Fréttatíminn - 03.12.2010, Blaðsíða 20

Þorvaldur Gylfa-
son Reykjavík,
prófessor í hag­
fræði við Háskóla
Íslands, fæddur
árið 1951.
1. Ný stjórnarskrá þarf að skerpa
þrískiptingu valdsins til að girða
fyrir ofríki framkvæmdavaldsins.
2. Kosningaþátttakan nú á sér
skýrt fordæmi. Þegar Íslendingar
samþykktu sambandslögin 1918 var
kosningaþátttakan 43,8%.
3. Samstaða er mikilvæg. Traustur
og samheldinn meirihluti stjór­
nlagaþingsins þarf að standa að
baki tillögum þess.
4. Ég hef aldrei verið í stjórnmála­
flokki eða stjórnmálafélagi.
5. Nei.
Salvör Nordal
Reykjavík, for­
stöðumaður Sið­
fræðistofnunar
Háskóla Íslands,
fædd 1962.
1. Mér finnst mikilvægt að stjór­
nlagaþing forgangsraði verk­
efnum og þá beinast sjónir manna
einkum að endurskoðun á þeim
hluta sem snýr að þrískiptingu
valdsins. Í mínum huga er ekki
þörf á grundvallarbreytingum á
stjórnskipuninni heldur þarf að
endurskoða valdmörk og hlutverk
æðstu valdastofnana með áherslu
á temprun valdsins og aukið eftirlit
Alþingis með framkvæmdavaldinu.
Í ljósi atburða síðustu missera og
niðurstaðna rannsóknarnefndar
Alþingis hefur mikilvægi þessarar
endurskoðunar komið betur fram,
þar sem deilt hefur verið um hlut­
verk forseta Íslands, eftirlitshlut­
verk Alþingis og ábyrgð ráðherra.
2. Almennt er meiri þátttaka í
kosningum betri en minni þátttaka.
Eftir sem áður hefur þingið fullt
umboð til að starfa og gera tillögur.
3. Ég hef talið miklu skipta að
á stjórnlagaþingi náist breið
samstaða um endurskoðun, ekki
síst á þeim hlutum stjórnarskrár­
innar sem snúa að valdhöfunum
og stjórn málamönnunum sjálfum,
enda einsýnt að þeim hefur
ekki lánast að standa að þeirri
endurskoðun sjálfir. Hér er því um
einstakt tækifæri að ræða. Segja
má að minni kosningaþátttaka setji
enn meiri þrýsting á þingið að ná
slíkri samstöðu.
4. Aldrei tekið þátt í stjórnmála­
starfi.
5. Nei.
Ómar Þorfinnur
Ragnarsson
Reykjavík, fjöl­
miðlamaður,
fæddur 1940.
1. Fyrir
kosningarnar 2007 hélt ég mjög
fram auknu og betra lýðræði og
að auðlindirnar yrðu í þjóðareigu.
Ég býst við að hið fyrra verði
eitt af forgangsmálunum nú. Ég
fór hins vegar í framboð nú til
að styðja það að sjálfbær þróun
og réttur komandi kynslóða fái
svipuð ákvæði í stjórnarskrá og í
nágrannalöndunum.
2. Sterka. Bakland stjórnlaga­
þingsins er vegvísir Þjóðfundarins
sem var þverskurður þjóðarinnar.
Lítil kosningaþátttaka veikir það en
breytir því ekki.
3. Mjög mikilvægt. Verði skiptar
skoðanir má líka ná samstöðu, ef
á þarf að halda, um að stjórn­
lagaþingið gefi upp ákveðna
valmöguleika.
4. Ég er formaður stjórnmála­
félagsins Íslandshreyfingin – lifandi
land, sem bauð fram 2007 en fór
í samstarf með Samfylkingunni
2009 vegna óréttlátra kosninga­
laga.
5. Ef um er að ræða hagsmuni
milljónanna sem eiga eftir að
byggja landið, er svarið já.
Andrés
Magnússon
Kópavogi, læknir,
fæddur 1956.
1. Valddreifing.
Það er til lítils að
hafa þrískipt þing­, framkvæmda­
og dómsvald ef einn hagsmunaaðili
getur keypt upp öll áróðurstækin.
Stóreignamenn eru einn hags­
munahópur, þeir geta ekki átt
alla fjölmiðlana, borgað prófkjör
og styrkt stjórnmálaflokka, keypt
þjónustu almannatengslafyrirtækja
o.s.frv.
2. Meginmáli skiptir að það verði
góð kosningaþátttaka um tillögur
stjórnlagaþingsins. Ef það verður
góð þátttaka um þær, skiptir slök
þátttaka til stjórnlagaþings litlu
máli.
