Morgunblaðið - 18.01.2010, Blaðsíða 14

14
MORGUNBLAÐIÐ MÁNUDAGUR 18. JANÚAR 2010
Hægt er að lýsa skoðun á ritstjórnargreinum Morgunblaðsins á slóðinni http://morgunbladid.blog.is/
Orri PállOrmarssonblaðamað-
ur skrifar viku-
spegil í Sunnu-
dagsmoggann.
Hann er þar að
fjalla um viðhorf
Hollendinga til Íslands og Ís-
lendinga vegna Icesave. Önn-
ur fyrirsögn pistilsins er
þessi: „Umræðan um Icesave
hefur snarsnúist í Hollandi“.
Vissulega hefur margur þóst
skynja að eftir synjun á lögum
ríkisstjórnarinnar og það
kastljós sem á okkur féll þá
hafi málstaður Íslands fengið
viðspyrnu. Þetta hafi gerst
þvert á yfirlýsingar rík-
isstjórnarinnar um að synj-
unin hafi eyðilagt „þrotlausa
vinnu“ hennar í málinu. En í
skrifum Orra Páls kemur
fram að ekki aðeins hafi nú
náðst að láta jákvæð sjón-
armið heyrast: „Umræðan um
Icesave hefur snarsnúist í
Hollandi.“ Þetta eru eldarnir,
sem Steingrímur og Jóhanna
hafa sagst hafa verið að
slökkva eftir synjunina. Það
eru eldar sem loksins vörpuðu
nokkurri birtu á hinn íslenska
málstað.
Orri Páll ræddi við nafna
sinn, Orra Steinarsson, sem
búið hefur í Hollandi í tvo ára-
tugi og hefur tvöfalt ríkisfang
og metur bæði sín heimalönd
augljóslega mikils. Hann lýsir
á greinargóðan hátt um-
ræðunni í Hollandi. Og svo
segir hann: „Öllum við-
skiptum fylgir áhætta. Líka
bankaviðskiptum. Nú er spurt
hvers vegna menn skiptu ekki
frekar við rótgróna hollenska
banka en glænýjan íslenskan
netbanka. Lá ekki í augum
uppi að það væri öruggara?“
Orri Steinarsson telur að
eftir synjun ríkisábyrgðarlag-
anna sé „Icesave-
málið loksins kom-
ið í eðlilegt sam-
hengi í Hollandi.“
Þökk sé Ólafi
Ragnari Gríms-
syni. „Áður en
hann neitaði að
skrifa undir lögin gat ég ekki
séð að nokkur maður hefði
gert tilraun til að koma mál-
stað Íslands á framfæri hérna
í Hollandi og setja Icesave í
rétt samhengi.“
Í heilt ár hafa Íslendingar
þurft að búa við ríkisstjórn
sem er með samfellt sjálfs-
hólsmas um afrek sín. Þegar
Ísland fellur niður í rusl-
flokksmat um ári eftir valda-
töku hennar hendir rík-
isstjórnin það á lofti sem
sannindamerki þess að ein-
hverjir aðrir hafi þvælst fyrir
„hinni þrotlausu endurreisn-
arvinnu“. Alþjóðagjaldeyr-
issjóðurinn ætlaði að skila
sinni fyrstu endurskoðun á
áætlun sjóðsins tveimur vik-
um eftir að ríkisstjórn Jó-
hönnu, Steingríms og Þráins
hófst handa. Það tafðist í tíu
mánuði. Hverjum var það að
kenna? Ekki hinum sívinnandi
hetjum alþýðunnar sem aldrei
fellur verk úr hendi og hafa
aukinn meirihluta á þingi. Ó,
nei. Hinum, þessum sem
þvældust fyrir þrotlausri
vinnu. Í tæpt ár hefir íslensk
ríkisstjórn ekki gert „tilraun
til að koma sjónarmiðum Ís-
lands á framfæri í Hollandi“.
Hver þvældist fyrir því?
Kannski Jón Hreggviðsson?
Það fréttist af honum á hlaup-
um um hið blauta Holland.
