Vesturland - 01.01.1972, Blaðsíða 9

9
GISLI KONRÁÐSSON, SAGNARITARI:
Harmsaga ásta, haturs og hefnda
Gísli Konráðsson
1.
AF HELGU, GUNNARI,
SIGURÐI ELLA
OG GUÐRÚNU.
Á fyrstu árum 18. aldar
bjó bóndi sá í Hænuvík við
Patreksfjörð er Jón hét Jóns-
son. Hann var af ætt hinna
svonefndu Sellátrabræðra, sem
alkunnir voru þar vestra á
sinni tíð vegna ríkidæmis
þeirra og þess karlmennsku-
orðs, er af þeim fór.
Jón þessi átti dóttur er
Helga hét. Var hún kvenkost-
ur hinn bezti, ekki einungis
vegna ættar og auðs, heldur
einnig sökum meðfæddra
mannkosta sinna og fríðleiks.
Hana skorti því hvorki ríka
né ættstóra biðla. En hún
lagði lag sitt við fátækan
vinnumann, er Gunnar hét,
og unnust þau hugástum.
Hafði hann beðið hennar, en
ekki fengið, því foreldrar
hennar og frændlið taldi hann
henni ekki samboðinn. Helga
fékk engu um þetta ráðið.
En er hér var komið sögu
gekk hún með barn undir
brjósti, og var Gunnar faðir
þess.
Sigurður hét maður, kallaður
Ella. Hann var norðlenzkur
að ætt, karlmenni hið mesta
cg harðgjör. Hann hafði lengi
verið lausamaður og flækzt
víða og grætt mikið fjármuna
og peninga, og var þvi talinn
vel efnaður. Sigurður felldi
hug til Helgu, og varð það
að ráði, að foreldrar hennar
giftu honum hana, þar sem
hann var auðugur og líklegur
til frama. Helgu var þessi
ráðahagur mjög á móti skapi,
en varð, að þeirrar tíðar sið,
að láta að vilja foreldra
sinna.
Er Helga varð léttari að
barni þeirra Gunnars, vildi
Sigurður ekki heyra annað
nefnt, en að hann gengist
sjálfur við barninu. Helga var
þess mjög ófús og kvað
„mannvillu þá illri heill mega
stýra“. En vilji hennar var
einnig að þessu sinni ofurliði
borinn. Barnið var sveinn, og
er hann var vatni ausinn,
var hann skírður Einar og
kallaður Sigurðsson.
Nú liðu fram stundir og
varð Sigurður brátt hinn
gildasti bóndi. Hann bjó með
konu sinni á Geirseyri við
Patreksfjörð. Var hann tal-
inn ríkastur manna þar um
slóðir, bæði að fjármunum og
gangandi fé. Þau hjón áttu
nokkur börn, meðal þeirra
var Jón, er ungur sigldi utan
og varð frægur úrsmiður í
Danmörku. Að öðru leyti fara
engar sagnir af sambúð
þeirra, en Helga mun hafa
látizt á miðjun aldri.
Þannig er Sigurði Ella lýst,
að hann væri kappsmaður
mikill og hraustur, og léti
ekki hlut sinn fyrir neinum.
Um hugrekki hans og mann-
dóm er sögð eftirfarandi
saga:
Einhverju sinni höfðu
franskir sjómenn hlaupið á
land og rænt Sigurð 6 eða
7 sauðum, og ráku til strand-
ar að báti sínum. Sigurður sá
til ferða þeirra og hljóp á
eftir þeim. Sigaði hann hund-
um sínum á sauðina, svo að
Fransmennirnir misstu af
þeim. Urðu þeir þá mjög
reiðir og rauk einn skips-
manna til og greip byssu og
miðaði á Sigurð.
Sigurður lét sér hvergi
hvergi bregða, en stóð kyrr
og barði sér á brjóst. En
byssan kveikti ekki, og ekki
þó í annað sinn væri freistað.
Urðu Fransmennirnir þá
hræddir, ætluðu fjölkynngi
valda og flýðu á bát sinn.
Af Einari, syni þeirra Helgu
og Gunnars, er fátt sagt ann-
að en það, að hann eignaðist
á unga aldri barn með stúlku
