Fjölnir - 30.10.1997, Side 7

Fjölnir - 30.10.1997, Side 7
Myndlistarheiminum á íslandi hefur verið líkt við birkihríslu sem dregur fram lífið næringarlitlum jarðvegi. Önnur líking er að á meðan listin erlendis sé að sökkva til botns þá sitji íslenskur ^ myndlistarheimur fastur í botn- leðjunni. Hvað er að gerast? Aðstaða myndlistarmanna er góð, sýningarsalir eins og best verður kosið, myndlistarmenn ágætlega menntaðir og allar forsendur aðrar til að hér gæti myndlist blómstrað. Hannes LáRUSSON ferðast hér um íslenska myndlistar- ^ heiminn og veltir íyrir sér hvað hrjáir okkur. Það er með greinarstúfana, textana og bréfkornin eins og lífið sem hver velur sér að lifa, þó ekki sé örugg forskrift fyrir hverju vammlausu skrefi, þá er með nokkurri natni hægt að skapa hina al- mennu aðferð og andrúmsloftið. Ósjálfráð logn- mollan er oftast gefha leiðarhnoðið í lífinu sem listinni. Sá grunur lá á að á undanförnum mánuðum, einkum vegna vinnu við skipulag og umsýslu sýningarinnar ON lceland 1997 ásamt Seminar on Art hafi ég þreifáð á fleiri hlutum myndlistar og menningarlíkama okkar en algengt er og hafi því nú undir höndum sneiðmyndir eða sýni sem vert væri að koma í skoðun óspilltum af tíma og fjarlægð. Hugvekjurnar eru þó jafnan fleiri en á verður þreifað. Nef i graut Aðferðin er blendingur af rannsókn, það að nota skilningarvitin á vettvangi, hér skiptir bragð- og lyktarskynið ekki minnsm, persónulegum hug- leiðingum með heimspekilegu ívafi, uppspuna, gamansemi og uppáskurði, bersögli, stríðni, hug- arburði og ræðuhöldum, jafnvel meinlegum út- leggingum þar sem hver þekkir sig — en þó ekki nema lesið sé milli línanna. Andlegt og líkamlegt návígi er uppi á teningnum; en lendir þá einmitt ekki alltaf allt í graut? Kannski ætti að kalla þessa aðferð einfaldlega: nef í graut. f þessum texta, sem tvítyngdir gáttaþefir kynj- anna em vísir til að kalla „samsetning“ á góðri stund en „ó- eða of skilj- anlegt rugl“ þegar í harð- bakkann slær, hljómar að ég held nær því glaðbeittur tónn. Ekki verður þó skellihlegið, enda beiskir fleygar á ívið persónu- legum nómm líklegir til að slá harmræna takta sem skipta hratt úr kám yfir í dapurt. Þessi leið er einungis valin til þess að nálgast, komast upp að, eðli þess sem um er rætt, ná tangarhaldi á óræðum andanum, hnoða hratt saman í form það sem annars koðnar niður í hugskomnum og spillir sýnunum. Sérhver texti, allt sem gert er, er eins konar hermennska, sókn og vörn, allt eftir fyrirliggjandi umgjörð og markmiðum — herkænskan felst í því að segja aldrei né gera í raun og vem það sem maður meinar. í einni bók var söguhetjan látin segjast aldrei trúa neinu sem stendur á prenti. Busl með tánni eða Branueviarsuwá? Hvaða aðferð hefðir þú valið í mínum spomm; tilvitnanir og fræðimennsku, almennt spjall, upp- skrúfaða fjarlægð í gervi hlutleysis eða bjargað þér á ljóðrænu flugi? Návígið, snertingin, kallar fyrst og fremst á tjáningu þefskynsins, sem síðan verð- ur með hjálp heiðarleikans, þó tvíbenmr sé, að heimild, ef ekki um ástandið, þá um þefvísina. Þegar hér er komið sögu tel ég líkur á að margir telji réttast að hætta að lesa því ráða megi af vísbendingum að líkur séu á að úr þessu verði tekið mglflugið og magalent inni í gerningaþoku rætninnar — þá ætti reyndar einhverjum að vera skemmt. Þessi texti, ef það skyldi einhverju breyta, er ekki endilega ætlaður til þess að lesa enda á milli, heldur til að dýfa sér í hann hér og þar. Reka tána ofan í og busla aðeins, þó ekki sé