Morgunblaðið - 09.03.1974, Blaðsíða 21

MORGUNBLAÐIÐ, LAUGARDAGUR 9. MARZ 1974 21
Baltasar
Þeir eru ekki margir Spánverj-
ar, sem ílenzt hafa á íslandi, tekið
íslenzkan ríkisborgararétt og lagt
það fyrir sig að túlka eigin sýn á
landi og þjóðlífi, líkt og á sér stað
með Baltasar B. Samper, sem sl.
laugardag opnaði hér í borg sína
fjórðu myndlistarsýningu og það í
stærsta og veglegasta sýningarsal
landsins að Kjarvalsstöðum. I
fimmtán ár hefur Baltasar dvalist
hér og unnið að list sinni, starfað
á auglýsingastofu, teiknað í blöð
og bækur og málað málverk. I
öllum þessum störfum hefur
hann átt sérlega auðvelt með að
rata réttu leiðina að hjörtum
fólks, og virtist ekki gera sér sér-
stakt far um torráðna myndræna
glímu.
í listrýni um síðustu sýningu
þessa listamanns, sem hann hélt í
Bogasal fyrir tæpum tveim árum,
sagði undirritaður m.a.
„Umbrotamikil átök við sjálfan
efniviðinn og myndbyggingu eru
hér ekki merkjanleg. Róman-
tlskar stemningar þungra, dökkra
jarðlita og tæknileg leikni sitja í
fyrirrúmi. Baltasar er fyrst og
fremst Spánverji í túlkunarmáta
sinum, íslenzkt mótív megna ekki
að hylja þá staðreynd, svo nokkru
nemi. Mikið spursmál er reyndar,
hvort honum væri ávinningur að
því að reyna að vera annað og
túlka einfaldlega umbúðalaust
fslenzk fýrirbæri sem Spánverji."
Er ég leit yfir þessa fyrri
umsögn mína fannst mér rétt að
endurtaka hana hér, einfaldlega
vegna þess, að ég er þessum fram-
slætti mínum ekki með öllu sam-
mála varðandi núverandi sýningu
hans og á þar við fyrstu setning-
una, þar sem ég ræði um átök og
umbrot. Átök og umbrot eru ein-
mitt aðall beztu mynda þessarar
sýningar, einkum í myndaröð
þeirri sem listamaðurinn nefnir
„Ecce Homo“, svo og portrettinu
af Thor Vilhjálmssyni rithöfundi,
og væri ég illa svikinn ef sú mynd
er ekki merkasta framlag hans til
þeirrar myndgerðar fram að
þessu. Sú mynd ber af öllum slík-
um myndum, sem ég hef séð frá
hans hendi, og aðrar slikar
myndir á sýningunni blikna við
hlið hennar. Baltasar reynir ekki
að fegra Thor á neinn hátt, heldur
málar hann eins og persónan
kemur honum fyrir sjónir, þræðir
litt ytra útlit, það er nánast auka-
atriði, hér er það hinn úfni og
Myndllst
eftir BRAGA
ÁSGEIRSSON
ábúðarfulli karakter skáldsins og
heimsborgarans sem máli skiptir,
og einmitt þessvegna verður
myndin sannfærandi og sláandi
hliðstæða persónunnar. Ég veit
ekki hvort Baltasar gerir sér ljóst,
að með þessari mynd er hann að
gera íslenzkri myndlist mikilsvert
gagn, en svið portrett-listarinnar
hefur verið næsta fáskrúðugt hér-
lendis fram að þessu og listgrein-
in misskilin, og þó eru þar einmitt
faldir miklir möguleikar og sviðið
víðfeðmt. Eg hélt því einmitt
fram í fyrrnefndum listdómi, „Að
trúlega myndu ýmsar tegundir
nútíma portrett-listar teljast
guðlast á íslandi. Sannverðug
Iýsing á hinni ytri skel er mér
harla lítils virði, því að hún er
einungis ytri gerð persónu-
leikans. Ytri gerð hlutanna er
ekki persónuleiki þeirra, frekar
en hýðið er aðaleigindi
kartöflunnar. Öheiðarlegir menn
geta haft barnslegt útlit, blá augu
og fagurt bros, — og hvernig er
þá mögulegt að lýsa persónuleika
þeirra með nákvæmri eftirlíkingu
þessara ytri einkenna einna?
