Vesturland - 01.01.1972, Blaðsíða 12

12
8019 iJfc&TFTKDOm SOftaFSFÆSVSKXXXfl
4-HJÓLA DRIF |
BENZfN EBA DIESEL
LANQ^
‘■XOVER
MATTHÍAS BJARNASON, ALÞINGISMAÐUR:
Síjórnmálaviðhorf nm áramót
Þegar á heildina er litið má
segja að árið 1971 hafi verið
okkur Islendingum hagstætt
ár. Atvinna var góð víðast
hvar á landinu og skortur
á vinnuafli á mörgum stöðum
á vissum árstímum. Afkoma
atvinnuveganna var með
bezta móti, enda fór saman
óvenju hátt verð á flestum
útflutningsafurðum okkar á
erlendum mörkuðum og fram
leiðsluaukning heima fyrir.
í alþingiskosningum þeim,
sem fram fóru 13. júní varð
breyting á stjórn landsins.
Stjórnarflokkarnir sem starf-
af höfðu saman í tólf ár töp-
uðu meirihluta á Alþingi.
Sjálfstæðisflokkurinn tapaði
einu þingsæti og hefur nú 22,
Alþýðuflokkurinn tapaði 3
þingsætum og hefur nú 6,
Framsóknarflokkurinn tapaði
einu þingsæti og hefur nú 17,
Alþýðubandalagið hefur sama
þingmannafjölda og áður eða
10. Samtök frjálslyndra og
vinstri manna buðu fram í
fyrsta skipti og fékk flokkur-
inn 5 þingmenn. í kosning-
unum heyrðist hátt í sumum
talsmönnum þessa flokks,
einkum hér á Vestfjörðum,
um þá geigvænlegu hættu,
sem þjóðinni stafaði af komm
únistunum í Alþýðubandalag-
inu, og mikil nauðsyn væri á
því að útiloka þá menn frá
stjórn landsins. En Adam var
ekki lengi í Paradís. Þann
14. júlí var þessi flokkur kom
inn í ríkisstjórn með kommún
istum undir forsæti formanns
Framsóknarflokksins. Við
myndun þeirrar ríkisstjórnar
var það mest talið tiðindum
sæta, að Framsóknarflokkur-
inn lét undan hverri kröfu
kommúnista og er það haft
fyrir satt að enginn hafi ver-
ið jafn undrandi á þessari
undanlátssemi og kommúnist-
ar sjálfir.
Rétt er að fara nokkrum
orðum um viðreisnarstjórnina
eftir tólf ára valdaferil henn-
ar og hvernig ástand þjóð-
málanna var, þegar hún fór
frá um miðjan júlí á sl. ári.
Verðlag hérlendis hefur
hækkað mjög ört, en hækkun
þess hefur staðið í nánu sam-
bandi við mjög öra aukningu
tekna alls almennings. Frá
árinu 1960 hefur vísitala
framfærslukostnaðar rúmlega
þrefaldazt, en kauptaxtar
verkafólks og iðnaðarmanna
rúmlega fjórfaldazt, en tekj-
ur launafólks í heild hafa
meira en fimmfaldazt á sama
tímabili.
Yfir tímabilið frá 1960 hef-
ur orðið 63% aukning þjóðar
framleiðslunnar eða sem svar
ar 4,6% aukningu á ári, en
aukning þjóðartekna hefur á
sama tíma orðið 82y2 % eða
sem svarar 5,6% aukningu á
ári.
í júnílok á sl. ári var netto
eign bankanna í erlendum
gjaldeyri um 4075 millj. kr.
og hafði þá orðið 800 millj.
kr. hækkun frá síðustu ára-
mótum.
Útlán viðskiptabanka, spari-
sjóða og innlánsdeilda kaup-
félaga jukust að meðaltali um
1.160 millj. kr. eða um 13,7%
á ári á tímabilinu frá 1960
til ársloka 1970. Innstæður
innlánsstofnana jukust að
meðaltali á þessum sama
tíma um 1362 millj. kr. eða
um 18,8% á ári. Innlán juk-
ust þannig hraðar en útlán
og verkaði það mjög vel til
eflingar gjaldeyrisstöðu þjóð-
arinnar út á við.
Útflutningsframleiðslan
jókst hröðum skrefum á fyrri
hluta sjöunda áratugsins.
Frá árinu 1960 til 1965
jókst framleiðsluverðmæti
sjávarafurða um 50% miðað
við fast verðlag. Á árinu
1966 varð á þessu veruleg
breyting, en út yfir tók að
á árunum 1967 og 1968 varð
samtímis mikil verðlækkun á
heimsmarkaðnum og stórfelld
minnkun sjávarafla. í árslok
1968 var framleiðsluverðmæt-
ið 5% minna en það var á
árinu 1960 miðað við fast
verðlag. Eftir efnahagsaðgerð
irnar í árslok 1968 hefur hlut
ur útflutningsatvinnuveganna
batnað mjög og hefur fram-
leiðsluverðmæti þjóðarinnar
aukizt stórlega á þessu tíma-
bili. Nýjar greinar útflutnings
iðnaðar hafa risið og þjóðin
á nú ekki eins allt sitt undir
einni og sömu atvinnugrein
og jafnan áður.
Hins vegar er því ekki að
neita, að sjávarútvegurinn er
burðarás útflutningsverzlunar
innar og atvinnunnar í land-
inu og mun verða um langa
framtíð.
Afkoma ríkissjóðs stóð
traustum fótum, þegar við-
reisnarstjórnin fór frá, og
margvíslegar ráðstafanir
höfðu verið gerðar til þess
að erfiðleikum, sem fyrir
kunna að koma, án þess að
skerða gengi krónunnar.
Stofnun verðjöfnunarsjóðs
fiskiðnaðarins gerir sjávarút-
veginn mun betur búinn
en áður að mæta verðfalli,
ef til þess skyldi koma.
Má með sanni segja, að nú-
verandi ríkisstjórn tók við
góðu búi þegar hún settist í
valdastólana. Það var þá
eftir allt saman engin hroll-
vekja sem við blasti, eins og
talsmenn núverandi stjórnar-
flokka töldu fólki trú um fyr
ir síðustu kosningar. Enda
voru þeir ekki fyrr seztir að
völdum, en farið var að taka
ákvarðanir um stóraukin út-
gjöld ríkissjóðs.
Málefnasamningur, sem þess
ir flokkar gerðu við myndun
ríkisstjórnarinnar, ber með
sér, að þar var skrifaður upp
í flýti mikill óskalisti um
flest, sem gera þarf og sömu-
leiðis um margt, sem ekki var
þörf á að gera. í því óða-
goti gleymdist tvennt, sem
nauðsynlegt hefði verið að
muna eftir, en það var að
gera sér grein fyrir hvað
væntanlegar aðgerðir kostuðu
mikið fé og raða verkefnum
í tímaröð. í stað þess voru
aðgerðir hafnar og fóru þær
eftir viðbragðsflýti hinna ein-
stöku ráðherra, en tekjuöfl-
unin var látin sitja á hakan-
um. Þessi byrjun var ekki
beint búmannleg, en margir
þeirra, sem veittu þessum
flokkum atkvæði sitt á sl.
sumri, biðu eftir því að
mesti galsinn væri úr ráðherr
unum.
Það er sama hvaða ríkis-
stjórn fer með völd hvað þa_
snertir, að allar verða þær að
gera sér Ijósa grein fyrir
hvað hægt er að leggja miklar
byrðar á þjóðfélagsþegnana
og ennfremur verður það að
vera takmörkunum háð hve