3. Mikilvægt. Það mun aldrei geta
orðið einróma því á því sitja bæði
menn sem vilja gera miklar breyt­
ingar á stjórnarskránni og menn
sem vilja sem minnstu breyta.
4. Lofaði að kjósa mann í prófkjöri
og vissi ekki að þá þyrfti ég að
ganga í flokkinn hans, sem var VG;
var í honum í eitt ár og til þess að
„slétta það út“ var ég í Sjálfstæðis­
flokknum í eitt ár líka. Við hrunið
gekk ég til liðs við VG en mun ekki
vera í þeim flokki meira en þetta
eina kjörtímabil; ég ætla mér ekki
að vera stjórnmálamaður. Og ef að
það er sterk krafa um að fulltrúar
verði ekki háðir neinum stjórnmála­
flokki þá mun ég segja mig úr VG
strax.
5. Nei.
Pétur Gunn-
laugsson Reykja­
vík, lögmaður og
útvarpsmaður
á Útvarpi Sögu,
fæddur 1948.
1. Ég legg megináherslu á
þjóðaratkvæðagreiðslur að kröfu
kjósenda um einstök mál, að valdið
verði fært til fólksins.
2. Held því miður að ýmsir þing­
menn muni nýta sér þessa lélegu
kosningaþátttöku til að gera lítið úr
endurskoðun stjórnarskrárinnar en
lýðræðislegt kerfi býður upp á að
þeir ráði sem mæta á kjörstað.
3. Held að það verði samstaða
um þjóðaratkvæðagreiðslur, um
þjóðkjörinn forsætisráðherra eða
forseta með pólitísk völd sem
skipi ráðherra og þjóðaratkvæða­
greiðslu um hvort áfram verði þjóð­
kirkja. Það verður ekki samstaða
um fullveldisafsal til alþjóðlegra
stofnana.
4. Ég hef aldrei tekið þátt í stjórn­
málastarfi. Þá hef ég gagnrýnt
fjórflokkinn og stjórnmálastéttina
harðlega.
5. Hef ekki hugleitt það.
Þorkell Helgason
Álftanesi, stærð­
fræðingur, fæddur
1942.
1. Að efla og bæta
aðhald og eftirlit
með stjórnvöldum, efla þingræðið
í því skyni og huga jafnframt að því
hvert sé hlutverk forsetans í því
sambandi, sbr. til dæmis málsskots­
rétt hans.
2. Kosningaþátttakan hefði
vissulega mátt vera meiri. Vægi
þingsins ræðst þó ekki af því heldur
því hvort góð samstaða næst um
vandaða endurbætta stjórnarskrá.
3. Vitaskuld er ekki unnt að búast
við að þingfulltrúar verði á einu
máli um allt. En vonandi geta
þeir að lokum sameinast um eina
heildartillögu. Samhljómur innan
stjórnlagaþingsins er vitaskuld
mikilvægur, samhljómur með
þjóðinni er enn mikilvægari.
4. Ég hef sótt fundi hjá stjórn­
málahreyfingum, jafnvel lagt gott
til málanna, en hef ekki tekið þátt í
flokksstarfi.
5. Það er ekki á döfinni.
Ari Teitsson
Þingeyjarsveit,
bóndi, fæddur
1943.
1. Styrkja
lýðræðið, færa
valdið nær fólkinu.
2. Tel að fremur dræm þátttaka
breyti engu. Stjórnlagaþing starfar
eftir lögum frá Alþingi og ætla má
að jafnhæft fólk veljist til þingsins
og nái svipaðri niðurstöðu hvort
sem 80.000 eða 160.000 kjós­
endur taka þátt í vali þingfulltrúa.
Reginmunur er á þessari kosningu
og pólitískum kosningum þar sem
valið er um fáa flokka.
3. Í ljósi aðstæðna tel ég mjög
mikilvægt að þingið nái samstöðu í
þeim breytingum sem lagðar verða
til, enda erfitt fyrir Alþingi að vinna
úr misvísandi tillögum.
4. Flokksbundinn framsóknar­
maður.
5. Enginn veit sína ævina fyrr en
öll er.
Illugi Jökuls-
son Reykjavík,
blaðamaður,
fæddur 1960.
1. Að mynda
nýjan sáttmála
um grunnlög samfélagsins án
atbeina stjórnmálaflokka.
2. Kosningaþátttakan hefði auð­
vitað mátt vera meiri en það mun,
þegar fram í sækir, ekki hafa
mikil áhrif. Ef þinginu tekst að
skrifa góða stjórnarskrá skiptir
kosningaþátttakan ekki máli þegar
upp er staðið.