Skilningarvit mannsins eru ófull-
komin og næmleikinn tak-
markaður, en aftur á móti hefur
hann af rlkum sjóði ímyndunar-
afls að ausa, kunni hann að beita
því, ásamt hugmyndaflugi, sem
mjög þarfnast næringar. Mannin-
um þurfa að veitast ný áhrif, —
ný skynjun og nýtt líf þarf að
spretta fram í nálægð hans, líkt
og í sjálfu sköpunarverk-
inu“... Myndin af Thor segir ein-
mitt ekki svo lítið af því sem ég
var að reyna að skilgreina með
þessum orðum mínum, og þó að
hún sé sjálfsagt ekki gallalaus
opnar hún dyr til enn meiri átaka
innan þess sviðs.
Það hefur sannarlega ekki
verið sársaukalaust að sjá ágæta
íslenzka nútfmamálara þræða
yfirborðið, er þeir hafa reynt sig
við þessa listgrein líkast því sem
þeir væru slegnir blindu á allt
það, sem þeir áður höfðu haft I
öndvegi í myndsköpun sinni. Þótt
margt hafi verið ágætlega gert I
mannamyndagerð á tslandi, hefur
svið hefðarinnar jafnan verið
heldur þröngt, og það var kominn
tími til að sprengja það og herja á
steinrunnin viðhorf. Viðleitni til
þessa hefur verið að bæra á sér á
undanförnum árum, en það er
Katalónfumaðurinn hinn íslenzki
Baltasar sem öllum að óvörum
virðist hafa tekið forustuna í bili
a.m.k. Og nú ber að fylgja fast
eftir, með þrótti og orku skal
brotist inn í frumefnið, sjálfa sál-
ina og kenndir mannsins, og
forma svo og móta með fjölþætt-
um upprunalegum frumlægum
krafti. Myndin af Thor ásamt
myndaröðinni „Ecce homo“ eru
þrátt fyrir allt ríkari að suðræn-
um geðbrigðum Katalóníumanna
en hrjúfu íslenzku yfirborði, en
það skiptir ekki máli, heldur sú
útvfkkun sviðsins sem hér á sér
stað. Aðrar myndir á sýningunni
eru flestar svipaðar því, sem mað-
ur áður þekkir og kannast við frá
hendi þessa listamanns, og undir-
strika að hann er aðkomumaður í
íslenzkri list og skal þannig
veginn og metinn að verðleikum,
og væri fráleitt að þjóna ósk-
hyggju og krefjast þess að hann
liti landið gegnum gler innfæddra
málara, slík krafa væri fávizka.
Ég hef horfið að því að draga
það fram, sem mér hefur fundist
bezt á þessari sýningu, hinu svið-
inu hef ég áður gert nokkur skil i
fyrri listdómi og sé ekki ástæðu
til að endurtaka það hér, með því
að hitt er svo miklu þyngra á
metum sem lyftir þessari
sýningu. Bragi Asgeirsson.
Flokkur frá Heiðari, sem sýndi samkvæmisdansa.
Kátína á
barnaskemmtun
Á barnaskemmtun
þeirri, sem Félag ein-
stæðra foreldra hélt í
Austurbæjarbioi sl. laug-
ardag og verður endur-
tekin laugardaginn 9.
marz, ríkti hin mesta
kátína. Þar var margt til
skemmtunar: ungir Ár-
mannsdrengir sýndu
fimleika, dansflokkur
frá Heiðari Ástvaldssyni
sýndi, litlar telpur frá
Báru sýndu jassballett,
lesin var upp saga, kaffi-
brúsakarlarnir komu í
heimsókn, syngjandi
skessur léku listir sínar
og pophljómsveitin
Berlin lék. Margt fleira
var til skemmtunar og
undu hinir ungu áhorf-
endur sér mæta vel.
Hrafn, 8 ára, fór með söguna
um hundinn Soldán við miklar
undirtektir.
Andarungakórinn söng við undirleik Sigurðar Rúnars. Af áhorfendabekkjum.