Tíminn - 17.06.1951, Síða 15

AUKABLAÐ
TÍMINN, sunnudaginn 17. júní 1951
15
Ríki mitt var í
Framhald af 14. síðu.
Bæöi brúði og brúðguma
féll þessi ósvífni illa og bæði
létu þau tilfinningar sínar í
Ijós hárri röddu. Ég átti þess
engan kost að láta til mín
taka í slíkum hávaða, svo að
ég veifaði hendi þakksamlega
til stúlkunnar í kveðjuskyni
og togaði vingjarnlega en á-
kveðið í taumbandið og sneri
heim á leið.
En örlögin höguðu því svo,
að vegur sá, sem við fórum
heimleiðis,. lá þar fram hjá,
sem brúðguminn leitaði reiði
sinni svölunar með hlaupum
og háum orgum. Polly virtist
vera á góðri leið að sætta sig
við orðinn hlut, en því leqgra
sem hún fór, urðu hljóð brúð-
gumans dapurlegri.
Loksins þoldi hann þetta
ekki lengur. Han henti sér
þyngslalega á gaddavírinn og
brölti yfir girðinguna. Drynj-
andi og sigri hrósandi hent-
ist hann á eftir elskunni sinni.
Polly, sem aldrei hafði kennt
óframfærni, var nærri búin
að draga handlegg minn úr lið
þegar hún sneri við til að
mæta honum á miðri leið. Ég
rak upp óp, sem vel hefði mátt
vekja þá, sem dauðir eru,
enda kom þaö stúlkunni til að
líta um öxl, mér til mikillar
gleði, svo að hún sá, hvað
fyrir hafði komið. Hitt varð
mér til skelfingar, að hún
siieri við aftur og hentist inn
í bæ. En ég fyrirgaf henni
það í næstu svipan. Hún kom
aftur með blik í augum, hart
eins og stál og nautahnyðju í
S U N N U D A
Oft hefi ég heyrt bændur
og sveitafólk segja sem svo:
— Jú. Víst er það gaman að
sinna skepnum. Það fellur
mér vel, bara ef ekki fylgdi
því vinna um helgar.
Oft hefi ég hugsað þessu
þessu líkt, enda þótt helgi-
dagsvinna mín sé ekki önnur
en að hirða og mjólka eina
kú. Húsbóndinn gerir verkin
venjulega á laugardagskvöld-
um en ég á sunnudagskvöldin.
Sunnudagsmorgnarnir eru
viðkvæmastir, því að þá höf-
um við bæði tilhneigingu til
að liggja frameftir.
Á komandi árum mun ég
eflaust gleyma því, hve þreyt-
andi það var á sunnudags-
kvöldum, að hverfa frá því,
sem ég var við, til að klæðast
í vinnuföt og fara síðan í fjós-
ið til kvöldverkanna. Ég er
viss um, að ég man einungis
töfra þá, sem eru svo heill-
andi fyrir hlað í sveit í
aftansól á sunnudegi. Nokkr-
ar stundir er allt kyrrt og
friðsælt á dynjandi athafna-
svæði. Vagnarnir standa
kyrrir á sínum stað í portinu
í röð með stangirnar á lofti,
tómir og aðgerðalausír. Drátt
arvélin hefir gert hlé á þrótt-
miklum kliði sínum. Engin
vélknúin flutningatæki koma
í hlað með þeyttar flautur til
að kalla fólk til starfa. Eng-
ar vélar fara skröltandi yfir
brúna. Engir karlmenn gangá
um á tréskóm. Allt er hljótt
og kyrrt og yfirgefið.
í fyrramálið vaknar býlið til
lifs á ný. Húsbóndinn veður
fram og aftur og rífur alla
upp úr mánudagsdeyfðinni.
fjósinu
hendi. Hún var búin til at-
lögu.
Þó að brúðguminn væri
ungur virtist hann vita full
skil á hnyðjunni. Því fastar,
sem stúlkan sóttist eftir því
að koma króknum í hringinn
í nefinu á honum, því ákafar
reyndi hann að snúa nefinu
undan.
Þá reyndum við nýja að-
ferð.
Okkur var Ijóst, að bezta
ráðið til þess, að hann yrði
afhuga hnyðjunni og gleymdi
okkur, væri að fylla huga
hans með einhverju öðru. Nú
var ekkert nærtækara en
Polly. Ég gaf henni lausari
tauminn og strax er þau
sökktu sér niður í ástamálin
laumaðist stúlkan að þeim og
brá króknum í hringinn. Hún
var grannvaxin stúlkukind,
en á þessari stundu minnti
hún á hamarinn Gibraltar.