3. Ekki mikilvægt. Það má
alltaf búast við því að einhverjir
þingmenn verði ósáttir við tillögur
meirihlutans í einstökum málum.
Slíkt má ekki hindra meirihlutann
í að setja fram skorinort plagg. Ég
vil ekki stjórnarskrá sem er orðin
algjör moðsuða til að allir geti verið
sammála. En vissulega er æskilegt
að þorri þingmanna verði sammála.
Að því vil ég vinna – að sátt sem
flestra um alvöruplagg!
4. Ég hef á ýmsum tímum gengið í
þrjá stjórnmálaflokka til að styðja
gott fólk í prófkjörum; Sjálfstæðis­
flokkinn, Samfylkingu og Vinstri
græna. Þetta hefur verið mín leið til
að vinna að auknu persónukjöri! Ég
hef hins vegar aldrei starfað innan
þessara flokka, né þegið neitt af
þeim!
5. Nei.
Freyja Haralds-
dóttir Garðabæ,
framkvæmda­
stjóri Forréttinda
og nemi, fædd
1986.
1. Í mínum huga er það forgangs­
mál væntanlegs stjórnlagaþings að
setja ný gildi fyrir stjórnarskrána
þar sem siðferði, gagnsæi, lýðræði
og mannéttindi verða í hávegum
höfð. Fyrir mér er það einnig
lykilatriði að mannréttindakaflinn
verði endurskoðaður með tilliti
til gildandi alþjóðlegra mannrétt­
indasamninga og hnykkt verði með
skýrum hætti á ákvæðum er lúta
að valdaminni hópum, s.s. fötluðu
fólki, börnum og öldruðu fólki.
2. Kosningaþátttaka var langt í frá
góð og ég tel að fyrir því liggi ótal
ástæður. Ég bind þó vonir við að
stjórnvöld og samfélagið allt vegi
störf stjórnlagaþings þungt sem
rödd fólksins í landinu sem skal
hafa niðurstöður Þjóðfundarins að
leiðarljósi í allri ákvarðanatöku og
umræðu.
3. Ég tel mjög mikilvægt að stjórn­
lagaþing geti unnið og staðið vel
saman. Það verða þó vonandi
góð og mikil skoðanaskipti sem
leiða okkur að þeim niðurstöðum
sem við komumst að. Á þinginu
verður fólk með ólíkan bakgrunn,
menntun, innsýn og þekkingu sem
á að geta sameinast í þeirri vinnu
sem það á fyrir höndum.
4. Ég er hvorki flokksbundin né
hef tekið þátt í starfi stjórnmála­
hreyfinga.
5. Því get ég ekki svarað með vissu.
Á meðan stjórnmálaumhverfið er
eins og það er í dag, með gildum
sem hafa skolast til og eru ekki
alltaf í þágu fólksins, hef ég ekki
áhuga á stjórnmálaþátttöku.
Silja Bára
Ómarsdóttir
Reykjavík, að­
junkt við stjórn­
málafræðideild
Háskóla Íslands,
fædd 1971.
1. Endurskoðun stjórnarskrárinnar
í heild með tillögur Þjóðfundarins
til hliðsjónar eru forgangsverk­
efnið. Ég tel mikilvægt að semja
skýrt mannréttindaákvæði, sem
tekur t.d. á jöfnun atkvæðavægi um
landið auk þess að tryggja vernd
samfélagslegra minnihlutahópa,
en mannréttindi voru áberandi í
niðurstöðum Þjóðfundar. Þá tel
ég nauðsynlegt að kveða á um
lýðræðislegt stjórnarfar og herleysi
landsins.
2. Auðvitað hefði verið æskilegra
að fá meiri þátttöku. Þátttakan þarf
þó ekki endilega að draga úr vægi
þingsins ef sátt næst um niður­
stöðurnar sem það sendir frá sér.
Þess má annars geta að álíka mörg
atkvæði eru að meðaltali á bak við
hvern þingmann á stjórnlagaþingi
og standa á bak við hvern alþingis­
mann, þannig að þátttökuna má
líta ýmsum augum.
3. Mjög mikilvægt, þar sem
stjórnarskráin á að vera samfélags­
sáttmálinn sem við búum við.
4. Já, ég hef verið flokksbundin
í Vinstrihreyfingunni – grænu
framboði frá því árið 2005 og setið
í flokksráði frá því á landsfundi
það haust. Ég átti sæti á lista VG í
bæjarstjórnarkosningum á Akur­
eyri vorið 2006.
5. Nei, ég hef ekki áhuga á því sem
stendur.
Örn Bárður
Jónsson Reykja­
vík, sóknarprestur
við Neskirkju,
fæddur 1949.