Eða felst hin „þrotlausa
vinna“, sem enginn sér nokk-
urn árangur af, þvert á móti í
raun í tilraun til að koma þjóð-
inni í þrot? Það er von að
spurt sé.
Ekki hefur vottað
fyrir tilraun til að
koma sjónarmiðum
Íslands á framfæri í
Hollandi í heilt ár.}
Þrotlaust aðgerðaleysi
Þegar Íslend-ingar hafa
staðið frammi fyrir
miklum vanda hafa
þeir iðulega getað
reitt sig á velvild
frændþjóðanna á Norð-
urlöndum. Framganga þeirra
nú er því illskiljanleg. Íslend-
ingar eiga enga kröfu um vel-
vild frá þessum þjóðum en þó
stendur mikill fjöldi yfirlýsinga
um samheldni norrænna þjóða
til þess að eiga fremur von á
góðu en hinu.
AGS segist ekki vera að
beita fjárkúgunum vegna
þrýstings frá Bretum og Hol-
lendingum. Slíkar fullyrðingar
eru ekki mjög trúverðugar. En
þeim er fylgt eftir
með því að segja að
mál fáist ekki af-
greidd vestra nema
umsamin fjár-
mögnun sé tryggð.
Og þar koma vorir norrænu
bræður við sögu og framganga
þeirra er býsna ógeðfelld. Þeir
segjast ekki lána Íslendingum
nema „landið standi við alþjóð-
legar skuldbindingar“. Engin
dómsniðurstaða, enginn lög-
festur samningstexti liggur
nokkurs staðar fyrir um slíkar
skuldbindingar. Samt láta nor-
rænu stjórnvöldin sig hafa það
að leggja til þumalskrúfurnar á
Íslendinga og sjá einnig um
hersluna.
Sorgleg framganga
norrænu ríkisstjórn-
anna. }
Seint hefði þessu verið trúað E
rtu að grínast?“ segir fimm ára
sonur minn í tíma og ótíma
þessa dagana.
Það var fróðlegt að hlusta á
Hallgrím Helgason í Silfri Egils
í gær þar sem hann talaði um að flokksholl-
usta sín hefði þvælst fyrir sér í afstöðu sinni
til Icesave. „Ryðgaður á flokkslínunni,“ eins
og hann orðaði það.
Hann reyndi að róa stjórnarliða, sagði að
þeir gætu alveg skipt um skoðun á Icesave þó
að það þýddi að andstæðingar þeirra í pólitík
hefðu haft rétt fyrir sér. Þeir væru bara að
taka undir með Evu Joly og alþjóðasamfélag-
inu.
Vonandi finnur ríkisstjórnin þarna rök fyrir
sinnaskiptum í Icesave-málinu ef það er rétt hjá Hall-
grími að hún leiti réttlætingar á kúvendingunni. Enda
lítur það ekki vel út að ríkisstjórnin skuli bókstaflega
hafa gengið af göflunum þegar forsetinn synjaði lög-
unum staðfestingar og brugðist harðar við en bresk og
hollensk stjórnvöld.
En samt á ég bágt með að trúa því að Hallgrími sé al-
vara með þessum málflutningi. Getur það verið að þetta
sé ástæðan fyrir því að stjórnarþingmenn séu tvístíg-
andi, að þeir séu að velta því fyrir sér hvernig það líti út
pólitískt ef þeir skipti um skoðun?
Þetta er stærra mál en svo.
Hverjum er ekki sama um flokkadrætti þegar á að
knésetja íslenska þjóð með reikningi upp á hundruð
milljarða, allt vegna fjarstæðukenndra skuld-
bindinga sem stofnað var til af einkabanka,
og hvergi er fótur fyrir í lögum að ríkið beri
ábyrgð á? Og fjármununum sem fengust með
Icesave var svo sóað í glórulausri útrás ör-
fárra „víkinga“.
Ber þjóðin ábyrgð á því? Ertu að grínast?
