Morgunn - 01.06.1958, Síða 56

50 MORGUNN
til mín eins og úr loftinu, að segja má. Þær koma flatt upp
á mig“.
Margir snillingar hafa vottað það, að hugmyndir sínar
hafi þeir fengið frá einhverri undirvitundarstarfsemi, og
jafnvel ekki frá undirvitund sjálfra sín. Fleiri en eitt hinna
fremstu skálda hafa lýst hugarástandi sínu á hinu skap-
andi auknabliki þannig, að verk þeirra hafi orðið til eins og
í draumi. Svo var það mjög um Goethe og hinn mikla vin
hans, Schiller. Frá Dante höfum vér umsagnir, sem sterk-
lega benda til þess, að í skáldskapnum telji hann sig háðan
undirvitundarstarfi: „Ég er þannig gerður, að þegar kær-
leikur veitir mér innblástur, hlusta ég. Og ég tjái mig eins
og hann talar við mig“.
Hinn frægi franski stjórnspekingur og rithöfundur,
Lamartine, tekur skýrar til orða: „Það er ekki ég, sem
hugsa. Það eru hugmyndirnar, sem hugsa fyrir mig“. Ein-
hverju sinni, þegar Voltaire sá einn af harmleikjum sín-
um leikinn á sviði, sagði hann: „Hefi ég skrfað þetta?“
Bettinelli segir: „Hið hamingjusama augnablik skáldsins
er eins og draumur, sem hann dreymir í viðurvist vit-
mannsins, sem stendur hjá honum og horfir opnum aug-
um á það, sem fram fer“.
En þetta er ekki aðeins svo um gáfu stórskáldanna, held-
ur sérhverja aðra snilligáfu. Hvað eftir annað verða fyrir
oss frá hendi þeirra bendingar, og meira en bendingar um,
að þeir gjöri sér grein fyrir því, hvern þátt undirvitundar-
starfsemin á í sköpunarverki þeirra, uppgötvunum, upp-
finningum og fundvísi á það, sem menn höfðu ekki áður
fundið. Sumum þeirra hefir verið þetta fullkomlega eins
ijóst og það var þeim Goethe og Schiller, Dante og Lamar-
tine, Voltaire og Bettinelli.
Mozart sagði berum orðum, að hugmyndirnar að tón-
smíðum hans kæmu „ósjálfrátt eins og draumar". Um
Chopin höfum vér hinn ákjósanlegasta vitnisburð frá
George Sand: „Sköpunarverk hans urðu til sjálfkrafa,