1. Að tryggja
eignarhald á auðlindum þjóðar­
innar í nýrri stjórnarskrá.
2. Þjóðin hefur valið fólk til setu á
þinginu og ég bind miklar vonir við
það. Áður en ég svara spurningunni
um kosningaþátttöku vil ég segja
þetta: Kynningar voru af skornum
skammti og við sem vorum í fram­
boði, venjulegt launafólk í flestum
tilfellum, gátum ekki varið miklu
fé í auglýsingar. Fjölmiðlar lokuðu
flestir á frambjóðendur, nema
RÚV sem tók við sér eftir gagnrýni
þrýstihóps og gerði sitt besta.
Fjöldi frambjóðenda var mikill
og það hafði líka sitt að segja því
mörgum kjósendum hraus án efa
hugur við þessu mikla framboði
sem fékk litla kynningu. Ég segi
þetta allt áður en ég tala um kjör­
sóknina, sem var mun minni en ég
vænti, og tel að þessi atriði hafi öll
átt sinn þátt í því. En vilji yfir áttatíu
þúsund landsmanna hlýtur að vega
þungt í samanburði við skoðana­
kannanir sem gjarna er beitt nú á
tímum þar sem nokkur hundruð
landsmanna eru spurð, en niður­
stöður í slíkum könnunum eru nær
undantekningarlaust taldar segja
mikið um vilja allra landsmanna!
3. Ég tel mjög mikilvægt að
samstaða ríki á þinginu og að því
takist að komast að samkomulagi
(consensus) um sem allra flest
þeirra mál sem því er falið að ræða.
4. Er algjörlega óháður öllum
flokkum og hef aldrei verið félagi í
stjórnmálaflokki en ég hef skoðanir
á þjóðmálum á grundvelli minnar
kristnu trúar og sú trú hefur mikla
pólitíska skírskotun, þ.e.a.s. lætur
sig varða fólk og lífskjör þess. Boð
Jesú um að elska náungann er til
dæmis mjög pólitískt sem slíkt.
5. Ég hef engin áform um það sem
stendur.
Forgangsmál nýkjörinna
þingmanna stjórnlagaþings
Þ jóðin valdi í kosningum á laugardag 25 fulltrúa á stjórnlagaþing. Fimmtán
karlar og tíu konur náðu kjöri.
Alls greiddi 83.531 atkvæði, eða
35,9% þeirra 232.374 sem voru
á kjörskrá. Ógild atkvæði voru
1.196 eða 1,4%. Ekki kom til þess
að beita þyrfti lagaákvæðum til
að jafna kynjahlutfall kjörinna
fulltrúa. Þorvaldur Gylfason
prófessor fékk flest atkvæði í
fyrsta sæti, 7.192. Salvör Nor-
dal, forstöðumaður Siðfræði-
stofnunar, var í öðru sæti með
2.842 atkvæði sem fyrsta val og
Ómar Þorfinnur Ragnarsson
fjölmiðlamaður var þriðji með
2.440 atkvæði sem fyrsta val.
Stjórnlagaþing kemur saman í
febrúar næstkomandi. Reiknað
er með því að það sitji í tvo mán-
uði en lengja má tímann um aðra
tvo. Frumvarp stjórnlagaþings
um endurskoðaða stjórnarskrá
verður síðan lagt fram sem frum-
varp til Alþingis.
Fréttatíminn leitaði til nýkjör-
inna stjórnlagaþingmanna og
lagði fyrir þá fimm spurningar:
Stjórnlagaþing kemur saman um miðjan febrúar næstkomandi. Alþingi framseldi vald sitt til
þess en hlutverk stjórnlagaþings er að endurskoða stjórnarskrána. Tuttugu og fimm stjórn­
lagaþingmenn voru kosnir til starfans síðastliðinn laugardag. Jónas Haraldsson lagði fimm
spurningar fyrir hina nýkjörnu fullrúa þjóðarinnar.
1. Nefndu eitt forgangsmál væntanlegs stjórnlagaþings.
2. Hvernig metur þú vigt stjórnlagaþings í ljósi kosningaþátttöku til
þingsins síðastliðinn laugardag?
3. Hversu mikilvægt telur þú að stjórnlagaþing komist að
samhljóða niðurstöðu?
4. Ert þú flokksbundin(n) í stjórnmálaflokki eða hefur þú tekið þátt
í starfi stjórnmálahreyfingar, þá hverri og hvenær?
5. Hefur þú hug á frekari þátttöku í stjórnmálum að loknu starfi á
stjórnlagaþingi?
Svör stjórnlagaþingmannanna fara hér á eftir:
Famhald á bls. 22
20 stjórnmál Helgin 3.­5. desember 2010