Tíminn - 05.04.1960, Qupperneq 5

T f M IN N, þriðjudaginn 5. aprfl 1960'.
5
Útgefandi: FRAMSÓKNARFLOKKURINN.
Framkvæmdastjóri: Tómas Árnason. Rit-
stjórar: Þórarinn Þórarinsson (áb.), Andrés
Kristjánsson. Fréttastjóri: Tómas Karlsson.
Auglýsingastj.: Egill Bjarnason. Skrifstofur
í Edduhúsinu — Símar: 18300—18305.
Auglýsingasími: 19523. Afgreiðslusími:
12323. — Pren-tsmiöjan Edda h.f.
Er verið að undirbúa
undanhald?
Það getur verið virðingarvert, ef slegið er á annan
vangann að bjóða hinn til höggs, eí það er sprottið af
strangkristilegu hugarfari. Þetta gegnir hins vegar allt
öðru máli, ef það er gert af hreinum undirlægjuhætti.
Það er áreiðanlega miklu fremur sprottið af hinu síð-
arnefnda, að Mbl. reynir í Reykjavíkurbréfi sínu í fyrra-
dag að réttlæta tillögu Bandarikjanna á sjóréttarráðstefn-
unni í Genf og ávítar þau blöð, m. a. Tímann, sem hafa
lýst hana óvinsamlega íslandi í mesta lagi.
Þegar Bandaríkin báru þessa tillögu fyrst fram á fyrri
sjóréttarráðstefnunni, brást Mbl. hins vegar öðruvísi og
karlmannlegar við. Það sagði eins og satt var. að með
þessari tillögu væru Bandaríkin að reka rýtinginn í bakið
á íslendingum.
Nú er hins vegar komið annað hljóð í strokkinn hjá
Mbl. Nú á það að vera orðið hættulegt íslendingum að
segja þennan sannleika umbúðalaust, eins og Mbl. gerði
sjálft vorið 1958.
Þetta er líka mikill misskilningur. Hin einbeitta sam-
staða íslendinga gegn bandarísku tillögunni á fyrri ráð-
stefnunni, átti mjög drjúgan þátt í að koma henni fyrir
kattarnef. Það mun hins vegar hafa önnur áhrif í Wash-
ington, þegar búið er að síma það þangað, að aðalmál-
gagn íslenzka forsætisráðherrans sé farið að mæla afstöðu
Bandaríkjanna bót. Það. mun ekki draga úr baráttu
Bandaríkjanna fyrir að koma tillögunni fram. að afstaða
íslendinga virðist þannig vera að breytast. Ef til vill getur
þetta ráðið úrslitum í Genf, því að þrátt fyrir allt taka þó
Bandaríkin víst tillit til íslands í þessu máli.
Umrædd undanlátsskrif Mbl. eru því hættuleg í mesta
lagi. Það er vel fylgzt með því, sem nú er skrifað í ís-
lenzk blöð um þessi mál. Allt, sem gæti borið vott um
undanhald af hálfu íslands, eins og þessi skrif aðal-
stjórnarblaðsins, er líklegt til þess að ýta undir andstæð-
inga okkar. Það gæti orðið til þess að mörg óháð ríki
íéllust á málamiðlun, sem okkur væri óhagstæð ef þau
héldu, að við sættum okkur við hana, eins og skrif Mbl.
geta bent til.
Mbl. mælir afstöðu Bandaríkjanna m. a. bót með
þeirri röksemd, að fulltrúi Bandaríkianna á sjóréttarráð-
stefnunni hafi sagt, að sérstakt tillit beri að taka til sér-
stöðu landa, sem séu mjög háð fiskveiðum eins og ísland.
Mbl. á hér við þau ummæli fulltrúans að athugandi sé
„sérstök tilhögun á ytri 6 mílunum við slíkar aðstæður“.
í þessum ummælum felsi þó ekki annað en að íslendingar
eigi að gera einhverja tilslökun, því að ekki þyrfti neina
„sérstaka tilhögun á ytri 6 mílunum“, ef ísland fengi
óskerta 6 mílna fiskveiðilandhelgi.
Hvað meinar Mbl. með því að lýsa hrifningu vfir slíkri
yfirlýsingu? Álítur það kannske, að við eigum að fallast á
einhverja „sérstaka tilhögun á ytri sex mílunum"? Er hér
verið að undirbúa undanhald? Eða er undirlægiuháttur-
inn við Bandaríkin svona takmarkalaus?
