Náttúrufræðingurinn - 2008, Blaðsíða 29

Tímarit Hins íslenska náttúrufræðifélags
Jón Hallur Jóhannsson og Björk Guðjónsdóttir
ÁHRIF MINKS
Á TEISTUVARP
Á STRÖNDUM
Ifyrri grein var fjallað um rann-
sókn sem höfundar gerðu á
varpútbreiðslu og stofnstærð
teistu (Cepphns grylle) í Strandasýslu
sunnan Ingólfsfjarðar.1 Sýnt var
fram á mikla fækkun í varpstofni
teistu á rannsóknarsvæðinu frá því
um miðbik 20. aldar og að mörg
teistuvörp hafa liðið undir lok.
Einnig var getið nokkurra umhverf-
isþátta sem hver um sig eða sameig-
inlega kunna að hafa stuðlað að
hnignun teistustofnsins, þar á
meðal afrán minks (Mustela vison).
Hér verður fjallað um sex teistu-
vörp sem vöktuð voru 1996-2005 og
þau áhrif sem afrán minks hafði á
þau. Beinar rannsóknir á áhrifum
minks á fuglastofna hér á landi hafa
ekki verið gerðar til þessa svo vitað
sé. Ekki er okkur heldur kunnugt
um að áhrif minks á ferskvatns-
fiska, t.d. lax og silung, hafi verið
rannsökuð hér á landi. Rannsókn
sem gerð var í Noregi bendir til að
þau kunni að vera nokkur við til-
teknar aðstæður, þ.e. á laxa- og
urriðaseiði í litlum vatnakerfum þar
sem þéttleiki er mikill.2 Engu að síð-
ur hefur oft verið gefið í skyn að
minkur hafi áhrif á íslenskt líf-
ríki.'*-4-5'6'7 Vöktun teistubyggða hefur
hvergi farið fram nema í Flatey og
nálægum eyjum á Breiðafirði en þar
er ekki minkur.8-9
VÖKTUÐU SVÆÐIN
Strándlengjan frá Skeljavík að
Broddanesi spannar að mestu nú-
verandi varpútbreiðslu teistu í
Strandasýslu sunnan Ingólfsfjarðar
og þar eru um 98% varpstofnsins.1
Varpsvæði er hér notað um svæði
sem teistuvarp er á (e. colony) og
kennt við jarðir eða þekkt kennileiti,
en innan varpsvæðis geta hreiður
verið hnappdreifð og er hér nefnt
byggð (e. subcolony).1
Sex varpsvæði, eða hlutar þeirra,
voru valin til vöktunar, afmörkuð
og skilgreind. Þau dreifast á u.þ.b.
42 km strandlengju þannig að tvö
þeirra eru hvort á sínum enda aðal-
útbreiðslusvæðisins en fjögur þar á
milli. Fjögur svæðanna eru við
sunnanverðan Steingrímsfjörð,
nefnd Skeljavík, Húsavík, Kirkjuból
og Heydalsá, og tvö sitt hvoru
megin við mynni Kollafjarðar,
nefnd Kollafjarðarnes og Broddanes
(1. mynd). A þrem varpsvæðum
(Skeljavík, Húsavík, Broddanes) var
ein byggð vöktuð en í hinum þrem
voru fleiri en ein byggð teknar til
vöktunar og fór það m.a. eftir stærð
byggða og aðgengi. Fæstar voru 17
holur vaktaðar á varpsvæði (Skelja-
vík) en flestar 99 (Kirkjuból). Fjöldi
þekktra (merktra) varphola miðast
við árið 2005. Vöktunin náði yfir tíu
ára tímabil, 1996-2005, að undan-
skildu árinu 2003 er ekki tókst að
ljúka athugunum í þrem vörpum
(Húsavík, Heydalsá og Kollafjarð-
arnesi) sem falla því úr það ár við
heildarúrvinnslu gagna.
MlNKURINN
Þegar við unnum að rannsókn á
varpútbreiðslu og stofnstærð teistu
á Ströndum á árunum 1995-2005
ásamt ungamerkingunV urðum við
Náttúrufræðingurinn 76 (1-2), bls. 29-36, 2007
29