Vikan - 30.04.1969, Síða 18
Gerviöstrogenin tvö, mestranol og etinylöstradiol, en annað hvort er í
hverri Pillu, eru því sem næst jafngild. Progestogenin sjö eða þar um bil
eru hins vegar ekki jafn sterk, svo mælieiningin er ekki óbrigðult mark
um styrkleikann. Af tveimur aðalflokkum progestogens eru nortestosterone
stofnarnir gerviefni skyld karlhormónum, en skammturinn svo lítill að
útilokað er, að nokkur karleinkenni komi fram hjá neytandanum. Þau eru
aflmikil til að koma í veg fyrir egglos, og þótt þau verki sem gagnöstrog-
en á leghálsinn og legið, breytast þau að vissu marki í östrogen í líkam-
anum. Progesterone acetate stofnarnir hafa eiginleika eðlilegs progesterone
og koma ekki jafn ákaft í veg fyrir egglos, en vernda yfirborð legsins og
hindra ótímabæra millitíðablæðingu. Og sem gagnöstrogen gerir það leg-
hálsslímið seigara fyrir sæðið. Pillurnar eru kallaðar östrogenískar eða
prógestogenískar, eftir því hvort efnið er áhrifameira, eða í jafnvægi,
séu áhrifin jöfn. En oft er deiluatriði, hvort um jafnvægi er að ræða eða
hvort efnið hefur meiri áhrif.
[ vali eru progestogenískar Pillur notaðar þegar konur eru of léttar,
hafa of miklar blæðingar, bólur eða fílapensla, óeðlilega loðið hörund,
höfuðverk fyrir tíðir og þrútnar æðar. Ostrogenískar pillur eru aftur gefn-
ar þeim sem hafa þveröfug einkenni.
Á kon^ á hættu að verða ófrísk, ef hún skiftir
um Piiliitegund?
Gerðar hafa verið ýmsar tilraunir á konum í þessu tilliti, án þess að til
þungunar kæmi. En til örvggis er talið ráðlegra að nota aukagetnaðarvörn
fyrsta Pillutímabilið, ef nýja Pillan inniheldur verulena minni skammt hor-
móna, einkum östrogens, sömuleiðis ef konan hættir með blandaða Pillu
en tekur til við raðpillu.
LANGTÍMAAUKAVERKANIR, eftir dr. Alfred Byrne.
Er óhætt að taka Pilluna stöðuqt í svo sem
20 ár?
Það veit enginn. Þær vísindalegu tilraunir, sem lengst hafa verið reknar,
varpa varla miklu Ijósi á það, því þar vantar rannsóknir á sambærilegum
hópi kvenna, sem ekki nota Pilluna. Því miður koma áhrif sumra krabba-
vekjandi efna ekki fram fvrr en eftir 10—40 ár, en þar er bót í máli, að
í staðinn fyrir núverandi Pillu verða komnar einfaldari og öruggari getn-
aðarvarnir löngu fyrir þann tíma.
Eq hef áhyqgiur af frásöf?num um. að lan^tíma-
taka P'lli'nnar waMi ófr'ósemu Fr bað rétt?
Til þess bendir fátt, svo ekki sé meira sagt. Frá Astralíu eru skýrslur um
konur, sem ekki höfðu tíðir í meira en ár eftlr að töku Pillunnar lauk, en
engin sönnun bendir til þess, að Pillan hafi átt sök á því, og ekki hafi
verið um tilviljun að ræða. Sömuleiðis hefur verið skýrt frá eggjastokka-
breytingum í nokkrum (ótölugreindum) konum, sem tóku Pilluna, en ekki
hafa verið teknar saman skýrslur um sama fyrirbæri hjá konum, sem ekki
taka Pilluna.
Þegar eitthvað fer öðruvísi en gott þykir, er hætt við of mikilli til-
hneygingu til að skella skuldinni á Pilluna.
Er rétt, að Pillan geti orsakað æðastíflu? Hve
m»kil or áhættan?______________________________________________
Ákveðið sámband hefur reynzt milli Pillutöku og myndunar „venous
thrombosis", það er trefja f æðunum. Aðal hættan af slíkum trefjum,
„thrombi", er að þær geta setzt sem tappar í nauðsynleg líffæri og þannig
ef til vill valdið dauða.
Tengslin eru túlkuð á mismunandi hátt eftir því hverjir rannsaka þau.
Rannsókn hjá Konunglega læknaskólanum brezka (The Royal College of
General Practitioners) sýndi, að hætta á æðastíflu eykst þrisvar sinnum
við töku Pillunnar. Sérfræðingar Læknisfræðilega rannsóknarráðsins (Medi-
cal Research Council) komust að þeirri niðurstöðu, að konur sem taka
Pilluna eru níu sinnum líklegri til að þurfa að leggjast inn á sjúkrahús
vegna blóðtappa en þær, sem ekki nota hana. Loks áætla nýjustu skýrslur
Lyfjaeftirlitsnefndarinnar (Committee of Safety of Drugs), að inntökugetn-
aðarvarnir séu líklegar til að valda dauða 1,3 heilbrigðra kvenna á aldrin-
um 20—40 ára og 3,4 á aldrinum 35—44 ára af hverjum 100.000 neyt-
endum Pillunnar á ári hveriu, vegna blóðtappa í lungum og heila (slagi).
