
markskaup þeirra 104,2 d. au., en greitt var
143 d. au. að meðaltali. 38,4% unnu þessir menn
í ákvæðisvinnu og höfðu þá 166,4 d. au. unr
klst., en annars 128,4 d. au.
Auk þess, sem skýrsla sambandsins gefur
glöggt lil kynna, hvaða kaupgjald hefir verið
greilt við ýmiskonar járniðnaðarvinnu i Dan-
mörku 1938, ber hún það með sér að fyrirtæk-
in hafa frjálsar liendur um að greiða starfs-
mönnum tímakaup eftir daugnaði þeirra og af-
köstum, þar sem meðaltímakaupið, sem greitt
er, er 29% Iiærra en lágmarkskaupið. Ennfrem-
ur sést, að vinnuveitendur láta meira en helm-
ing vinnunar „á akkorð" og horga hana svo
vel, að starfsmennirnir fá 60% hærra mn klst.
en lágmarkskaupið er og 24% hærra en meðal-
liinakaupið.
í samningi milli járnsmiða og vinnuveitenda
er þessi klausa á eftir grein um lágmarkskaupið:
„Laun hinna duglegri og trúnaðarstarfs-
manna má vinnuveitandi (eða fulltrúi lians) og
vinnuþiggjandi ákveða án íhlutunar fagfélags-
ins eða meðlima þess“.
20. gr. samningsins hljóðar svo:
„Aldraðir og heilsuveilir starfsmenn, og þeir,
sem ekki hafa fulla starfsorku vegna örkumla,
mega vinna fyrir minna en lágmarkslaunin,
eftir samkomulagi milli vinnuveitanda og við-
komandi vinnuþiggjanda. Sumarfrí er ákveðið
6 virkir dagar og er bundið við að starfsmað-
urinn hafi unnið 2250 klukkustundir um árið,
sem talinn er liinn raunverulegi vinnutími, þeg-
ar allir fridagar eru frádregnir“.
Af skýrslu málmiðnaðarsanibandsins og hin-
um tilgreindu lagaákvæðum má sjá, að þótt
lágmarkskaup sé ákveðið, eru kaupgreiðslur all
frjálsar og virðast almennt mun hærri en lág-
markskaupið.
Og það er óneitanlega mjög eftirtektarvert,
að meðaltímakaupið, seni danski járniðnaður-
inn hefir greitt 1938, er í ísl. kr. mun hærri en
það, sem greitt var hér á landi, en verð dansks
járniðnaðarvarnings, sem liingað fluttist þá, þó
miklu lægra en hér. Liggur ekki þetta misræmi
i slæmri aðstöðu hér og lélegri skipulagningu
vinnunnar? Væri mikil þörf á að athuga þetta
mál rækilega.
Einnig er það mjög eftirtektarvert, hve mik-
ill hluti járniðnaðarvinnunnar er unninn i á-
kvæðisvinnu. Einstaka greinar hennar svo að
segja alveg og að meðaltali rúmur helmingur
liennar, og fyrir liana er greitt það riflega, að
timakaupið getur orðið allt að lielmingi hærra
en lágmarkskaupið.
Hér á landi liefir mjög lítið af iðnaðarvinnu
verið unnið í ákvæðisvinnu.
En sannarlega væri tími til þess kominn að
athuga, hvort ekki væri liægt að auka ákvæðis-
vinnu að mun í iðnaðinum. — Enginn vafi
er á, að það mundi auka vinnuafköstin stór-
lega, en á þvi ríður ineira en flestu öðru. Mundi
jiá sparast verulega hin geysilega yfirvinna, sem
nú er unnin.
ÖIl hin Norðurlöndin hafa ákvæðistaxta á
flestöllum verkum innan iðnaðarins og láta
vinna meira og minna eftir þeim. Því skyldi
jiessi greiðslumáti ekki einnig heppilegur hér á
landi?
Landssambandið liefir aflað sér mikils af
slikum töxtum og starfssamningum. Verður
sagl frá þeim nánar síðar.
9