Morgunblaðið - 18.01.2010, Blaðsíða 16

16 Umræðan KOSNINGAR 2010
MORGUNBLAÐIÐ MÁNUDAGUR 18. JANÚAR 2010
ÞAÐ er verulegt
áhyggjuefni að lesa
niðurstöður skoð-
anakannana þar sem
álit og traust þjóð-
arinnar á Alþingi
mælist við lægstu
mörk. Það vekur kvíða
að sjá eina mikilvæg-
ustu stofnunina í þrí-
skiptingu valdsins og
eina helstu undirstöðu
lýðræðisskipulagsins njóta minni
virðingar en flestar þær stofnanir
sem skoðanamælingar ná til. Lýð-
ræðið og starf stjórnmálaflokka er
óaðskiljanlegt. Þeir, sem starfa að
stjórnmálum og stofnanir þeirra,
eiga að öllu jöfnu að geta notið
trausts fyrir störf sín.
Ef svo er ekki er mikið að og málið
grafalvarlegt. Frelsi og lýðræði er
eina öryggi þjóða fyrir sómasamlegu
lífi. Engin dæmi þarf að nefna því til
sönnunar, þau blasa alls staðar við og
hafa gert um aldir. Einfaldast er að
benda á baráttusögu Íslendinga.
Eins og sakir standa verður Alþingi
Íslendinga að taka mark á álits-
gjöfum í skoðanakönnunum, íslensku
þjóðinni. Alþingi verður að bæta
starfshætti sína. Margir þingmenn
verða að betrumbæta framgöngu
sína, taka upp agaðri vinnubrögð og
sómasamlegan málflutning.
Sú mynd af Alþingi, sem hefur
blasað við þjóðinni síðustu misserin,
er ekki bara bágborin, heldur er hún
einnig dapurleg og vekur kvíða borg-
aranna í þeirri ólánsstöðu sem þjóðin
er í. Verst er þó ef þjóðin dregur
heiðarleika þingsins í efa og treystir
því ekki til að fjalla um eigin rann-
sóknarefni. Á kreppu-
tímum er þingið sú
stofnun sem þjóðin á að
geta horft til um ráð og
lausnir.
Allt frá því að ís-
lenska efnahagskerfið
hrundi hefur verulegur
ræðutími þingmanna
farið í ásakanir og
brigsl. Minna hefur far-
ið fyrir efnislegri um-
ræðu sem byggist á
upplýsingum og stað-
reyndum. Undir liggur
beittur vilji til að klekkja á pólitísk-
um andstæðingum.
Stundum hefur sá tilgangur gjör-
samlega yfirgnæft málefnaleg skoð-
anaskipti. Þingsalurinn hefur ósjald-
an litið út eins og markaðstorg eða
verðbréfasalur. Hróp og köll, sífelld-
ur umgangur, þingmenn að skoða
síma sína eða hvíslast á og forseti
lemur bjölluna ótt og títt. Þinglega
séð er þó lakast þegar þingmenn
taka ekki mark á orðum eða stjórn
forseta og jafnvel skattyrðast við
hann/hana. Svo allt í einu er þingsal-
ur tómur, enginn að hlusta, og gera
þarf leit að þingmönnum til að at-
kvæðagreiðslur geti farið fram. Það
er rétt eins og allar reglur um skyld-
ur og ábyrgð þingmanna séu foknar
út í veður og vind eða fáir hafi lesið
þær.
Það eru m.a. myndir af þessu tagi
sem verða þess valdandi að traust og
virðing borgaranna fyrir Alþingi
hnignar að hættumarki. Þar að auki
hefur sú þróun orðið á síðustu árum
að framkvæmdavaldið hefur náð til
sín umtalsverðum hluta verkefna
löggjafarvaldsins. Frumvörp eru
samin í bústöðum framkvæmda-
valdsins og þar liggur einnig reglu-
gerðavaldið.
Mál er að linni. Ekki bætir úr hve
yfirmáta neikvæð umræðan á þingi
hefur verið. Það er hvergi ljósglæta í
máli margra, dómsdagsspár upp á
hvern dag. Úr barka sumra þing-
manna kemur aldrei jákvætt orð.
Kannski er þó alvarlegast að þing-
heimur virðast ekki hafa getu eða
vilja til að sameinast gegn „óvinum“
þjóðarinnar. Þingmenn eru blóðugir
upp að öxlum við að höggva hverjir
aðra á meðan „óvinirnir“ þurfa ekki
annað en að fylgjast með undarlegri
sjálfseyðingarhvöt andstæðinganna.
Alþingi Íslendinga verður þegar í
stað að bæta ímynd sína, störf og
framgöngu alla. Með slakri stöðu
sinni vegur það að grunnstoðum
samfélagsins og mikilvægustu stofn-
un þess, Alþingi sjálfu.