Hún hélt í nautið af öllu
afli og skipaði:
— Farðu með Polly. Ég veit
ekki hvað ég held honum
lengi.
Ég dró Polly burtu og hljóp
með henni góðan spöl. Þá leit
ég um öxl og dró andann létt-
ara. Stúlkan hélt fast í
hnyðjuna og kallaöi á hjálp.
Hjálpin kom brátt í likingu
tveggja manna. Ég heyrði í
þeim hláturinn langa leið.
Þegar við komum heim á
okkar akur, hittum við Billy,
sem studdist þar hlægjandi
við plóg:
— Herra minn trúr, sagði
hann. Þetta var nú á við leik-
húsferð. .
G S K V Ö L D
Mennirnir koma út og tala
saman, vagnarnir verða
dregnir út, önn dagsins vekur
hvarvetna eril og ys. En nú
er eins og skóhljóöið hverfi í
kyrrð aldanna og þegar ég
lcalla á Polly inn, er því lík-
ast, sem rödd mín rjúfi ei-
lífa þögn.
Á vorin og haustin gef ég
mér tóm til að gleyma mér
í þessari kyrrð og njóta henn-
ar. í þetta sinn á ég tímann
sjálf og það er enginn, sem
getur sagt: Góða mín. Ertu
ekki búin að hreyta kúna enn
þá? Komdu hérna. Það veitir
ekki af að þú réttir okkur
hendi við lcassana.
Á sumrin, þegar Polly liggur
úti, flýti ég mér að láta hana
inn í fjósið, mjólka hana og
koma henni út aftur, og geri
mér vonir um að ekki komi
til þess, að ég þurfi að ná í
hjólbörurnar og moka undan
henni. Þær vonir rætast sjald
an. Polly er eklci samvinnu-
þýð. Hún hefir víst tekið það
í höfuðið, að það sé synd að
sóða út hagann og finnst
miklu hreinlegra og betra að
eitthvað falli í fjósið, þar sem
ég er hvort eð er viölátin til
að þrifa eftir hana. En á vor-
in, haustin og veturna kallar
ekkert slíkt að. Ég þarf hvort
eö er að' moka fjósið aö
morgni, Þá get ég setið stund
á hálmvisk með kisu malandi
í kjöltunni, horft á Polly
háma í sig gjöfina og séð
skuggana af húsunum lengj-
ast, eftir því sem sólin lækk-
ar á lofti.
Fjósglugginn liggur móti
kvöldsólinni, svo að heitt og
HALLDÓR KR9STJÁNSSON:
Þegar Þjóðleikhús íslend- i
inga hefir starfað einn vetur i
heilan og leikári er að ljúka, !
fer vel á þvi, að litið sé um öxl !
og skyggnzt um farinn veg.
Aldrei fyrr heíir leiklistin átt
eins mikinn þátt í menningu
íslendinga og þetta síðasta ár.
Leiklistin verður aiþjóð-
areign.
Enda þótt höfuðstöðvar ís-
lenzkrar leiklistar séu í j
Reykjavík, þar sem rösklega !
tveir fimmtu hlutar þjóðar-
innar eru búsettir og veruleg-
ur hluti hinna eru gestkom- ;
andi öðru hverju, má þó
segja, að leiklistin nái miklu
betur til þjóðarinnar í heild
en nokkru sinni fyrr. Leik-
flokkar fara út um land og
sýna leiki sina. Undanfarin
tvö sumur hefir flokkurinn 6
í bíl farið víða og úrvals leik-
enaur sýnt merkisleiki. Leik-
félag Reykjavíkur hefir sýn-
ingar norður á Akureyri þeg-
ar þetta er skrifað. Og ríkis-
útvarpið flytur ýms hin helztu
leikrit, sem í höfuðborginni
eru sýnd.
Með þessu öllu nær leiklist-
in auövitað miklu betur til
þjóðarinnar en ella. Það má
því segja, að hún sé orðin fast
ur þáttur í alþýölegri menn-
ingu á íslanöi, og má þá ekki
gleyma öllum leikfélögunum
utan Reykjavíkur og gagn-
merku starfi þeirra. Þetta er
staðreynd, einum mannsaldri
eftir að ýmsir héldu að kvik-
mjmdir og kvikmyndahús
væru að ganga af allri al-
mennri leikstarfsemi dauðri.
í höfuðstaðnum.
Þjóðleikhúsið hefir þegar í
stað haft veruleg áhrif og góð.
