Tímarit lögfræðinga - 01.06.1957, Side 6

IV. gefið leyfi til þessa (Studium generale, er svo nefnd-
ist) 1475 um hendur erkibiskupsins i Lundi, er þá hevrði
Danaveldi. Á næsta ári eftir stofnsetningu, 1479, tók há-
skólinn til starfa og reglugerð staðfest honum til handa
i samræmi við þá tilhögun, er tiðkaðist við eldri liáskóla
sunnar í álfunni og var'fyrirmyndin að mestu levti hinn
frægi liáskóli i Bologna á Italíu, en liann var elztur þeirra
stofnana í Norðurálfu (frá 1088) og frægastur, einkum
fyrir kennslu i lögvisindum. En Hafnarháskóli komst
brátt í allmikið álit, og þótt þar hafi skipzt mjög á skin
og skúrir um liðnar aldir, bæði vegna aðgerða af manna-
völdum og voveiflegra atburða (svo sem hins illræmda
bruna 1728), hefur hann þó haldið veg sínum sem fremst-
ur æðstu menntastofnana á Norðurlnödum. Það var þvi
í sjálfu sér ekki í kot vísað, þótt íslenzkir námsmenn
lentu þar fyrir rás viðburðanna. Það kom og til, að há-
skólanum voru ánafnaðar eignir til umráða og tekjur,
sem gerðu eðlilega þróun lians mögulega; og einnig nutu
námsmenn ýmissa hlunninda, er fram i sótti, aðallega
eftir að Friðrik II. stofnaði 1569 hið svokallaða samneyti
stúdenta (Communitas, Kommunitet), sem var mötu-
neyti handa eigi fáum námsmanna, og þó einkuxn eftir
að reistur hafði verið bústaður þeirra til ókevpis vistar
ákveðinni tölu, fyrir tilstilli Kristjáns IV., sem nefndist
Regens (Collegium regium) og taldist komið á fót árið
1623 og jókst að viðgangi, er tírnar liðu, en það híbýli
nefndu Islendingar Garð, eins og kunnugt er, og áttu
þeir jafnan rétt öðrum stúdentum í Danaveldi við allar
þessar stofnanir og þó seinna nokkuru franxar, er hlunn-
indin breyttust að miklu leyti í fjárstvrk (Garðstvrk),
sem raunar nægði mörgum þeirra næstum þvi til fram-
dráttar i Höfn um árabil, og hélzt til þess er vfir lauk
og ísland tókst á hendur stjórn og stuðning sinna æðstu
menntamála mcð háskólaslofnuninni 1911 og fullveldis-
viðurkenningunni 1918.
Þótt bæði Kristján III. og Ivristján IV. hefðu á vissan
52
Tímarit lögfrœSinga