Helgafell - 02.12.1943, Síða 76

458
HELGAFELL
þaÖ sé hugsaö til enda, hvernig eigi að fram-
kvœma þau. Afleiðingin er svo oft sú, að hin-
ir einstöku hlutar verksins, sem framkvæma skal,
reka sig hver á annars horn.
Hákon f Borgum hefur aldrei steitt á því skeri.
Við lestur bókarinnar verður öllum ljóst, að
Hákon hefur strax og hann kom að Borgum,
gert sér fulla grein fyrir því, hvernig öllum
framkvæmdum, smáum og stórum, varðandi
ræktun og húsabyggingar skyldi hagað. Og
hann hefur framkvæmt það allt, eftir því sem
hann ætlacii sér.
Við lestur bókarinnar þykir mér sárast, að ég
veit að þar er aðeins að finna lítið brot af reynslu
bóndans í Borgum þetta 20 ára tímabil. Ég hefði
óskað, að Hákon hefði sagt okkur margt fleira,
því að athyglisgáfa hans og nákvæmni er með
fádæmum. Og hæfileiki hans til þess að skipu-
leggja störf sín langl fram r tímann, er sjaldgæf-
ur hjá okkur. Hákon segir á einum stað t bók-
inni:
„Menn þurfa að reyna að hugsa sjálfit, leggja
niður fyrir sér og bera saman, löngu fyrirfram,
oft og mörgum sinnum, þvr hið fyrsta, sem
mönnum dettur r hug, er sjaldan hið bezta".
Þessa skoðun og stefnu má lesa um á hverri
blaðsíðu bókarinnar.
Nú myndu ef til vill margir ætla, að Hákon í
Borgum hefði verið einhver vinnuþræll, sem
aldrei hefði litið upp frá striti fyrir dnglegum
þörfum og þetm umbótum á jörð sinni, sem
hann vann að. Ekkert er fjarstæðnra en þetln.
Hákon er frjálshuga maður og vfðfaðmn. Hugs-
ar um margt, engu síður andlcg viðfangsefni
en búnað og verklegar framkvæmdir. Mun Há-
kon eiga í fórum sínum ýmis handrit, þar á
meðal nokkur um heimspekileg efnr.
Ég tel, að allir geti haft gagn af því nð lesa
sögu smábýlis Hákonar í Borgum, en þó einkum
ungt fólk, sem er að hefja aðal lifsstarf sitt. Sú
saga sýnir hversu mikið einbeittur vilji, samfara
sérstakri skipulagshæfni og snyrtimennsku, fær
áorkað, án þess þó að verða þræll vinnunnar,
sem aldrei hugsar um annað en brauðstritið.
Hákon í Borgum hefur kunnað þá list að strita
með viti. Hann hefur kunnað það, sem fáum
tekst, að gera vinnuna listræna, að hvaða störf-
um, sem hann hefur gengið. Þessi 20 ára bú-
skaparsaga hans sannar slíkt áþreifanlega. Þess
vegna á Saga smábýlis erindi til allra.
Steingrtmur Steinþórsson
Drottning og biskup
á taflborði sögunnar
Dujf Cooper: TALLEYRAND. Þýtt
hefur Sigurður Einarsson dósent. Utg.
Finnur Einarsson. Reykjavík, 1943.
Höfundur þessarar bókar er nafnkunnur ensk-
ur stjórnmálamaður, sem gegnt hefur hinum
æðstu embættum, enda leynir sér ekki, að hér
er á ferðinni stjórnmálamaður, sem er að skrifa
um annan stjórnmálamann.
Talleyrand hefur hlotið einkennileg eftirmæli
í sögunni. Hann er almennt tajinn allra manna
vitrastur og slægastur, margar setningar hans
hafa orðið að spakmælum. Hins vegar eru víst
fáar eða engar þær mannlegar ódyggðir til, sem
ekki eru tengdar við nafn hans.
Höfundur reynir að skýra lffsferil og starfsemi
þessa óvenjulega manns út frá því, að hann
lifði á óvenjulegum tímum og þurfti að vinna
með óvenjulegum mönnum. Hann lifði og
starfaði á fimm mismunandi tfmabilum. Undir
einveldi Loðvíks 16., í stjórnarbyltingunni, með
Napóleoni, undir konungsstjórn Loðvíks 18. og
Joks kom hann Loðvík Filippusi af Orleans til
valda 1830 og gerðist hans trúnaðarmaður. Þá
var hann um áttrætt, og sagan segir, að Orleans-
konungurinn hafi verið eini húsbóndinn, sem
Talleyrand sveik ekki.
Talleyrand var af gömlum og voldugum að-
alsættum. Mun honum sjálfsagt hafa verið ætl-
að að ganga i þjónustu konungs sem herforingi.
En örlögin höguðu því öðruvísi, í bernsku varð
hann fyrir slysi, svo að hann varð haltur alla
œvi, og gat varla gengið óstuddur. Því var það
afráðið að láta hann ganga í kirkjunnar þjón-
ustu. Hann var ekki lengi að ryðja sér braut
og varð biskup á unga aldri.
Svo kom 8tjórnarbyltingin mikla, og Talley-
rand fékk sæti á þjóðþinginu og gekk þegar til
'samvinnu við þriðju stétt. Hann var um skeið
einn helzti áhrifamaður þingsins, en eftir að
því var slitið, og löggjafarþingið kom saman,
hvarf hann um skeið af velli stjórnmálanna,
vegna þess að hann reyndi að koma á friði
milli Frakklands og Englands og sambandi gegn
Austurrfki, sem hann taldi sameiginlegan óvin.
Þessi ráðagerð féll um sjálfa sig, og Talleyrand
varð að flýja til Englands, en þaðan var hann
svo rekinn og dvaldi um hríð í Bandaríkjunum.
Arið 1796 kom hann heim aftur og varð brátt
utanrfkisráðherra, enda þótt einkalíf hans væri
mönnum yfirleitt til hneyksjunar. Spilafíkn, fé-