Ekki er fráleitt að þingmenn taki
sér til fyrirmyndar metnað, und-
irbúning, aga og sigurvilja „strák-
anna okkar“. – Á meðan þingmenn
kvarta undan vinnuálagi og skorti á
næringu er lítil von um betri nið-
urstöðu í skoðanakönnunum.
Enginn má velkjast í vafa um mik-
ilvægi löggjafarþingsins. Að þar tak-
ist vel til um alla skipan samfélagsins
skiptir sköpum fyrir þjóðina í nútíð
og framtíð.
Þingið verður að eiga traust þjóð-
arinnar ella mun það bregðast hlut-
verki sínu og ekki getað starfað í
þágu þjóðarhagsmuna.
Strákarnir okkar og Alþingi
Eftir Árna
Gunnarsson
» Þingsalurinn hefur
ósjaldan litið út eins
og markaðstorg eða
verðbréfasalur.
Árni Gunnarsson
Höfundur er fyrrverandi þingmaður.
Í GÓÐÆRINU
reyndu menn margt
sem eftir á að hyggja
lítur ekki vel út. Flest
þessara uppátækja
voru byggð á þeirri
forsendu að við gætum
gert allt því við værum
svo rík. Dæmi um slíka
ráðstöfun er loforð
Vinstri grænna, Sam-
fylkingar og Fram-
sóknarflokks fyrir
borgarstjórnarkosningar í febrúar
2006 um gjaldfrjálsan leikskóla.
Í ljósi stöðu okkar í dag er lær-
dómsríkt að rýna örlítið í þessar
hugmyndir. Gjaldfrjálst er annað
orð yfir ókeypis, en eins og allir vita
er ekkert ókeypis. Einhver þarf að
bera kostnaðinn af þjónustunni og í
tilfelli leikskóla gera borgarbúar það
að mestu leyti. Upphrópunin „gjald-
frjáls leikskóli“ felur í sér hirðuleysi
fyrir útgjöldum og fjármunum ann-
arra.
Opinberir aðilar, bæði sveit-
arfélög og ríki, verða í dag að finna
leiðir til að draga úr útgjöldum. Eigi
slík vinna að vera gerleg er nauðsyn-
legt að kostnaður við verkefni og
þjónustu, sem boðið er upp á, sé
þekktur. Hér er um að ræða and-
stæðu þess að kalla leikskóla gjald-
frjálsa sem í raun felur kostnaðinn
við þjónustuna. Þvert á móti er þess
krafist að kostnaðarvitund sé góð.
Af þessari ástæðu lagði leikskólaráð
áherslu á að reikna út kostnað við
hvert leikskólabarn í borginni á
þessu kjörtímabili. Í ljós kom að
hvert leikskólapláss kostar 110-160
þúsund krónur á mánuði. Af því
greiða foreldrar 4-14 þúsund kr. á
mánuði. Reykjavíkurborg greiðir af-
ganginn eða sem nemur 87-95% af
kostnaði. Matarkostn-
aður er svo nið-
urgreiddur sérstaklega
um 50%. Kostnaðarvit-
und sem þessi er nauð-
synleg til að hægt sé að
forgangsraða verk-
efnum á skynsamlegan
hátt.
Kostnaðarvitund
þarf að aukast á fleiri
sviðum. Borgarstarfs-
menn þurfa að vita hvað
þjónustan sem þeir
veita kostar og að sama
skapi þurfa borgarbúar
að geta áttað sig á því hversu hátt
hlutfall þjónustu er greitt beint úr
vasa notenda og hversu mikið er
greitt með skattpeningum. Við
þekkjum dæmi um þetta þegar við
greiðum fyrir lyf en kvittunin sýnir
hvernig heildarkostnaðurinn er
brotinn niður í hlut sjúklings annars
vegar og ríkis hins vegar. Slík ráð-
stöfun leiðir til meiri kostnaðarvit-
undar og virðingar fyrir þeim fjár-
munum sem við höfum úr að spila.
Önnur góð dæmi um mögulega
breytta upplýsingagjöf og gjaldtöku
eru sundstaðir borgarinnar. Í tilfelli
sundlauganna mætti skoða að íbúar,
sem greiða fyrir stærsta hluta að-
göngumiðans í formi skatts, greiði
annað gjald og lægra en t.d. ferða-
menn sem borga ekki skatt.
Kostnaðarvitund þeirra sem stýra
borginni, sem og borgarbúa, er mik-
ilvægur þáttur í að stuðla að vel
reknu borgarkerfi og er lykilhugtak
þegar huga þarf að því að draga úr
útgjöldum á markvissan og sann-
gjarnan hátt.