Þetta er reikningur sem mun hafa afger-
andi áhrif á lífsgæði á Íslandi á komandi ár-
um og áratugum. Ég hlustaði á viðtal við Ög-
mund Jónasson í útvarpinu í gær þar sem
hann sagði að bara um helgina hefðu vextir af
Icesave-skuldbindingunum numið 300 millj-
ónum! Vextirnir eru tugir milljarða á ári! Og
eignir Landsbankans renna ekki upp í þær
greiðslur, heldur lenda þær af fullum þunga
á íslensku þjóðinni!
Þegar horft er til þess að rekstrarkostnaður Landspít-
alans, stærsta vinnustaðar á landinu, er 30 milljarðar á
ári sést vel hversu tröllvaxnar fjárhæðir þetta eru.
Það er engin lausn að taka risastórt kúlulán upp á von
og óvon sem við munum greiða af næstu áratugina. Við
verðum að taka slaginn, ef ekki fyrir okkur þá börnin
okkar. Annars verður þetta setning sem heyrist aftur og
aftur í framtíðinni:
Ertu að grínast?
Þjóðin ætlar ekki að láta kúga sig. Það sýna skoð-
anakannanir. Sé það er mikils virði að standa með rétti
sínum og sannfæringu. Hvað verður um sjálfsvirðingu
þjóðar „sem kyssir vönd kvalara sinna“? pebl@mbl.is
Pétur Blöndal
Pistill
Ertu að grínast?
STOFNAÐ 1913
Útgáfufélag: Árvakur hf., Reykjavík.
Ritstjórar:
Davíð Oddsson Haraldur Johannessen
Aðstoðarritstjóri:
Karl Blöndal
Útgefandi:
Óskar Magnússon
Hærra hitastig sjávar
hefur áhrif á líf loðnu
FRÉTTASKÝRING
Eftir Ágúst Inga Jónsson
aij@mbl.is
L
oðna kann best við sig í
köldum sjó og hlýnun
sjávar fyrir Norðurlandi
er talin eiga verulegan
þátt í því að loðnustofn-
inn hefur minnkað á síðustu árum. Á
vegum Hafrannsóknastofnunar hafa í
nokkur ár verið gerðar umfangs-
miklar rannsóknir til að auka skilning
á vistkerfi hafsvæðisins við Ísland og
milli Íslands, Grænlands og Jan Ma-
yen, með sérstöku tilliti til ástands
loðnustofnsins, lífssögu hans og af-
komu.
„Ég held að enginn efist lengur um
að loðnustofninn er í mikilli lægð og
við höfum aldrei áður séð svo lang-
varandi tímabil þar sem ráðlögð veiði
er undir 300 þúsund tonnum eins og
verið hefur síðustu ár,“ segir Þor-
steinn Sigurðsson, sviðsstjóri nytja-
stofnasviðs hjá Hafrannsókna-
stofnun. Eins og fram hefur komið
mældust aðeins um 355 þúsund tonn í
leiðangri Hafrannsóknastofnunar-
innar fyrri hluta þessa mánaðar, en
mæla þarf yfir 400 þús. tonn áður en
stofnunin mælir með veiðum. Ekki
tókst þó að fara yfir allt hugsanlegt
útbreiðslusvæði og áfram er leitað.
Breyting á hitafari og straumum
virðist hafa haft áhrif á búsvæði loðn-
unnar og æti. Ef loðnuseiðin rekur að
mestu til Grænlands hefur búsvæði
seiðanna vafalítið versnað. Þessi bú-
svæðisbreyting er líkleg því frá alda-
mótum virðast útbreiðslusvæði ung-
loðnu (eins árs) hafa breyst, og
erfiðlega hefur gengið að finna og
mæla ungloðnu á þessu tímabili og
sum árin varla fundist neitt. Samt
hefur loðnan skilað sér til hrygningar
þótt árgangarnir hafi ekki skilað við-
líka veiði og var hér á seinni hluta síð-
ustu aldar.
