Tímarit lögfræðinga - 01.03.2004, Page 165

endasjónarmið sem ávallt eru undirliggjandi í vátryggingarétti og vátryggður
nýtur góðs af. Verði frumvarpið að lögum má í framhaldi af því ætla að notkun
hugtaksins „ófrávíkjanlegar reglur laga um vátryggingarsamninga“ geti lagst
af, enda felur það þá ekki lengur í sér sömu skírskotun til þeirra reglna sem það
vísar til í dag.
Með frumvarpinu er lagt til að reglur um þau tilvik, þegar vátryggður veldur
vátryggingaratburðinum af stórkostlegu gáleysi, verði ófrávíkjanlegar, sbr. 2.
mgr. 27. gr. frumvarpsins. Félaginu verður samkvæmt því ekki lengur heimilt að
semja svo um að félagið sé laust úr ábyrgð vegna stórkostlegs gáleysis. Má því
ætla að það komi í hlut dómstóla að skapa fordæmi um hvemig fari með bóta-
rétt vátryggðs í einstökum tilvikum. Samkvæmt 2. mgr. 27. gr. frumvarpsins skal
við matið „líta til sakar vátryggðs, hvernig vátryggingaratburð bar að, hvort vá-
tryggður var undir áhrifum áfengis eða fíkniefna sem hann hafði sjálfviljugur
neytt og atvika að öðru leyti“. Samkvæmt frumvarpinu mun félagið ekki lengur
hafa sjálfstæða heimild til að undanþiggja sig ábyrgð vegna ölvunar („ölæðis“,
sbr. 2. mlsl. 20. gr. VSL) vátryggðs og þeirra, sem hann verður að þola samsöm-
un með, þegar einungis er um að ræða einfalt gáleysi. Þess í stað kemur ölvun
viðkomandi til skoðunar sem einn af mörgum þáttum við gáleysismatið.
I 2. gr. frumvarpsins er að finna nokkuð ítarlega skilgreiningu á varúðarregl-
um. Verður að ætla að skilmálaákvæði þurfi að uppfylla hugtaksatriði þeirrar
skilgreiningar til að geta talist varúðarreglur. Það má teljast nokkur réttarbót frá
núgildandi lögum, enda er með skilgreiningunni stefnt að því að draga að ein-
hverju leyti úr réttaróvissu um mörkin milli hlutlægra ábyrgðartakmarkana ann-
ars vegar og þeirra skilmálaákvæða, sem ber að skýra með hliðsjón af ófrávíkj-
anlegum reglum núgildandi VSL, hins vegar.386
í 29. gr. frumvarpsins er fjallað um heimildir félagsins til að kveða á um
samsömun vátryggðs með þriðja manni á þann hátt að vátryggður glati rétti til
bóta vegna háttsemi þriðja manns. Meginreglan verður sú samkvæmt 1. mgr.
29. gr. að í vátryggingum, sem ekki tengjast atvinnustarfsemi, verður óheimilt
að semja með þeim hætti að vátryggður glati rétti sínum til bóta „vegna hátt-
semi ættingja hans, aðstoðarmanna og annarra sem hafa við hann sambærileg
tengsl“. Frá þeirri meginreglu er að finna undantekningar í 2. mgr. 29. gr. sem
ekki er ástæða til að fjalla sérstaklega um hér.
386 Sbr. almennar athugasemdir greinargerðar með hinu nýja frumvarpi: „í öðru lagi er leitast við
að ráða bót á einu mesta álitaefni sem tengst hefur framkvæmd VSL, þ.e. hvaða mörk eigi að setja
hlutlægum ábyrgðartakmörkunum, einkum þegar þær tengjast háttsemi hins vátryggða eða manna
sem verða samsamaðir honum. Það er gert með því að skilgreina hugtakið varúðarregiur víðtækar
en gert er í VSL, sbr. e-lið 2. gr. frumvarpsins, en einnig með því að félögunum er gert að upplýsa
skýrlega í vátryggingarskírteini um hvaða varúðarreglur séu í samningnum sem leitt geti til tak-
mörkunar á ábyrgð þess, sbr. 10. gr., auk þess sem 26. gr. frumvarpsins bannar að félagið beri fyr-
ir sig fyrirvara vegna brota á varúðarreglum ef ekki er við vátryggðan að sakast eða sök hans er
óveruleg. Að auki má leggja ábyrgð á félagið að hluta þótt félagið geti samkvæmt framangreindu
borið fyrir sig brot á varúðarreglum. Ætti það einnig að vera til vemdar vátryggðum í takmarkatil-
vikum“.
159