Tímarit Máls og menningar - 01.12.1990, Page 112

oft eru fyrirsagnir Stefáns reyndar sjálfstæður
hluti ljóðanna og forvitnilegar út af fyrir sig.
Ljóðið „Söngur leðurblökunnar“ heitir senni-
lega svo vegna þess að í slíku umhverfi á enginn
annar söngur heima:
Lestir líkbrennsluofna á fjórum hjólum
silast um stræti,
djúp gljúfur milli háhýsa.
ið“ (41). Böm sólarinnar höfum við áður fyrir-
hitt í ljóðinu „Síðdegi í austurheimi“, en í því
„skipulagða víti glysþrælanna“ sem Stefán
beinir skeytum sínum að fer fjarri að mannlífið
lagi sig að árstíðum og gangi himintungla.
Maðurinn er sýndur sem andstæðingur nátt-
úrunnar allrar. Ótta lífríkisins umhverfis hann
hefur slegið inn í sál hans því að tortímingin er
um leið sjálfstortíming (48).
í næsta erindi er snögglega breytt um sjónar-
hom og okkur verður ljóst að við emm stödd
inni í einum „líkbrennsluofninum" um leið og
við förum að kannast einkennilega vel við okk-
ur:
Það ætti að banna þessa gömlu skijóða,
segi ég og gef illt auga þeim sem fer næstur á
undan.
Ekkert bölv og ragn undir stýri,
segir konan við hlið mér og geispar
hæversklega.
Það ætti að banna okkur öll,
hrópar hún allt í einu upp úr mókinu,
ef við ökum út á hraðbrautina veifa
trjágreinar! (47)
Yfir heiðan morgun skiptist í fjóra bálka, og
tveir hinir síðustu mynda hvor um sig samfellda
heild. III. hluti, „Hvítir teningar", felur að miklu
leyti í sér ádeilukvæði á manninn sem skaðvald
í náttúmnni. í þessum ljóðum er Stefáni mikið
niðri fyrir, en eins og jafnan leitast hann við að
færa ádeilu sína í listrænt form, gefa henni bæði
beina og almenna skírskomn.
„Verðmiði“ er hvasst kvæði um fláningu lif-
andi kópa til að skrýða „neonljósadætur", með
hárfínni tilvísun til þjóðkvæða og þjóðsagna.
Og ekki þarf að spyrja hverjir séu tilberamir í
ljóðinu „Náðarmeðulin", sem hafa svikist undir
„geldar ösnur/í nauðbitnum högum/mammons“
og valda því að „náðarkornið/handa vamar-
lausum/bömum sólarinnar“ er „sýklum bland-
Verði þér dýri þóttans litazt um,
hvarvetna sérðu
augnatóttir fylltar svörtu hatri
reka flótta þinn.
Dýr vopnsins!
Þær em þú
og ótti þinn og hatur. (46)
Lokabálkur bókarinnar nefnist „Dægur“ og í
upphafs- og lokaljóði hans kveður við allt ann-
an tón. Þar er fjallað um undur þess að vera til,
þrátt fyrir allt, að vakna að morgni „við heims-
friðinn sjálfarí* eins og Guðmundur Böðvars-
son orðaði það. Þú lifir, þú ert ekki draumur! í
þessum hluta bókarinnar birtist persónan „þú“,
uppistaða viðkvæmra og fallegra lýrískra
kvæða eða tilbrigða þar sem birtist fegurðar-
dýrkun á mörkum hins ósegjanlega. Ljóðin
fjalla meðal annars um aðskilnað og endur-
fundi, söknuð og tengsl handan við tíma og rúm
og kallast þannig á við ýmis kvæði í fyrri bókum
sem hér gefst ekki tóm til að rekja. En hér
hverfist veröldin aftur inn í hugskot og tilfinn-
ingaheim skáldsins, lindir og garðstígar, sólar-
gangur, árstíðaskipti og endurskin, og þeirri
veröld er engin tortíming búin.
Það er undmn í röddinni
þegar þú segir: við emm sami skuggi.
Já, anzar skuggi sem niður í beggja blóði,
af því má sjá að það er sumar enn. (59)
Þorleifur Hauksson
110
TMM 1990:4