Morgunn - 01.06.1958, Side 33
27
MORGUNN
sú, að sum hinna miklu trúarbragða eru haldin þeirri hugs-
un, að þau ein búi yfir sannleikanum öllum.
í bók sinni, „An Historian’s Approach to Religion ,
beztu bók, sem á síðari árum hefir verið rituð um guð-
fræði, þótt ekki sé það guðfræðingur, sem hefir skrifað
hana, — bendir höfundurinn, Arnold Toynbee, á það, að
Þrenn opinberunartrúarbrögð séu vaxin upp af einni og
sömu rót: gyðingdómur, kristindómur og múhameðstrú,
og hneigist samt öll að einstrengingshætti og einangrun,
hvert fyrir sig. Þvert ofan í indversku trúarbrögðin, sem
viðurkenna önnur trúarbrögð og finna í þeim hið sama
trúarinnihald, en aðeins í annarri mynd, líta margir
kristnir menn á hin trúarbrögðin sem villu, vonzku og
synd. 1 meira en tvö þúsund ár hafa indversku trúarbiögð-
in verið merkisberar umburðarlyndisins. Áshoka konung-
ur> hinn indverski, einn merkasti stjórnari, sem mann-
kynssagan kann að herma, hvatti þegna sína, með opm-
berum tilskipunum, ekki aðeins til þess að sýna umbuiðar-
lyndi öðrum trúarbrögðum, heldur einnig til að elska þau
og iæra af þeim.
Samt hafa verið til á öllum öldum kristnir guðfræðing-
ar’ sertl V1ðurkenndu að um guðlega opinberun væri einnig
að ræða utan kristindómsins. Nefna má Justinus, róm-
verskan heimspeking og píslarvott á annarri öld, Origenes,
hmn mikla læriföður guðfræðiskólans í Alexandríu, Niku-
lás fiá Cusa, rómversk-kaþólskan heimspeking og kardi-
nála, spiritúalistana innan mótmælendakirknanna á 16. og
17. öld, einkum kvekarana, og nútíma guðfræðinga eins og
þá Friedrich Schleiermacher, Nathan Söderblom erkibisk-
up Svía og Rudolf Otto.
Á sama hátt verða fyrir oss í gyðingdómi og múhameðs-
trú (Islam) trúarlegir hugsuðir, sem eru hafnir yfir ein-
strengingsháttinn og einangrunarhneigðina, og má þar
sérstaklega nefna chassidun og endurbættu Gyðingana
svonefndu, og arabísku og persnesku sufistana.
Það er rétt, að meiri hluti guðfræðinga mótmælenda nú