En á hinn bóginn er vert að benda á, að hættan á dauðsfalli við þungun
er meiri en þessi, — þótt ekki sé reiknað með öðru en blóðtappa af völd-
um þungunarinnar. Ennfremur er öllum öðrum aðferðum getnaðarvarna
ábótavant þannig að þeim fylgir ofurlítil hætta á dauðsfall vegna þung-
unar.
Er ein tegund Pillu annarri líklegri til að valda
blóðtappa? Ef svo, þá hver?
Enn hefur engin augljós munur fundizt á pillutegundum. En þar sem
Pillurnar innihalda nokkrar mismunandi gerðir progestogens móti aðeins
tveimur mjög áþekkum östrogenum, er talið líklegt, að östrogenið fremur
en progestogenið eigi sök á blóðtappanum, og niðurstöður rannsóknarstofu-
tilrauna styðja þetta. Sé þetta rétt, kunna raðpillur að vera hættulegri en
blandaðar, því yfirleitt innihalda þær meira östrogen. Mögulegt getur
því reynzt að minnka eða bægja frá möguleikanum til blóðtappa með
því að nota mjög vægar pillur, sem teknar verða stöðugt („continuous
Pill"), sem eingöngu innihalda Progestogen svo sem chlormadione. Sá
möguleiki er nú í rannsókn.
Eg hef lesið, að Pillan kunni að valda krans-
æðastíflu. Er það rétt?
Lyfjaeftirlitsnefndin brezka hefur leitað svars við þessu. Ekki fundust nægi-
lega sterkar sannanir til að svara spurningunni játandi, þótt kransæðastífla
virðist ofurlítið algengari meðal Pilluneytenda en hinna.
Getur Pillan skaðað lifrina?
Séu rottur mataðar tímum saman á því sem í hlutfalli við þær er gríðar-
stór skammtur af östrogeni, fá þær lifrarskemmdir og stundum bólgur. En
rottulifur er mjög gjörn á að bregðast einmitt þannig við. on ekki þarf að
vera, að ákveðin áhrif á smádýr eigi einnig við um fólk.
Sænsk rannsóknarnefnd um óæskilegar hliðarverkanir lyfja hefur fengið
150 skýrslur um gulu og gallaða lifrarstarfsemi Pillunevtenda, þó ekkert
varanlegt. Hún telur líkurnar nægilegar til að telja Pilluna valda að þessu,
en erfðaeiginleikar kunna að gera sænskar konur sérlega næmar á þessu
sviði. Dunlop lyfjaeftirlitsnefndin hefur fengið fáeinar skýrslur um sama,
en hefur átt of annríkt við blóðtapparannsóknir af völdum Pillunnar til að
rannsaka sérstaklega, hvort hér er um meira en tilviljun að ræða.
Einhvers staðar !as ég. a.ð rétt. væri að hvíla sig
á Pillunni á þriggia ára fresti eða svo. Hvers
vegna er það?
Nú hafa hundruð þúsunda kvenna notað Pilluna stöðugt ( meira en ára-
tug, og þetta er úrelt álit. Þótt langtímaverkanir og möguleg hætta séu
höfð í huga með fullri gagnrýni, er almennt talið, að ekki sé ástæða til
að takmarka notkun Pillunnar við ákveðinn árafjölda.
Er ástæða ti! að óttast, að Pillan kunni að valda
briósta- eða rnóðurlífskrabba7
Brjóstkrabbi er algengasta krabbamein í konum, svo það hlýtur óhjá-
kvæmilega að koma einnig fyrir hiá þeim, sem nota Pilluna. En ekki
verður séð, að það sé algengara hjá þeim. Meira að segja þykir nokkur
ástæða til að ætla, að Pillan geti dregið úr líkum til krabba í móðurlífi.
Hve oft á kona. sem notar Pilluna, að fara í
læknisrannsókn?
Konan þarf hvort eð er að fá Ivfseðil fyrir Pillunni endurnýjaðan með
nokkru millibili. En það er talið sjálfsagt öllum konum eldri en 35 ára,
hvort heldur þær taka Pilluna eða ekki, að fara í leghálsrannsókn á þriggja
til fimm ára fresti.
ÞUNGUN OG PILLAN, eftir dr. Peter Bishop, dr. Alfred Byrne, dr. Hilary
Hill og dr. Geraldine Howard.
Taki þunguð kona, sem ekki veit af því, Pill-
una, hefur það þá einhver áhrif á barnið?
Progestogenmagnið í flestum núverandi Pillutegundum er svo lítið, að
óhugsandi er, að það geti haft áhrif á barnið. Hins vegar hafa áberandi
karlleg einkenni og meðfædd vansköpun yfir meðallagi komið fram hjá
börnum kvenna, sem hafa að læknisráði fengið mjög stóra skammta af
progestogeni fyrstu 13 vikur meðgöngutímans.
18 VIKAN 18-tbl-