nema til þess að geta talið sjálfúm sér trú um, líkt og menn gera jafnan frammi fyrir valkosmnum í lífinu sjálfú, að maður hafi stungið sér út í djúpu laugina, svo ekki sé talað um Drangeyjarsund óskhyggj- unnar. — Svona rétt að kíkja, hnýs- ast. Sá sem kanna að lesa með tán- um og nefinu skilur allt sem ég mun skrifa. Paracfis Reykjavík, sem údendingarnir líta yfir við fyrstu kynni, eða íslendingarnir sjálfir virða fyrir sér íhugulir úr nokkurri fjarlægð, þó ekki sé nema frá kaffistofú Norræna hússins, sjá fyrir sér lítið og græskulaust þorp, jafnvel ofúrlítið yndislegt í bland, þó um leið baldið, úfið og kergjulegt í allri framgöngu. Ef um lifandi mann væri að ræða yrði vafalaust slegið fösm að hann væri góður inn við beinið. Á dögunum sagði ítalskur gestur: „Þar sem ég á heima eru hlerar fyrir gluggum, hér em ekki einu sinni gardínur dregnar fyrir!“ — Reykjavík er nefnilega dálítil paradís. Hér er þó ónefnt hraunið, jöklarnir, heita vatnið, fossarnir, duglegu þumbakarlarnir og fallegu konufiðrildin sem gera landið allt að lystigarði þeirra sem leita einskismanns landsins þar sem allar túlkanir og tiktúmr koma alltaf standandi niður, því hér á allt að vera sakleysið holdi klætt. ísland er nefiii- lega dálítil paradís. Ef paradís væri kona felst styrkur hennar í aðdráttaraflinu sem sakleysið og græskuleysið uppmálar; en á þeirri stundu sem hún uppgötvar styrk sinn missir hún hann — og þá skríða höggormarnir úr hverri holu. MymHiverffmgqr Hver var annars í raun og veru að tala um para- dís og höggorma? Þetta er auðvitað líkingamál. Það sem við er átt er að hinir óteljandi mögu- leikar í stöðunni (kannski veruleikinn séður í svip með barnsaugunum) sé eins konar paradís. Paradís er tákn fyrir allt það sem hægt væri að gera, og ætti að gera, en er í raun og veru ekki hægt að gera, má ekki gera vegna þess að þegar öllu er á botninn hvolft er það inngróin sann- færing að höggormarnir í garðinum séu jafn- margir eplunum. — Höggormarnir em auðvitað líking fyrir þau djúptæku og óræðu öfl sem halda möguleikum samfélaga, en ofar öllum hugsunum og athöfnum manna, í skrúfstykki vanans sem lagst hefúr yfir þá í upphöfnum, en undirniðri í og með illyrmislegum, heiðarleika og rétttrúnaði. Ædi það sé ekki í tveimur síðustu orðunum sem tvískinnungi hinnar galvösku íslensku menningar sem ekkert þykist vilja fela, sé hvað réttast lýst? — Hvernig væri nú að prófa kokteilinn: „Para- dís“: 1/10 appelsínudjús, 3/10 apríkósulíkjör, 6/10 gin. Hristist. Erffðaffraeði og fflœr Reykjavík er ekki stór bær, íslendingar allir mynda ekki stóran bæ. f þessari staðreynd felst einn lykilþátmrinn í styrk og veikleika okkar sem >- kaffistofu Norrœna hússins, sjá jyrir sér lítið og grœskulaust þorp, jajhvel ojur- lítið yndislegt í bland, þó um leið baldið, újið og kergjulegt í allri jramgöngu. Efum lifandi mann vœri að rœðayrði vafa- laust slegið fóstu að hann vœri góður inn við beinið. A dögunum sagði ítalskur gestur: „Þar sem ég á heima eru hlerar jyrir gluggum, hér eru ekki einu sinni gardínur dregnar fyrir!“ Fjölnir houst '97 7

x

Fjölnir

Direkte link

Hvis du vil linke til denne avis/magasin, skal du bruge disse links:

Link til denne avis/magasin: Fjölnir
https://timarit.is/publication/985

Link til dette eksemplar:

Link til denne side:

Link til denne artikel:

Venligst ikke link direkte til billeder eller PDfs på Timarit.is, da sådanne webadresser kan ændres uden advarsel. Brug venligst de angivne webadresser for at linke til sitet.