Þessu verður Mbl. að svara afdrattarlaust. Skrif eins
og þau, sem birtust í ReykjavíkurbJ-eíi þess á sunnudag-
inn, eru stórhættuleg hinum íslenzka málstað Af þeim
má vel draga ályktun um undanhald af hálfu íslendinga,
ef Mbl. gerir ekki bragarbót. Eða hvernig á öðruvísi að
skilja það, að Mbl. reynir nú að réttiæta tillögu sem það
kallaði „rýtingsstungu í bakið á íslendmgum“ fyrir tveim-
ur árum síðan?
/
)
)
)
'/
/
'/
'/
'/
'/
'/
'/
'/
'/
'/
'/
'/
'/
'/
'/
'/
'/
'/
'/
'/
'/
'/
'/
’/
'/
'/
'/
'/
/
/
'/
'/
'/
'/
'/
'/
/
'/
'/
'/
'/
'/
'/
'/
'/
'/
'/
'/
'/
'/
'/
'/
'/
'/
'/
'/
'/
'/
'/
'/
/
'/
'/
'/
r
'/
'/
'/
'/
ERLENT YFIRLIT ...
Vegabréfadeilan í Suður - Afríku
Tekst svertingjunum loks að knýja stjórnilna til undanhalds?
SEINASTA HÁLFAN mánuð
inn hefur athygli manna beinzt
mjög að Suður-Afríku og hin-
um vaxandi átökum þar milli
stjórnarvaldanna annars vegar
og svertingja hins vegar. Þessi
átök hafa aldrei orðið jafn stór-
felld þar og nú, enda hefur
mestum hluta landsins verið
lýst í hernaðarástand og allir
meiriháttar fundir verið bann-
aðir um langt skeið. Þó óttast
menn, að þetta sé aðeins upp-
haf að öðru miklu verra og al-
varlegra. Þetta sé aðeins upp-
haf margfallt stærri og verri
tíðinda í landi, þar sem um 3
milljónir hvítra manna reyna
að halda 10—11 millj. svert-
ingja meira og minna réttinda-
lausum.
/
'/
'/
'/
'/
'/
'/
'/
'/
'/
'/
‘/
'/
'/
‘/
'/
'/
'/
'/
'/
'/
'/
'/
'/
'/
'/
'/
'/
'/
'/
Átök þau, sem nú standa yfir,
hófust með því, að róttækari
armur frelsishreyfingar svert-
ingja hvatti þá til þess að
óhlýðnast fyrirmælum stjórnar-
valdanna um að svertingjar
bæru svokölluð vegabréf. í
nokkrum borgum leiddi þetta
til þess, að svertingjar söfnuð-
ust saman við lögreglustöðvarn-
ar og buðust til að láta fangelsa
sig fyrir að óhlýðnast þessum
fyrirmælum. í tveimur borgum
leiddi þetta til blóðugra átaka
með þeim afleiðingum, að lög-
reglan felldi 72 svertingja og
særði 184. Mjög er um það
deilt, hvort svertingjar hafi
gefið nokkurt tilefni til þess, að
lögreglan skyti á mannfjöld-
ann.
Síðan þetta gerðist hefur
andstaða svertingja mjög harðn
að, en foringjar þeirra hafa
undantekningarlaust hvatt til
verkfalla og óhlýðnisbaráttu,
en ekki til valdbeitingar, og
fylgja þeir hér baráttuaðferð-
um Gandhis hins indverska.
Stjórnin hefur svarað með því
að láta handtaka forustumenn-
ina og fyrirskipa hernaðar-
ástand. Hún vill bersýnilega
ekki eiga neitt á hættu.
ÞAÐ ER EKKI óeðlilegt, að
forustumenn svertingja hafa
kosið að hefja baráttuna fyrir
auknum réttindum með því að
reyna að knýja fram afnám
vegabréfanna. Ekkert er meiri
þyrnir í augum svertingja í
Suður-Afríku en vegabréfin.
Þau eru þeim sönnun um ánauð
þeirra og ófrelsi meira en nokk
uð annað.
Um alllangt árabil hafa
Vegabréf
svertingjar í Suður-Afríku ver-
ið skyldaðir til að bera vega-
bréf, þar sem ekki er aðeins
nafn þeirra og mynd, heldur
upplýsingar um vinnustaði
þeirra og dvalarstaði um lengra
skeið. Stjórnárvöldin réttlæta
þessi vegabréf með þeirri rök-
semd, að þau verði að setja
hömlur gegn því, að svertingjar
flytjist ekki óeðb'lega til borg
anna og valdi þar atvrnnu-
leysi og húsnæðisskorti, og að
ekki sé hægt að hafa aðhald
og eftirlit með þessu, nema
með slíku vegabréfakerfi.
