Tíminn - 27.03.1960, Blaðsíða 8

8
T f M IN N, sunnudaginn 27. marz 1960.
* ittfj? Áe/aSna
W7T
að spranga á sumrum, og keyrt
sem leið liggur á Stórhöfða.
Það er kalt og hvasst á höfð-
anum en útsýni skemmtilegt.
Allt er morandi í fuglum, sem
virðast kunna bærilega við sig.
Þegar horft er yfir hafið og alla
leið í Landeyjarnar, má sjá að
farið er að snjóa. Eyjafjalla-
jökull biasir við með hvítan
skallann og meðan skjáiftinn
færist í aukana við þessa miður
hlýlegu iandsýn eru ýmsar get-
gátur ieiddar að flugveðrinu
seinni partinn. Það er orðið
fjári hvasst þarna á höfðanum.
Það er haidið niður í bæinn
aftur og keyrt upp Skansinn.
Innsiglingin blasir við og mjóa
eyðið, sem tengir Heimaklett
við eyjuna, er eins og grátt
strik. Nokkrir útlendingar
höfðu fyrir stuttu orðið sér úti
um bát, og hugðust veiða eins
og eyjarskeggjar. Segir fátt af
ferðum þeirra, þar til þeir
þurftu að sigla fyrir Heimaklett
til að komast að innsiglingunni.
Vildu þeir fara spaklega og
stytta leiðina með því að draga
bátinn yfir eyðið. Strönduðu
þeir því, að yfirlögðu ráði, en
margt fer oft öðruvísi en ætlað
er og munaði litlu að þeir týndu
lífi sínu og limum, og lítið varð
eftir af farartækinu.
☆
☆
☆
.... Ballið er haldið í bíó-
húsinu og hefur þar fyrir utan
myndast þröng. Mest ber á ung-
lingum á aldrinum 14 til 18 ára,
sem eru léttklæddir, sem sagt
spariklæddir í kuldagjólunni.
í biðröðinni, sem hefur mynd
ast við miðasöluna. og sem er
orðin ýkja löng, eru örfáar
kvenperónur. Allt hitt eru „gæj-
ar og killar“, sem ætla að
skemmta sér, enda búnir að
þræla mvrkranna á milli alla
vikuna.
Lögreglubíllinn dólar fram
og aftur á götunni og fólk bros-
ir í kampinn og hugsar um,
þegar átti að velta þessu eina
farartæki lögregluþjónanna.
Stúlkurnar standa í hópum í
nylonsokkum, leðurjökkum og í
víðum nilsum og bíða í rökkr-
inu eftir því að „killarnir" fái
afgreiðsiu. Og þegar kulda-
gjósturinn frá sjónum læðist
upp eftir fótleggjunum þeirra
binda þær þunnar slæðurnar
fastar undir kverkarnar og síð
hár þeirra flaksast.
Nokknr í röðinni byrja að
syngja meðan þeir smámjakast
áfram. Og sá sem syngur hæst
heldur annarri hendinni um
höfuðið í frostinu á meðan, og
söngurinn heyrist um allan bæ-
inn „When the saints ... goes
marching in .“
Auðvitað ætla þau öll inn, en
þegar bað berst um biðröðina
að allt sé uppselt, þagnar söng-
urinn. Fólk verður óðamála og
hróp og köll heyrast úr öllum
áttum. „Gveeeendur fékkstu
miða.“ Og Gvendur, sem er frá
Hafnarfirði og ætlar að græða
rokna pening á vertíðinni eins
og Kaili og Bjössi, sem nú
standa andspænis honum, segir:
„Já, ég fékk bara 7, og bætir
svo við afsakandi: „Ég var síð
astur.“
Og undir húsvegg er stelpan
frá Siglufirði að staupa sig, með
EIN NÓTT í EYJUM
strák úr Reykjavík. Og þegar
freygátan frá Akureyri sést
fara inn í bíóið í fylgd með
Simba síblauta, verða nokkur
miðalaus ungmenni til að
„starta partíi“. Ekki dugir að
drepast , r^ða^ap^,, B^ggarpir
eru fuilt. eíns viðkuhnanlegír og
bíóhúsið
Inni í bíóhúsinu er fjör eins
og alltaf um helgar. Þar eru að
jafnaði þrír karlmenn um
hverja dömu, og stúlkurnar frá
Akureyri hafa í nógu að snúast.
