Dagblaðið Vísir - DV - 07.05.1986, Blaðsíða 35

DV. MIÐVIKUDAGUR 7. MAÍ 1986.
35
Menning Menning Menning Menning
Við hjartarætur náttúrunnar
Nína Gautadóttir er að sönnu
þekktust fyrir opin, mjúk verk, úr
textíl, leðri og fleiri efnum. En upp-
haflega lauk hún prófi í málaralist
og hefúr nú tekið pentskúfinn upp
að nýju. Árangurinn sjáum við í
austurgangi Kjarvalsstaða þar sem
Nína hefúr komið fyrir rúmlega 40
málverkum, stórum og smáum.
Allt eru þetta verk í anda hinnar
ljóðrænu afstraktlistar sem ekki hef-
ur verið mjög fyrirferðarmikil á
Myndlist
AÐALSTEINN
INGÓLFSSON
alþjóðlegum vettvangi undanfama
tvo áratugi. Oftar en ekki byggir
slík myndlist á eins konar upphaf-
inni náttúruskynjun. í því tilfelli
stendur listamaðurinn ekki álengdar
og grandskoðar fjöll og dali heldur
skyggnist hann ofan í svörðinn, inn
í grjótið, niður í hylinn, til þess að
komast nær hjartarótum náttúrunn-
ar, leitast jafúvel við að verða eitt
með henni.
Það sem hann endurskapar síðan
á striganum er ekki lengur áþreifan-
leg og skýrt afmörkuð heild, heldur
lífræn hrynjandi, sem samanstendur
af náttúrukröftum og samræmdri
orku hugar og handa.
Vatnaliljur
Kjarval er frumkvöðull í slíkri
náttúruskoðrm hér á landi, þótt
hann hikaði við að steypa sér út í
hreina ljóðræna afstraktlist. Og að
baki honum stendur Monet með
vatnaliljur sínar.
Það er engin tilviljun að ég nefni
Monet hér í þessu samhengi þar eð
málverk Nínu gætu sem best hafa
orðið til fyrir innblástur frá Givemy
þar sem Monet bjó og starfaði síð-
ustu ár ævi sinnar.
Það er meira að segja eins og lista-
konan vilji hylla meistara Monet
alveg sérstaklega því nokkur verka
hennar, sem öll bera nafnið „Vatna-
spegill", endurspegla einmitt lífríki
sem minnir á vatnaliljur hans.
Leysingar og straumhvörf
En þótt kveikja þessara málverka
Nínu sé náttúran, hringrás hennar
og sköpunarkraftur, smb. heiti
þeirra: Hringiða, Ólga, Iðukast,
Straumröst, Leysingar, Straum-
hvörf, þá hafa þau fyrir löngu öðlast
sjálfstætt líf og lifa samkvæmt lög-
málum málaralistarmnar.
Og þá er spumingin: Standa þau
fyrir sínu sem slík?
Svarið er bæði já og nei. Pensil-
skrift Nínu er kröftugleg, hvort sem
hún málar eða rispar myndflötinn,
og litróf hennar kallar stöku sinnum
fram dulvisar stemmningar með
áhorfandanum. Á hinn bóginn getur
þessi dulvísi hæglega snúist upp í
rósfingraða rómantíska viðkvæmni,
og hrynjandin verður einum of sjálf-
krafa og vanabundin fyrir minn
smekk.
í málverkum Nínu er meira um
náttúm en málverk og ekki nógu
mikið af ígrundunum um náttúruna
sem málverk. Listakonan gæti gert
margt verra en að skoða Monet upp
á nýtt.
-ai
Nína Gautadóttir - Þijú málverk, 1985
Jacques Taddéi, meistavf tækni og hugmynda
Orgeltónleikar Jacques Taddéi i Dómkirkj-
unni 27. apríl.
Efnisskrá: Louis-Nicolas Clérambault Su-
ite de deuxiéme ton; Jóhann Sebastian
Bach: Passacaglia og fúga i d-moll; Franz
Liszt: Fantasía og fúga yfir kóralinn Ad nos
ad salutarem undam; Boellmann: Priére
á Notre Dame; Olivier Messiaen: Dieu
parmi nous.
Franski organleikarinn Jacques
Taddéi lék á orgel Dómkirkjunnar á
sunnudagskvöldið fyrsta í sumri, en
daginn áður lék hann á Akureyri.
Taddéi, sem þykir einn af athyglis-
verðari organistum Frakka, byrjaði
ekki að leika á orgel fyrr en fyrir
um það bil tíu árum. Fram að því
hafði hann verið einn af efnilegri
yngri píanistum þeirra.
En svo tók hann til við að leika á
orgel og það svo um munaði. Jacqu-
es Taddéi er ekki síst þekktur fyrir
að leika af fingrum fram og fengu
menn að heyra þá kúnst hans á tón-
leikunum í Dómkirkjunni.
