Lögmannablaðið - 01.12.2005, Blaðsíða 30

ÞANN 20. október 2005 var kveðinn
upp í Hæstarétti dómur í málinu nr.
148/2005. Þar staðfesti meirihluti
Hæstaréttar dóm Héraðsdóms Reykja-
ness um að ákærði skuli sæta fangelsi í
tvö ár og sex mánuði fyrir kynferðis-
brot gegn fósturdóttur sinni. Dómur
þessi hefur með réttu vakið athygli
enda byggir dómur meirihluta Hæsta-
réttar um sök ákærða, vegna brota
samkvæmt 2. lið ákæru, alfarið á fram-
burði brotaþola. Við lestur dóms
Hæstaréttar verður sú spurning áleitin
hvort Hæstiréttur hafi slakað á sönn-
unarkröfum í málum er varða ætluð
kynferðisbrot gegn börnum og hvort
framvegis muni nægja til sakfellingar í
málum að því tagi að framburður
meints brotaþola teljist að mati
Hæstaréttar trúverðugri en fram-
burður þess sem borinn er sökum um
kynferðisbrot. Ekki skal fullyrt um
fordæmisgildi dómsins um sönnunar-
byrði almennt í málum af þessu tagi en
hitt er ljóst að í máli því sem um ræðir
snéri Hæstiréttur í raun sönnunar-
byrði við og lagði á þann sem borinn
var sökum að hnekkja framburði
brotaþola um ætlað brot hans. Dóm-
urinn er athyglisverður í ljósi þess að
lögum, sem mæla fyrir um að ákæru-
valdið beri sönnunarbyrði um sekt
sakbornings og atvik sem telja megi
honum í óhag, hefur ekki verið breytt.
Verður helst sú ályktun dregin að
Hæstiréttur hafi með dómi sínum sett
nýja reglu um sönnunarbyrði í málum
af þessu tagi og þá vaknar sú spurning
hvort Hæstiréttur hafi heimild til að
setja slíka reglu.
Með dómi Hæstaréttar var ákærði
dæmdur fyrir kynferðisbrot sam-
kvæmt 2. og 3. lið í ákæru, en
sýknaður af 1. lið í ákæru sökum fyrn-
ingar. Sakfelling ákærða vegna brota
samkvæmt 3. lið ákæru byggði m.a. á
viðurkenningu hans á þeim brotum
fyrir lögreglu. Dómur héraðsdóms um
sakfellingu ákærða, vegna brota sam-
kvæmt 2. lið ákæru, sem meirihluti
Hæstaréttar staðfesti með vísan til for-
sendna, byggði hins vegar á framburði
brotaþola, sem að héraðsdómur taldi
einkennast af varfærni og vera trúverð-
ugan, án þess þó að rökstyðja með
fullnægjandi hætti á hverju sú ályktun
byggði og að hvaða leyti framburður
brotaþola var trúverðugri en fram-
burður ákærða. Héraðsdómur vísar til
þess í forsendum sínum að vitnis-
burður sálfræðings, sem gaf skýrslu
fyrir dómi, styðji þá frásögn brotaþola
að hún hafi sætt kynferðislegri mis-
notkun frá unga aldri. Þá vísar héraðs-
dómur til þess í forsendum sínum að
þrjú vitni hafi borið fyrir dómi að
brotaþoli hafi áður greint þeim frá því
að ákærði hafi misnotað hana kynferð-
islega, án þess þó að hafa lýst því fyrir
vitnunum í hverju hin kynferðislega
misnotkun hafi verið fólgin. Segir eft-
irfarandi í forsendum héraðsdóms
,,Breyta framangreind atriði þannig
ekki því mati dómsins að A hafi í skýrslu
sinni fyrir dómi gefið trúverðuga lýsingu
á því að ákærði hafi brotið gegn henni og
ekkert sé komið fram sem hnekki fram-
burði hennar í einstökum atriðum. Í
heild þykir framburður A fyrir dómi
vera trúverðugur.” Það er athyglisvert
að héraðsdómur fjallar aðeins um og
30 < LÖGMANNABLAÐIÐ – 4 / 2005
Þorsteinn Einarsson, hrl.
Hugleiðingar um dóm Hæstaréttar
í málinu nr. 148/2005