Einn vetur er liðinn svo að tvö
leikhús hafa starfað samtím-
is og samhliða i Reykjavík og
hvorugt vægt eða lægt fyrir
hinu. Það er leiklistarlífi ef-
laust hollur samanburður,
sem þannig fæst. Leikfélag
Reykjavikur hefir sennilega
aldrei valið verkefni sín jafn-
betur en þennan síðasta vet-
ur. Hver um sig hefðu sjón-
leikir þess verið samboðnir
Þjóðleikhúsi. Og þó að stund-
um hafi brostið nokkuð á það,
að valinn maður væri í hverj u
rúmi, svo að ekki gætti van-
efna, bendir allt til þess, að
starfsemi leikfélagsins hafi
einnig lyft Þjóðleikhúsinu.
mótt verður inni, gullnum blæ
slær á hálminn, sem ég hefi
stráð á básinn, geislarnir íalla
á skinandi siðurnar á Polly og
allt verður friðsælt og gott.
Þegar ég stend upp, velur kisá
sér heitasta staðinn í fjósinu
og sezt þar til að þvo sér með
dreymandi nákvæmni, eða
hún leikur sér makindalega
að því að hafa heytuggu fyr-
ir stóra og andstyggilega
rottu.
Aldrei held ég, að ég finni
jafn friðsælan stað og fjósið á
sunnudagskvöldin á kyrrlát-
um bæ, þar sem sléttir akrar
liggja umhverfis og frá öllu
stafar friði og ró og heilind-
um í geislum sólarlagsins.
Halídór Kristjánsson.
Þjóðleikhúsið má ekki láta sér
takast miður en leikfélaginu
og leikfélagið verður að vera
sambærilegt við Þjóðleikhús-
ið. —
í leiktjaldagerð virðist ýms
um að Þjóöleikhúsið hafi orð-
ið fyrir áhrifum frá Leikfé-
lagi Reykjavikur og nýr svip-
ur og heiðari og bjartari blær
hafi helgaö sér íslenzk leik-
svið með tjöldum Magnúsar
Pálssonar í „Elsku Ruc“. Þetta
atriði er hér nefnt, sern dæmi
um heppileg, gagnkvæm á-
hrif.
Þó að vel og siðlega hafi
gengið i þessu samstarfi og
samkeppni tveggja leikhúsa,
er naumast hægt að ganga
framhjá þvi, að bak við hana
hafa ýmsar kviksögur sprottið
cg leikið lausum hala. Hér
verða þær ekki raktar, en að-
eins minnst á það, að einnig
iþannig getur fjörugt leiklist-
I arlíf auðgað andlegt líf og
menningu borgar, sem stend-
ur á sama stigi og Reykjavík.
Bæði stjörnudýrkun og öfund
slær á ýmsa strengi í brjóst-
um manna, svo að mannssálin
kemur ýmislega fyrir. En vel
mega menn sjá það, í þessu
sambandi, að ekki liggja allar
rætur siðmenningarinnar í
okkar góðu höfuðborg algjör-
lega í hreinum jarðvegi.
Stofnun, sem allir
þykjast eiga.
Það hefir sýnt sig, að nokk-
ur vandi er að stjórna þjóð-
leikhúsi, svo að öllum líki. Það
er eins og öllum finnist, að
þeir eigi ríkisstofnun. Ein-
stakt leikfélag hefir mikiu ó-
bundnari hendur og er sjálf-
stæðara gagnvart almenningi.
Þar taka menn út í frá við
því, sem að þeim er rétt og
meta það eða vanmeta eftir
því, þakka eða vanþakka. En
fyrir Þjóðleikhúsið og stjórn
þess vilja margir hugsa. Því
segja þeir sem svo, að þótt eitt
kunni að vera sæmilegt eða
gott, hefði annað ef til vill ver
ið ’oetra. Og þeir bendá þá ef
til vill á þetta betra. Auk þess
hafa menn ýmsar hugmyndir
um skyldur og sjálfsagt vel-
sæmi hjá þjóðleikhúsi.
Þessi orð eru ekki skrifuð af
neinum kunnugleik um innri
störf í Þjóðleikhúsinu, en það
er líka alveg nóg að standa
úti meðal almennings og
heyra undirtektir hans og við
brögð. Um þetta er flest gott
að segja. Öll þessi tilætlunar-
semi bentíir til þess, að al-
Þessi danska ungfrii heliir Birtha Rysgaaru og tr frá Ran-
ders. Hún hefir átt rakka sinn siöan hann var ofurlítill
brjóstmylkingur, en eins og myndin sýnir er þetta tigrls-
dýr og hafa þau Birtha vakið mikla eftirtekt í Kaupm.höfn,
v
*