Svertingjar segja, að þetta séu
hins vegar ekki annað en bú-
setufjötrar, því að þeir mega
ekki dvelja utan þess svæðis,
sem þeir eru búsettir á sam-
kvæmt vegabréfinu, lengur en
72 klst. Annars eru þeir tafar-
laust sendir til fyrri heimkynna.
ÞAÐ HEFUR mjög spillt
fyrir vegabréfaeftirlitinu meðal
svertingja, að lögreglan fylgir
því fram af mjög harðri hendi.
Svertingi, sem finnst vegabréfa-
laus, er strax settur í varðhald
og verður oft að sitja inni 1—2
nætur áður en dómur gengur í
máli hans. Svertingjar eru held
ur litlir reglumenn og gleyma
því oft vegabréfunum, svo að
þessar handtökur eiga sér stað
í stórum stíl. Talið er, að til
jafnaðar séu um 500 þús. svert
ingjar handteknir á ári vegna
brota á vegabréfareglunum og
milli 300—400 þús. þeirra hljóti
sektardóma, sem er venjulega
nokkur fjárgreiðsla.
Þessar miklu handtökur fara
svertingja. )
t
að sjálfsögðu mjög í taugarnar (
á svertngjunum og breytir þar /
ekki neinu um, þótt oft megi /
rekja þær til gleymsku þeirra /
og trassaskapar. /
/
ÞAÐ SÝNIR bezt, að stjórn- /
arvöldin telja baráttu svert- /
ingja nú öflugri og umfangs- /
meiri en nokkru sinni fyrr, að /
þau ákváðu um seinustu helgi /
að fella vegabréfaeftirlitið nið- /
ur um stundarsakir. Það var /
þó jafnframt tilkynnt, að það /
yrði tekið upp að nýju aftur, /
en vafasamt þykir þó, að það /
verði gert. Að vísu óttast stjórn /
arvöldin, að undanhald á þessu /
sviði muni verða svertingjun- /
um hvatning til að herða bar- /
áttuna á öðrum sviðum, en hitt /
mun þó sennilega mega sín )
meira, að þau telja það enn )
hættulegra að ætla að reyna að )
framfylgja vegabréfaeftirlitinu )
eftir að svertingjar hafa hafið )
jafn skipuleg samfök um að )
óhlýðnast því. )
Lausnin á sambúðarmálum /
hvítra og svartra í Suður-Afríku /
er mikið vandamál. Það reynir /
mjög á hyggindi hvítra manna /
að stuðla þar að heilbrigðri þró- )
un, sem eykur réttindi svert- )
ingja stig af stigi í samræmi )
við aukna menningu þeirra, en )
þverskallast ekki við öllum um- )
bótum, eins og átt hefur sér )
stað undanfarið. Slíkt getur )
boðið blóðugri baráttu og ógn- )
um heim Hins vegar fer því
fjarri,' að þetta mál sé eins auð- /
leyst og haldið er af mörgum, /
sem ekki þekkja til allra /
ástæðna. Þ. Þ. /
Benedikt í „giSdrunni"
„Þrjátíu silfurs segja rnenn
svikara Júdas gerði.
En nú þarf til þess þúsund þrenn
þetta er að hækka í verði.“
Það er ekki á hverjum degi
sem það kemur fyrir að krata-
foringjarnir auglýsi það fvrir
þjóðinni að þeir séu farnir að
skammast sín fyrir þjónustu
sína við auðmannaflokk lands
ins. En i Alþýðublaðinu á
sunnudaginn eru þeir að
reyna að fegra fyrir sjálfum
sér ósóman í leiðaranum
segir:
„Það er augljóst, að há-
tekjumaðurinn fær meiri
lækkun i krónum en (ág-
tekjumaður. En hvað gerir
hátekjumaðurinn við kúfinn
af sínum tekjum? Kaupir
hann ekki þær lúxusvörur,
sem bera margfalda tolla og
skatta á við nauðsynjar,
kaupir hann ekki meira af
einkasöluvörum, notar hann
ekki háskattaða þjónustu,
lendir hann ekki í margföld-
um söluskatti með sitt fé?
Vissuleg* er ekki verið að
sleppa hendinni af pening-
um hátekjumanna. Það
iiggja fyrir þeim fjölmargar
gildrur og ríkið mun hafa
sitt, nema menn hreinlega
spari sitt fé — og þá eru
þeir að gera þjóðfélaginu
areiða."
Það g(?rir svo sem ekki
mikið til að dómi Albýðubl&ðs
ins, þó lágíaunastéttirnar hafi
ekki ráð a að kaupa góð föt,
heimilistæki eða bíl. — Nú
það eru aðeins ríku mennirnir
— hátekmmennirnir — sem
eiga að hafa rétt á slíkum
(Frauihald á 13. síðu).