Og þegar fólk fer að gerast
svo drukkið að lítið heyrist í
hljómsveitinni, stingur dálítið i
s'túf að líta augum tiltölulega i
rólegt og æsingalaust fólk inn-!
an um, þótt það sé að sjá eins
og hitt. Það hefur fyirrferðar-
minni nressingarlyf, sem gera
þó sitt gagn og rúmlega það. |
En það eru fleiri að skemmta
sér en unglingar. Hér er einnig
roskið fólk, sem gerist ungt í
annað sinn. Og sagan af mann-
inum, sem hafði stigið svo ofsa-
legan dans við maddömu eina
miður granna, að þumalfingur
hans fór úr liði, er öllum í
fersku minni.
Undir lokin, þegar vindurinn
hefur gnauðað úti fyrir í fulla
fjóra klukkutíma og eftir að
nokkrir stólar hafa verið mölv-
aðir, samkvæmt reglunni, geng-
ur fólk út í næturkulið, þar sem
Heimakf.ettur gnæfir í myrkr-
inu. Það ganga víst ekki allir,
sumir eigra, aðrir velta og enn
aðrir eru bornir út. Lögreglan
hefur nóg að starfa, enda hefur
fangelsið verið þrísett um nótt-
ina og allt er í fullu fjöri í bæn-
um. Við höfnina liggur ógrynni
t af bátum. Og þegar einn fram-
lágur finnur skyndilega, að
bryggjan vill alls ekki tolla við
skósólar.a, og hann sér beint
ofan í kalt gorið, sem gjálfrar
við bryggjustólpana, verður ein-
um harðvítugum drykkjubróður
hans á »ð jesúsa sig.
En hann er dreginn úr sjón-
um fimum hö.ndum eftir að hafa
innbyrt nokuð af sjó og þes'su
„árans ekki sens gori“. Vinir
hans vilja koma honum til
læknis, en hann segir hressi-
lega:
„Elsku vinir, alls ekki, alls
ekki, ég hef aldrei verið eins
frískur, aldrei.“
En þegar fyrsta gusan af gori
og sjó kemur fram úr honum,
verður þessi yfirlýsing hans
heldur dauflegri og einn af hin-
um tryggju drykkjubræðrum
hans, einn af hinum óstöðugu
stuðningsmönnum, segir út í
kuldann: „Þú þarft víst ekki að
drekka meira lýsi, það sem eft-
ir er vertíðarinnar.“
Og um morguninn á Hótel
H. B. „stolti eyjars'keggja" þar
sem bibiían er í hverju her-
bergi, eru flestir að skreiðast í
rúmin, margir eru þegar sofn-
aðir og enn aðrir á leið út til
að skoða eyjuna. Hyer veit
nema flogið verði fyrír hádegi,
og þá er eins gott að vera búin
að ,sjá það markvérðasta. Það
er keyrt fram hjá bústað skálds-
ins, Ása í Bæ, og síðan inn í
Herjólfsdal, þar sem eyjar-
skeggjar og utaneyjarfólk tjalda
og halda uppi brauki á þjóðhá-
tíðinni. Það er horft á klettana
þar sem ungdómurinn unir við
Við höfnina er einn af afla-
kóngurinn á gangi. Hann er lít
ill fyrir mann að sjá, en eng-
inn efast um dugnað hans þegar
farið er að veita göngulaginu
athygli. Hann er faststígur og
gengur ákveðinn niður að bátn-
um, sem er bundinn við
bryggju. Hann getur búizt við,
að honum verði fótaskortur í
lúkarnum, og hann gengur hægt
niður. Það er ómögulegt að vita
nema allt sé útbíað þar neðra,
þessir menn eru svoddan
svampar — og svo er nú
helgi ....
Og þegar flugvélin er komin
og haldið er af stað til Reykja-
víkur, kemur í hugann, að eng-
um muni takast að lýsa lífinu
í Eyjum eins hnitmiðað og
spökum manni, er sagði: „Út-
gerð — Aðgerð — ígerð.“
H. S.
RrHiEiHiBiHfsíaiaiaRraiarafaiEiHiHraiiiiHraraiBrBJHrajraiafBiaiHiHiaiafgiHiBraraiajrajHtaiBiHiHiaBiHiRiaiHiB
SKRIFAÐ OG SKRAFAÐ
I (Framhald af 7. síðu).
