Morgunn - 01.06.1958, Blaðsíða 59

MORGUNN
53
á efri árum, að sum af fegurstu ljóðum sínum hefði hann
orkt undir dularfullum áhrifum: „Stundum kom það fyrir,
að ég hljóp að skrifborði mínu, gaf mér ekki einu sinni
tíma til að hagræða pappírnum á borðinu og skrifaði kvæð-
ið frá upphafi til enda, standandi í sömu sporum. Og stund-
um kom það fyrir, að ískrið og marrið í pennanum mínum
vakti mig af skáldskaparleiðslunni og kom mér svo úr jafn-
vægi, að lítið ljóð kafnaði í fæðingunni".
Öðru sinni sagði Goethe Eckermann frá því, hvernig
Ijóð sín sum yrðu til, á þessa leið: „Ég hafði ekkert hugsað
um það áður, hvernig þau ættu að verða, hafði ekki orðið
áður fyrir neinum áhrifum til að skapa þau. En þau komu
bara skyndilega til mín, kröfðust þess að ég ætti að yrkja
Þau á augnablikinu.-------1 slíku svefnreiki- eða leiðslu-
astandi hefir það oft komið fyrir mig, að pappírsörk hefir
legið skáhallt fyrir framan mig, án þess ég tæki eftir því,
fyrr en ég var búinn að skrifa á hana og mig vantaði meiri
pappír“.
Það sýnir þó enn betur, að Goethe leit á snilligáfuna
sem einhverskonar yfirvenjulegan, dulrænan hæfileika, að
hann sagði við Eckermann, að snillingurinn væri orku-
farvegur, en ekki orkan sjálf. Eckermann hafði spurt,
hvort ekki væri hægt að gjöra eitthvað til þess að örva
sköpunarmáttinn, og Goethe sagði:
»Enginn sköpunarmáttur hinnar æðstu tegundar er á
valdi nokkurs manns, enginn máttur til stórra uppgötvana
eða stórra, háleitra hugsana, sem síðar bera mikinn ávöxt.
Slíkir hlutir lúta ekki jarðneskri stjórn. Yið verðum að
íta á þá sem óvæntar gjafir að ofan.-----1 slíkum tilfell-
um verðum við oft að líta á manninn sem verkfæri æðri
stjórnar, ker, sem er verðugt þess að bera í sér guðlega
áhrifaorku“.
Goethe og tvífari hans
Algerlega óháð bókmenntaafrekum sínum varð Goethe
þrásinnis fyrir yfirvenjulegri reynslu: fjarhrifum og