er Guðrún hét Valdadóttir,
en um frekari viðskipti þeirra
er ekki getið. En eftir lát
Helgu konu sinnar tók Sig-
urður Guðrúnu þessa að sér
cg gerði að ráðskonu sinni.
Má vel vera, að hún hafi áð-
ur verið vinnukona hjá þeim
I-Ielgu og Sigurði.
Nú fór að kvisast, að mjög
mundi dátt vera með þeim
Sigurði og Guðrúnu, og er
það vitnaðist, að hún myndi
aftur með barni, þóttust
menn vita, að Sigurður myndi
faðir þess.
Nú er þess að geta, að á
þeirri tíð voru lög mjög
ströng hér á landi. Eitt af
ákvæðum hins alkunna Stóra-
dóms mælir svo fyrir, að ef
sama kona eignast börn bæði
með föður og syni, skuli það
dauðasök. Og ætti faðir barn
með barnsmóður sonar síns,
var það sifjaspell. Nú virtist
þannig komið fyrir þeim Sig-
urði og Guðrúnu, því Einar
var kallaður sonur Sigurðar,
þó það væri reyndar á flestra
vitorði, að Gunnar væri faðir
hans.
Nú var úr vöndu að ráða.
Og til að bjarga lífi þeirra
beggja, fór Sigurður á fund
síns gamla meðbiðils og bað
hann nú að lýsa yfir því, að
hann væri faðir Einars, ef
það mætti verða þeim til lífs.
En nú hugsaði Gunnar sér
gott til glóðarinnar. Sigurð-
ur hafði tekið frá honum ást-
mey hans. Nú var stund
hefndarinnar komin. Hann
þvertók fyrir að verða við
óskum Sigurðar. Lagði Sig-
urður þó mjög að honum og
bauð of fjár til, en það stoð-
aði ekki.
Eftir þetta keypti Sigurður
mann nokkurn, er Þórður hét,
til að gangast við barni Guð-
rúnar, og er sagt að hann
hafi gefið honum gjald svo
mikið, að tæki upp undir
þumlung í sjóvettlingi.
2.
FRÁ ÓLAFI SÝSLUMANNI
OG HALLDÓRU.
Þegar þessir atburðir gerð-
ust, var Ólafur Árnason,
sýslumaður i Barðastrandar-
sýslu. Hann var mjög lærð-
ur maður og hafði numið
bæði innanlands og utan.
Hann var kallaður lagamaður
mikill, en illa þokkaður af
sýslubúum sínum vegna fjár-
girni sinnar og harðýðgi.
Sem dæmi um hörku hans
og miskunnarleysi var það
sagt eigi ótítt, að hann gerði
upptæk bú og eignir þeirra
bænda, sem berir urðu að
rangri tíund. Notaði hann
hvert tækifæri, sem gafst til
Hóptrygging
er ódýrari!
Vaxandi áhugi er fyrir því, að samstarfsfólk, lífeyrissjóðir
eða félög standi sameiginlega að HÓPTRYGGINGUM. Með
því móti verða iðgjöld verulega lægri og fullvissa er um,
að allir eru tryggðir. Samskot vegna fráfalls eða veikinda
vinnufélaga ættu að vera óþörf, ef HÓPTRYGGING er fyrir
hendi.
Við höfum nú á boðstólum mjög fullkomna HÓPLÍF-
SJÚKRA- og SLYSATRYGGINGU, sem kemur í veg fyrir
tekjumissi vegna sjúkdóma eða slysa, og greiðir dagpen-
inga í allt að þrjú ár. Ennfremur greiðir tryggingin örorku-
bætur og dánarbætur við fráfall fyrirvinnu og einhleypinga.
>
co

-*yrRvQi

%
0
5
Nokkur fyrirtæki hafa farið inn á þá braut að
greiða hluta af hóptryggingariðgjaldi og öðlast
með því aukið traust og velvilja starfsfólksins.
Tryggingafulltrúar okkar eru ætið reiðubúnir
f, ____ að mæta á fundum með þeim, sem áhuga hafa
/4\J EvéA. á HÓPTRYGGINGUM og gera tilboð, án nokk-
(g? urra skuldbindinga.
LIFTRYGGINGAFELAGIÐ
ANDVAKA
/9«ö-19'JV
SAMMINNUTRYGGINGAR
ÁRMULA 3 SIMI 38500