; hins vegar fram, að fyrirtæki þau,
’ sem annast fis’kvinnsluna, geti
ckki borgað hærra verð en þau
hafi auglýst og færa fram ýtar-
! lega útreikninga því til sönnunar.
! Ekki er kunnugt um hvort þessir
j útreikningar hafa verið hraktir af
i sérfræðingum ríkisstjórnarinnar.
Vanrækt athugun
Hér skal enginn dómur lagður
a það, hvorir þessara deiluaðila
hafa réttara fyrir sér. Fyrir al-
' rnenning er ekki hægt að dæma
í bví máli, rneðan viðkomandi gögn
1 cg útreikningar hafa ekki verið
1 birtir. Hins vegar mun vafalaust
flestum finnast, að þessi deila
hefði alls ekki þurft að koma fyrir,
1 ef málin hefðu verið nægilega vel
’ ur.dirbúin af ríkisstjórninn og
\ sérfræðingum hennar. Vitanlega
: átti alls ekki að flana hugsunar-
1 laust út i géngislækkunina, án
! þess að fullrannsakað væri. hvaða
áhrif og aflefðingar hún hefði fyr-1
! ir útflutningsatvinnuvegina Deila
sú sem hér er komin upp, sýnir j
augljóslega, að slík athugun hefur
ekki verið gerð
Það var alltaf ljóst, að gengis-
lækkunin myndi færa útflutnings-
alvinnuvegunum vaf3saman gróða
! miðað við þær byrðar. sem hún
legði á almenning. Það var ekki út
í bláinn, að menn höfðu heldur
kosið uppbótarkerfið á undanförn-
um árum, heldur var það vegna
þess, að þannig var vænlegast að
tryggja hag útgerðarinnar, án
þungra byrða fyrir almenning. Af
þessum ástæðum var líka réttast,
ef menn vildu vlkja frá uppbótar-
kerfinu að gera það í hæfilegum
áföngum, en ekki í einu stóru
stökki, án þess að athuga það vel
fyrir fram, til hvers það myndi
leiða.
Deilan um fiskverðíð er augljós-
lega sönnun þess, að slík athugun
hefur verið vanrækt.
Hver var ástæðan?
Nú munu ýmsir spyrja: Hvers
vegna var flanað svona hugsunar-
laust út í gengislækkunina og aðr-
ar ráðstafanir sem hafa verið
gerðar í sambandi við hana? Var
það kannske vegna þess, að ekki
var annarra kosta völ?
Síðari spurningunni er hiklaust
óhætt að svara neitandi. Bæði Ól-
atur Thors og Gunnar Thoroddsen
hafa upplýsL að ekki hefði þurft
að afla nema 250 millj kr nýrra
tekna á þessu ári til þess að
tryggja hallalausan rekstur ríkis-
sjóðs, eða sem svaraði þeirri upp-
hæð, sem uppbæturnar og niður-
greiðslurnar jukust í stjórnartíð
Emils Jónssonar. Þessara tekna
hefði auðveldlega mátt afla á þann
hátt, að það hefði auðveldað síðar
að hverfa i áföngum frá styrkja-
j og uppbótakerfinu. Þetta hefði vel
| mátt gera án nokkurrar meiri hátt-
' ar kjaraskerðingar eða samdráttar.
í stað þess að gera þetta kaus rík-
ísstjórnin heldur gengis'lækkunar-
j leiðina, ásamt stórfelldri vaxta-
hækkun og hækkun skatta, án
þess að gera sér nokkra grein fyrir
afleiðingunum, eins og nú er kom-
íð á daginn. Þetta hefur í för með
sér 1100 millj. kr. nýrra álagna
eða tilfærslna í stað beirra 250
millj. kr., er vel hefðu getað nægt
Tilfærslum þessum fylgir miklu
meiri röskun og erfiðleikar en
ríkisstjórnina og sérfræðinga henn-
ar óraði fyrir.
j
Hvers vcgna var þá lagt út í
þetta ævintýri? Það var ekki gert
vegna atvinnuveganna eða greiðslu
ballans við útlönd. Það var gert til
þess að koma á nýjum þjóðfélags-
háttum — gert til þess að búa í
haginn fynr nokkra útvalda á
kostnað alls fjöldans. Þetta er skýr
ingin á ævintýrinu. Það á eftir að
verða dýrt fyrir þjóðina, en þó
langdýrast ef það tekst að koma
hér á yfirráðum hinna fáu útvöldu
1 eíns og stefnt ei •v