Þjóðmál - 01.09.2011, Blaðsíða 73

Þjóðmál HAUST 2011 71
Jón Þ . Þór
Paul Johnson
Enski sagnfræðingurinn og rithöfund-urinn Paul Johnson er tvímælalaust í
hópi þekktustu rithöfunda í hinum ensku-
mælandi heimi og hér á landi á hann sér
marga aðdáendur . Ferill hans er ærið litríkur,
svo ekki sé fastar að orði kveðið . Hann er
óhemju afkastamikill við bæði bóka- og
greinaskrif og hefur skrifað fjölda verka
um hin margbreytilegustu efni, ævisögur
og æviþætti, stór rit um trúarbragðasögu,
þjóðarsögu tveggja landa og mikið rit um
sögu 20 . aldar . Eru þá aðeins talin stærstu
rit hans . Johnson þykir einstaklega beittur
og skemmtilegur penni . Hann sér hlutina
oft í öðru ljósi en aðrir, er oft bráðfyndinn
og meinyrtur og hefur aldrei verið þekktur
fyrir að liggja á skoðunum sínum um menn
og málefni . Pólítískar skoðanir hans hafa
löngum farið fyrir brjóstið á mörgum og
í þeim efnum hefur hann ekki hikað við
að söðla um þegar honum hefur boðið
svo við að horfa . Hann er sannkristinn,
hákaþólskur, og lengi vel þóttist hann vera
öðrum mönnum siðavandari og hikaði ekki
við að senda þeim tóninn sem höfðu hrasað
á hinni hálu og þröngu braut dyggðanna .
Svo komst upp að í þeim efnum var ekki
allt sem sýndist og að Johnson var fráleitt sá
engill sem hann vildi vera láta .
Hér á eftir verður fjallað stuttlega um feril
Pauls Johnson og megináhersla lögð á að
segja frá ritverkum hans og rithöfundarferli .
Rúmsins vegna verður þó aðeins um stutt
yfirlit að ræða og engin tilraun verður gerð
til þess að kryfja bækur hans til mergjar .
Nemandi A .J .P . Taylor
Ólíkt flestum íslenskum starfsbræðrum sínum á 20 . öld hafa breskir sagn-
fræðingar aldrei veigrað sér við eða talið fyrir
neðan virðingu sína að rannsaka og rita um
sögu annarra þjóða en sinnar eigin . Þvert á
móti hafa þeir allt frá því á dögum Edwards
Gibbon á 18 . öld löngum verið í fremstu
röð í umfjöllun um sögu Evrópu, allt frá
fornöld og fram á okkar daga, og margir
þeirra hafa samið ágæt rit um sögu landa
og þjóða í öðrum heimsálfum . Ekki leikur
á tvennu, að þessi iðja hefur auðgað breska
sagnfræði og menningu og ýmis rök má færa
fyrir því að vegna hennar hafi rannsóknir á
breskri sögu orðið frjórri og betri en ella .
Sagnfræðingarnir sem fást við erlenda sögu
hafa betri yfirsýn og víðara sjónarhorn en
þeir sem aldrei hafa hleypt heimdraganum í
fræðum sínum og geta fyrir vikið sett sögu
eigin þjóðar í alþjóðlegt samhengi . Þetta
sést best af því að margir þeirra bresku
sagnfræðinga, sem mest og best hafa fjallað
um erlenda sögu, hafa flestir einnig verið í
fremstu röð í ritun breskrar sögu . Margir
þeirra hafa orðið heimsþekktir fyrir verk
sín, sem mörg hafa verið þýdd á erlend