„Líklega berst hluti seiða vestur
yfir Grænlandssund með haf-
straumum en sú loðna sem berst
norður fyrir Ísland nær ekki í kaldari
sjó fyrr en hún nær þeirri stærð að
geta synt móti straumum, sem liggur
í meginatriðum til austurs fyrir Norð-
urlandi. Við þessar aðstæður virðast
afföll vera mikil og stærð árganganna
sem mynda veiðistofninn því minni en
var fyrir hlýnunina. Sú loðna sem lifir
af hremmingarnar fyrstu misserin
norður í hafi virðist þó hafa það gott
síðasta sumarið fyrir hrygninguna
því loðnan er yfirleitt þung og í góðu
ástandi þegar hún kemur til baka til
hrygningar,“ segir Þorsteinn.
Erfiðar mælingar í janúar
Undanfarnar vertíðir hefur Haf-
rannsóknastofnuninni gengið illa að
mæla stærð stofnsins í janúar og hef-
ur lokamat á stærð hans stundum
ekki fengist fyrr en þegar langt er lið-
ið á febrúarmánuð.
„Það er rétt að mælingar hafa
gengið frekar illa í janúar á síðast-
liðnum árum og svo virðist sem
stundum bætist í það sem mælt er út
af Austurlandi eftir því sem líður á
janúarmánuð. Þetta er þó ekki algild
regla og fátítt að þetta sé í stórum
stíl. Auðvitað geta aðstæður til mæl-
inga haft einhver áhrif, en þó teljum
við ólíklegt að þær skýri þennan mun.
Sjómenn hafa nefnt að hugsanlega
komi hún óhefðbundnar leiðir úr hafi
og sé mjög dreifð og því sé hún ekki
sjáanleg á mælitæki.
Við á Hafrannsóknastofnuninni
höfum farið yfir eldri mælingar í ljósi
þessa en ekki fengið viðhlítandi skýr-
ingar. Við höfum jafnframt, í góðu
samstarfi við útvegsmenn, efnt til
leitar utan hefðbundins göngusvæðis
loðnunnar en án árangurs. Nið-
urstöður mælinga sýna hinsvegar að
þetta gerist og við verðum áfram að
gera það sem hægt er til að leita
svara við þessu en jafnframt að leita
vestan- og norðanlands þar sem líkur
á viðbót eru að jafnaði meiri,“ segir
Þorsteinn Sigurðsson.
Loðnuleit
Árni Friðriksson
(blár ferill) erviðhöfn
áReyðarfirði.
Leitarskip 1
(rauður ferill) erstatt
á64.40Nog10.07V.
Upplýsingar sóttar á www.hafro.is 17. janúar 2010.
Fiskifræðingar telja skýringa á
lægð í loðnustofninum a.m.k. að
hluta til að leita í breytingum á
hitafari og straumum. Loðnan
forðist hlýja sjóinn en hann hefur
hlýnað fyrir Norðurlandi.
Helgi Geir Valdimarsson, skipstjóri á
Sighvati Bjarnasyni, segir að loðnan
sé brellin og hún hafi aldrei hagað
sér eins tvö ár í röð. „Þegar loðnan
hefur verið mjög dreifð hefur oft
ekki tekist að mæla hana. Það er
reynsla okkar skipstjórnarmanna að
þessar mælingar hafi ekki dugað.
Sjórinn er að kólna aftur, þá kemur
loðnan aftur og við gætum fengið stóra vertíð innan fárra ára. Auk þess
skiptir ekki nokkru máli þó að við tökum úr þessu 100-150 þúsund tonn.
Það segir sig sjálft að það er miklu meira af loðnu á þessu stóra hafsvæði
heldur en fiskifræðingarnir hafa náð að mæla. Loðnan er bara í kaldari sjó
og getur svo sem verið hvar sem er. Hún getur verið fyrir norðvestan á
svæði sem ekki tókst að mæla í fyrstu tilraun og hún getur líka verið í köldu
tungunni austar í hafinu. Hún er þarna einhvers staðar,“ segir Helgi Geir.
ALDREI EINS TVÖ ÁR Í RÖЛ›