Meira: www.thorbjorghelga.is
Ekkert er ókeypis
Eftir Þorbjörgu
Helgu Vigfúsdóttur
Þorbjörg Helga
Vigfúsdóttir
Höfundur er borgarfulltrúi og gefur
kost á sér í 2. sætið á lista Sjálfstæð-
isflokksins í Reykjavík.
MOSFELLSBÆR
er innrammaður fal-
legri náttúru og óvíða
eru tækifæri til
íþróttaiðkunar og úti-
vistar meiri en þar.
Þau eru ekki mörg
sveitarfélögin sem
geta státað af jafn
góðu bæjarstæði og
Mosfellsbær. En það
er eitt sem vantar tilfinnanlega og
það er miðbær með blómlegu mann-
lífi.
Virk aðkoma bæjarbúa
Í Mosfellsbæ ríkir sérstakur bæj-
arbragur sem mikilvægt er að halda
í þrátt fyrir að bæjarfélagið sé í ör-
um vexti. Á undanförnum misserum
hefur skipulags- og bygginganefnd
bæjarins unnið að skipulagi á nýjum
miðbæ með náttúrulegri og grænni
ásýnd. Við þá vinnu var rík áhersla
lögð á samstarf við bæjarbúa og að
fá fram hverjar þarfir og væntingar
þeirra til miðbæjarins eru. Fram-
kvæmd var skoðanakönnun og í kjöl-
farið settir upp rýnihópar til að fara
yfir fyrstu tillögur að nýju miðbæj-
arskipulagi. Niðurstaða þessara
kannana var sú að 67% íbúa heim-
sækja miðbæinn á tveggja til fjög-
urra daga fresti. Flestir Mosfell-
ingar kaupa matvöru í miðbænum
og almennt var fólk sammála um
þörf fyrir fleiri sérversl-
anir. Þátttakendur voru
líka sammála um nauð-
syn þess að ásýnd mið-
bæjarins væri nátt-
úruleg og
fjölskylduvæn.
Grænn og fjöl-
skylduvænn miðbær
Klöppunum í miðjum
bænum er gert hátt und-
ir höfði í nýja skipulag-
inu enda skipa þær stór-
an sess í huga margra íbúa.
Skrúðgarður sem er til staðar við
Bjarkarholt mun verða hluti af mið-
bænum. Glæsilegri byggingu sem á
að hýsa kirkju og menningarhús er
ætlað að verða hornsteinn í nýjum
miðbæ. Jafnframt mun framtíðar
staðsetning framhaldsskólans í mið-
bænum verða til þess að glæða hann
lífi.
Í störfum mínum í skipulags- og
byggingarnefnd hef ég lagt mikla
áherslu á unnið væri heilsteypt
skipulag sem strax væri hægt að
byrja að vinna eftir. Nýja miðbæj-
arskipulagið hefur hlotið víðtæka
umræðu og kynningu þar sem leitast
var við að fara nýjar leiðir við að
virkja íbúana í umræðunni og kalla
eftir þeirra sjónarmiðum.
Miðbæ í Mosfellsbæ
Eftir Bryndísi
Haraldsdóttur
Bryndís Haraldsdóttir
Höfundur er formaður skipulags- og
byggingarnefndar Mosfellsbæjar og
gefur kost á sér í prófkjöri sjálfstæð-
ismanna í Mosfellsbæ.
HVAÐ skyldi valda
þrálátri sundrung mill-
um manna? Óþarfa
sem þeir hafa ekki efni
á og jaðrar við geð-
veiki. Samfélagsvanda-
mál sem veldur svo
mörgum styrjöldum
hlýtur að eiga rót sína
að rekja til trúleysis,
græðgi og öfundar.
Hinsvegar er trú sem
byggir á stjórnmálum
hættuleg.
Í tölvupósti frá Guðrúnu K. Gunn-
arsdóttur, sem ég fékk nýlega, segir
með hennar leyfi: „Ég óska þess nú
að við, stjórnmálamenn allra flokka,
náum að nýta tækifærin til samstöðu
en látum þau ekki líða hjá ósnert,
óséð. Höfum ekki efni á öðru.“
Nú er vegið að okkur af þjóðum
sem við héldum vini. Hæst ber óbil-
girni breskra stjórnvalda og ætti
engum að bregða, því slík framkoma
virðist þeim eðlislæg, ef smáríki á í
hlut. Nokkur dæmi: Diego Garcia er
stærst í klasa Chagos-eyja á Ind-
landshafi. Á henni bjó nokkur þús-
und manna þjóðflokkur, sem undi
hag sínum vel. Nýlega hentaði
breska heimsveldinu, en það hafði
keypt eyjarnar með fólkinu, að
leigja USA þær til árása á önnur
ríki. Í kjölfarið hófu bretar nauðung-
arflutninga allra íbúanna til Márit-
aníu, 2.000 km leið, þar sem þeim
var sleppt á göturnar. Allar eigur
þeirra urðu eftir og veslaðist stór
hluti þeirra upp. – Landhelgisdeilan
varð bretum álitshnekkir um heim
allan. – Sænski seðlabankinn telur
að Holland og Bretland eigi að deila
byrðunum með Íslandi. – John Perk-
ins fór um heiminn á árum áður
sem„ efnahagslegur böðull“ og út-
vegaði ýmsum ríkjum hærri lán en
þau réðu við að borga. Þar með voru
þau gengin í gildru skuldareiganda
og urðu að láta auðlindir sínar í
hendur útlendra. Perk-
ins ráðleggur Íslandi
að borga ekki skuldir
sem það ræður ekki við
og ber ekki ábyrgð á.