Ættuð frá píanóinu
Leikinn hóf hann með einni af
svítum Clérambaults, þeirri sem
kennd er við annan tón, en sneri sér
síðan að Bach. Fljótt kom í ljós af-
bragðs tækni hans á hljómborðið,
en ekki þvældist pedallinn svo sem
fyrir honum og fjölbreytilegar reg-
istratíonimar vom í góðu innbyrðis
samræmi. En það var svo sem auð-
heyrt hvaðan tækni hans við
hljómborðið var ættuð og síst nokk-
uð á móti því að hafa. Píanótæknin
átti líka eftir að koma honum til
góða þegar hann sneri sér að Fantas-
íu og fúgu Liszts yfir kóralinn, „Ad
nos ad salutarem undam“. Já, þar
Tónlist
Eyjólfur Melsted
gekk ekkert smáræði á því Liszt hik-
ar ekki við að ausa úr öllum sínum
skálum þegar hann ætlar að tjá al-
mættinu lotningu sína.
Svo kvað heldur betur við annan
tón þegar næst á eftir kom „Priére
á Notre Dame“ eða Maríubæn úr
Gotneskri svitu eftir Boellmann.
Snjöll útfærsla hins
þekkta, sem hins óþekkta
Síðasta þekkta verkefriið var
„Dieu parmi nous“ eða guð á meðal
vor, eftir eitt almesta trúarskáld
núlifandi, Olivier Messiaen. Ófreskir
geta vist lítt ráðið í þá kaþólsku
mystik sem jafna ku liggja að baki
í verkum Messiaens, en það hindrar
samt ekki að menn fái notið blæ-
brigðaauðginnar og snjallrar út-'
færslunnar í músík hans, einkum og
sér í lagi ef svo vel er farið með sem
í þetta skipti í Dómkirkjunni.
Þá var komið að því óvænta. Mar-
teinn Friðriksson dómorganisti gekk
til kollega síns og setti honum fyrir
að skálda frjálst um fyrstu hending-
amar úr tveimur alþekktum sálm-
um, Vor guð er borg og Ó, þá náð
að eiga Jesúm. Við vitum ósköp vel
að allir improvisatörar eiga sér sína
skapalóna og skemu til að styðjast
við í spunanum en það er ósköp eðli-
legt og í spuna sínum sýndi Jacques
Taddéi að hann er ekki aðeins meist-
ari tækninnar heldur hugmyndanna
líka.
EM
Vovka Ashkenazy
hjá Tónlistarfélaginu
Tónleikar Stefans Ashkenazy á vegum
Tónlistarfélagsins i Austurbæjarbiói 3.
mai.
Efnisskrá: Ludwig van Beethoven: Sónata
op. 90 í e-moll og Sónata op. 110 í As-
dúr; Wolfgang Amadeus Mozart Sónata
KV 332 i F-dúr; Franz Schubert Sónata D
664, op 120 í A-dúr.
Með tónleikum Vovka Ashkenazy
lauk starfsári Tónlistarfélagsins.
Dagskrá þess hefúr verið heildstæð
Tónlist
Eyjólfur Melsted
og vel saman sett í vetur, með ákveð-
inni línu, en hæfilegri fjölbreytni
innan þess ramma sem settur var.
Vovka Ashkenazy hafði líka
ákveðinn ramma um eftiisval sitt,
rétt eins og hann vildi ekki hætta
sér út fyrir viss mörk. Ég var hálf-
hissa á því að hann skyldi velja sér
Beethoven sónötuna op. 90 og það
til að hefja leikinn með - sónötu sem
engan veginn telst með glæsiverkum
Beethovens. Enda fór svo að piltur-
inn náði sér í hvorugri Beethoven
sónötunni á strik. Ég var að vísu ögn
seinn fyrir og missti því af byijun-
inni, en varla trúi ég því að ég hafi
misst af neinu sem breytt gæti áliti
mínu. Fyrri sónatan gat engan veg-
inn hentað jafú frískum píanista og
Vovka Ashkenazy og í þeirri síðari,
ópus 110, sem er þó langtum ris-
meiri, var líkt og hann héldi aftur
af sér og hreinlega þyrði ekki að
láta gamminn geisa. Kannski er
hann ekki enn búinn að komast til
botns í Beethoven, sem væri í sjálfu
sér ekki óeðlilegt. Það hefúr tekið
suma lengri tíma en svo að ná tökum
á Beethoven, en tekist samt áður en
vfir lauk.
Kvað við annan tón
Eftir hlé kvað heldur betur við
annan tón. Mozart sónatan hafði
vfir sér næstum allan þann glans og
leikgleðinnar blæ sem á skorti í
Beethoven. Allegro kaflamir voru
virkilega hressilega spilaðir og af
öryggi og fimi, en jafnframt geislandi
léttleika. Þama kom pilturinn fram
með allt sem við héldum, og vissum
reyndar, að hann ætti til nema kraft-
inn. Á honum þurfti hann heldur
ekki beint að halda við þessar að-
stæður og adagiokaflann lék hann
líka prýðisvel með yfirvegaðri ró.
Sama var uppi á teningnum í
Schubert sónötunni. Honum tókst
að laða fram þá ljóðrænu fegurð sem
í henni býr. Þannig sýndi hann að
hann er fyllilega verður þess álits
sem hann hefur öðlast með tónlista-
mnnendum hér heima og er að
mestu byggt á frammistöðu hans á
síðustu listahátíð og plötum þeim
sem hann hefur leikið inn á. Hann
hefur flest það sem einn ungan
glæsipianista má prýða. Það verður
gaman að fylgjast með ferli hans í
framtíðinni og vonandi á hann eftir
að spila sem oftast hér heima.
EM
Vovka Ashkenazy.