Þjóðmál - 01.09.2011, Blaðsíða 49

Þjóðmál HAUST 2011 47
fjárhagslegrar niðurgreiðslu frá ríkinu .
Nemendur borga tiltekið fastagjald og að
auki ákveðna upphæð á hverja náms ein-
ingu . Þar sem skólinn starfar aðeins í einn
mánuð, og kennir eftir öldungadeildar-
fyrirkomulagi, þ .e . kennslustundir eru
helm ingi færri en í samsvarandi áföngum
í dag skóla, taka nemendur að jafnaði ekki
fleiri en einn til þrjá áfanga .
Óhætt er að segja að Sumarskólinn í FB
sé eitthvert besta dæmið um einkavæðingu
í skólakerfinu á undanförnum áratugum .
Að jafnaði skrá sig til náms í skólanum
vel yfir þúsund nemendur úr hinum ýmsu
framhaldsskólum . Aðallega tvennt vakir
fyrir nemendum . Annars vegar að flýta
fyrir sér í námi í sínum framhaldsskóla og
hins vegar til að bæta við sig þekkingu, t .d .
í stærðfræði og raungreinum, til að vera
betur búnir undir tiltekið nám í tækni- og
raungreinum í háskóla . Kennarar skólans
koma frá mörgum framhaldsskólum og taka
að sér kennslu í skólanum í júnímánuði til
að drýgja tekjur sínar .
Snilldin við Sumarskólann í FB er sú
að hann er eingöngu rekinn fyrir skóla-
gjöld nemenda, ríkið leggur ekki til krónu .
Þannig sparar skólinn ríkinu, þ .e . skatt-
greiðendum, stórkostlegar upphæðir á ári
hverju þar sem ella þyrfti ríkið að standa
undir öllum kostnaði sem fylgir kennslu í
öllum þeim námsáföngum sem kenndir eru
í skólanum .
Annar kostur við að nemendur standi
sjálfir undir öllum kostnaði er sá að þá er
alltaf hægt að mæta eftirspurn . Ef fleiri
sækja um, þá fær skólinn meiri peninga
og getur þannig boðið enn fleiri áfanga . Ef
ríkið sæi um þessa þjónustu færi skólinn á
fjárlög þannig að ef eftirspurn yrði umfram
það sem fjárheimildir segðu til um gæti
skólinn ekki mætt þeirri umframeftirspurn
með frekari framboði námsáfanga . Af
þessari ástæðu væri glapræði ef ríkið
færi allt í einu að taka upp á því að reka
skólann . Með þessu fyrirkomulagi eru
margir sigurvegarar . Nemendur, sem telja
ekki það eftir sér að borga, kennarar sem
fá aukapening yfir sumarmánuðina og ríkið
sem sparar gífurlegar upphæðir á ári hverju .
Sumarskólinn í FB er glæsilegt dæmi um
kosti einkaframtaks þar sem framboð mætir
alltaf eftirspurn . Gallinn við ríkisrekstur,
í skólakerfinu sem og annars staðar, er að
við slíkt form verður iðulega til skortur því
einstaklingar mega ekki borga sjálfir fyrir
frekari þjónustu hafi stofnunin fullnýtt
fjárheimildir sínar .
Þarf einkaframtak
til að draga úr einsleitni?
En getur ríkið ekki bara sjálft opnað kerfið betur þannig að fleiri finni sinn
rétta framhaldsskóla? Að einhverju leyti
getur ríkið gert það en miklu betra er að nýta
kosti einkaframtaksins því að ríkið getur ekki
metið á jafn skilvirkan hátt og markaður inn
hvað allir hinir mismunandi hópar ungs
fólks vilja . Á markaðnum eru ótal aðilar sem
þefa uppi nýja markaði á sviði menntunar
og fræðslu, rétt eins og tíðkast á ýmiss konar
annarri vöru eða þjónustu sem markaðurinn
hefur fengið að sinna án opinberra afskipta .
Tökum bókamarkaðinn sem dæmi . Segja má
að bækur þjóni ekki einungis skemmt ana-
gildi heldur ekki síður mennta- og menn-
ingargildi . Ríkið, hvorki hér né í öðrum
lýðræðisríkjum, kemur ekki nærri bóka-
útgáfu nema í undantekningartilfellum .
Og hvernig er bókaflóran? Óendanlega
fjölbreytt . Skáldsögur af ýmsu tagi, ástar-
sög ur, spennusögur, vísindaskáldsögur, ævi-
sögur, sagnfræði, handbækur, sjálfshjálpar-
bækur, fagbækur, trúarrit, kennslubækur, og
þannig mætti telja út í hið óendanlega . Sömu
sögu er að segja um tímaritamarkaðinn .
Ekki þarf annað en að reka nefið inn í eina