Íslendingar gætu þurft
að borga útlendum eig-
endum fyrir að fá sér
vatn, eins og fátækar
þjóðir, sem Alþjóða-
gjaldeyrissjóðurinn
blekkti á vald kúgara.
Perkins kom til lands-
ins í tengslum við
frumsýningu kvik-
myndarinnar Draumalandsins, en
þar er hann meðal viðmælenda. –
Þökk sé honum fyrir að fræða um
hræðilegar afleiðingar gerða sinna.
Hjá Samfylkingunni er aðild að
ESB mikilvægari en hagur heim-
ilanna í landinu og næstu kynslóða,
já allrar þjóðarinnar. Samfylkingin
telur samþykki Icesave lykil að
ESB. Í hennar augum helgar til-
gangurinn meðalið. Annars hefði
ríkisstjórnin tæpast haldið svo illa á
málum þjóðar sinnar á Bessastöðum
5. janúar. Þá tilkynnti forsetinn á
fjölþjóðlegum fundi blaðamanna, að
hann vísaði Icesave til þjóðarinnar.
Þá hafði lítið verið gert í að upplýsa
aðrar þjóðir um að aldrei hefði stað-
ið til að firra sig ábyrgð. Ekki var
tækifærið nýtt til að leiðrétta mis-
skilninginn. Þjóðinni finnst sjálfsagt
að borga sínar skuldir. Ekki þann
hluta sem Bretlandi og Hollandi ber,
en þar var eftirliti ábótavant, eins og
hér. Þá var ódrengileg framkoma
danskra stjórnvalda við þjóðina
óskiljanleg. Fullyrðingar rík-
istjórnar Íslands, um að betri samn-
ingar en þessir fáist ekki, æsa Breta
til að bíta fastar í skjaldarendur og
öskra hærra.
Í DV 13.01. segir að útibússtjór-
inn sem var yfir Icesave og stýri
Landsbankanum í London sé með 24
milljónir í mánaðarlaun og krefjist
50 milljóna til viðbótar. Auðvitað er
þar siðblindur á ferð. Stjórnvöld
sem láta svo yfirþyrmandi græðgi
líðast hljóta að vera það líka. Á sama
tíma og þetta leiðst lögðust þau svo
lágt að gefa bönkunum skotleyfi á
hjólastólafólk, sem þeir nýttu til að
hirða einn þriðja af slysabótum
þeirra. En skuldir við útlenda sem
þjóðin ber ekki ábyrgð á, skal hún
borga hvort sem henni líkar betur
eða verr, segir Samfylkingin, enda
sé það eina örugga leiðin til að fjötra
Íslendinga við ESB. Svo örugg er
ríkisstjórn Jóhönnu og Steingríms
með sig, að hún telur óhætt að nið-
urlægja þjóðina. Annars mundi hún
ekki leyfa iðnaðarráðherra sínum að
taka vel boði fjárglæframannsins
Björgólfs Thors Björgólfssonar,
sem bauðst til að fjármagna gagna-
ver á Suðurnesjum með því skilyrði
að fyrirtæki hans nyti skattaaf-
sláttar. Hvílík blinda. Hann skuldar
þjóðinni margfalt það sem hann býð-
ur.
Það er dauði og djöfuls nauð
er dygða snauðir fantar
safna auð með augun rauð
þá aðra brauðið vantar.
Hö.ók.
Leikur formanna lífeyrissjóðanna,
að fjármunum eigenda þeirra og þar
með öryggi seinni ára, er ólíðandi.
Ofurlaun þeirra eru í hrópandi
ósamræmi við laun eigenda. Leyfum
aldrei framar fjárglæframönnum að
gera út á þjóðina. Mótmælum af
krafti þessari glámskyggnu rík-
isstjórn og léttum ekki fyrr en hún
hrökklast frá, eða riftir Icesave-
samningunum.
Hugvekja til
þjóðarinnar í byrjun árs
Eftir Albert Jensen »Mótmælum af krafti
þessari glám-
skyggnu ríkisstjórn og
léttum ekki fyrr en hún
hrökklast frá …
Albert Jensen
Höfundur er trésmíðameistari.