Tíminn - 14.02.1961, Blaðsíða 8

8
Tf.MI WjW, þrlðjudagian 14. febrúar,1961.

(Oft hefur hvarflað að mér
hvort stúlkur myndu ekki leggja
meiri áherzlu á að afla sér æðri
menntunar, ef völ væri á fleiri
háskólanámsgreinum, sem væru
miðaðar við þeirra hæfi. Þó að ég
sé mörgu ósammála í þessari ræðu,
er þar samt drepið á athyglisverð
atriði. S. Th.)
Einu sinni í vetur var lagður
seðill á borðið mitt, undirritaður
„stúdent" Á honum stóð: Drengj-
um er oft sagt að stækka og verða
að manni. Hvers vegna er telpum
aidrei sagt að stækka og verða
konur?
Svar mitt er, að hingað til hafi
sialdan verið ýtarlega hugleitt
hvers vænta bæri af konunni,
hlutverk hennar væri algerlega
hefðbundið. Hún átti að annast
heimilið fyrir fjölskylduna, vera
ástrík eiginkona, fæða börn og
ala upp og vera sannkallað dyggða
blóð. Konu voru settir tveir kostir
og aðeins annar góður, svo ástæðu-
' laust var að tæða hinn. Annað
hvort breyttist telpan í konu, sem
valdi góða kostinn, eða menn litu
hana hornauga.
Nú er runninn sá dagur, að við
ættum að hugleiða þá spurningu
gaumgæfilega hvað telpa eigi að
verða þegar hún vex upp. Við því
virðast nú geta verið æði mörg
svör, það er jafnvel mjög á reiki
hvað sé „hið eina rétta“. Hvers
vegna er það orðið vafamál hveit
sé hlutverk konunnar?
Sagt hefur verið, að það sé mæli
kvarði á menningarstig eins sam-
félags hverrar virðingar og forrétt
inda konur njóti hjá karlmönnun-
um. Ég vil taka upp annan mæli-
kvarða og segja, að marka megi
menningarsti'g samfélagsins á því
a£ hve miklu leyti konur hagnýti
s-ér á ábyrgan hátt þá virðingu og
forréttindi, sem þeim eru í té lát-
in. Má vera að konur hafi hvergi
og aldrei notið meiri virðingar
og forréttinda en bandarískar nú-
t'makonur. Bandaríkjamenn nítj-
ándu aldar lutu hinum kvenlegu
eiginleíkum — ef ekki konunum
sjálfum — í tilbeiðslu. Konurnar
urðu annað og meira en samverka
m.enn í landnámi og mótun hins
nýja heims. Þær áttu hlutdeild í
þeirri hugsýn, sem mótaði að
nokkru hin bandarísku sérkenni.
Þeirra starf átti þátt í að breyta
„Hvers vegna er telpum aldrei sagt
að stækka og verða dugandi konur?“
þroska. Og sumir þættir í mennt-
ur kvenna nálgast að vera jafn;
fjarstæðnkenndir og það ástand
þegar konur áttu helzt enga mennt
un að fá. f ritgerð sinni „Það ,er j
heiður að vera kona“, segir Phyllis
MeGÍnley:
Er menntun konunnar sniðin,
við þarfir hennar og hneigðir? j
Alls ekki. Menntun hennar má
líkja við að henni væri fenginn
karlmannsklæðnaður óbreyttur,!
fíík, sem hvorki hentar henni né
prýðir hana. Frá því telpan skopp j
ar fyrst í skóia er hún orðin hjól
í risavöxnu kerfi, sem upphaflega
var sniðið eftir þörfum piltanna
....Blekið er naumast þornað á'
prófskírteinunum þegar þær
steypa sér út í ævistarf, sem þær
hafa harla lítt verið menntaðar
til. Til þess tíma hafa þjóðfélags-
hættirnir kennt þeim að líta á
sig sem jafnoka og félaga kail-
mannanna. Skólarnir hafa kennt
þeim, að þeim séu engar hömlur
settar í þjóðfélaginu og að þær
eigi ekki heldur kxöfu á sérstakri
virðingu. Eðlishvötin á að kenna
þeim að vera eiginkonur. Ég á
ekki við óbrotnustu störf. Þær
hafa líklega fengið tilsögn í ein-
földustu matargerð og lært að taka
nálspor. Þær hafa tekið stórfé
fyrir að líta eftir börnum nágrann
anna. En hver hefur kennt þeim,
að þær eru verkfæri, ekki verk-
stjórar, að örlögin skapa þær, en
þær ráða ekki örlögunum? Hafa
þær lært það, sem kona þarfnast
fyrst og fremst: óbrigðula þolin-
mæði, óendanlegt umburðarlyndi,
að geta fyrirgefið, næstum guð-
lega fórnarlund, ''sem gleymir
eigin þörfam vegna fjölskyldunn-
ar? Þær lánssömu hljóta þessa
eiginleika í vöggugjöf, þær óláns-
samari verða að læra þá í hinum
erfiðasta allra skóla. Sumar nema
þá aldrei. Þá upphefjast ásakanir
og sjálfsmeðaumkvun — við taka
hjónaskilnaðir og taugasjúkdómar.
Skóíaslitaræfta um æ'ðri menntun kvenna vorift
1960 — Elízabeth B. Hall rektor Concord-mennta
skólans í Massachusetts
ELIZABETH B. HALL
cfsi hafði hrakið flesta í húsaskjól, jbuðu piltunum heim til sín óveð-
knúðu þrír rjóðir og sveittir pilt- j ursdaginn í vetur — hennar áhrif
ar dyra hjá mér. Þeir sögðust vera j skera úr um hvort karlmaðurinn
komnir til þess að biðjast afsök- i beitir kröftum sínflm í að sýnast
unar fyrir að hafa brotið húsgögn1 eða vinna heildinni gagn.
í heimavist skólans þar sem þeir
voru í heimsókn hjá þremur stúlk
um. Þeir báðust afsökunar og
sögðust vilja borga skaðann. Ég
þakkaði þeim kurteisina, harmaði
skemmdirnar, en kvaðst telja
síúlkurnar ábyrgar fyrir þeim,
fyrst þeim hefðí ekki tekizt að
móta þá umgengnishætti, er gæfi
piltunum tækifæri til að láta ljós
Enginn, sem lítur á tíðni hjóna-:s:tt skína án ofbeldis. Síðan voru
sltilnaða hér getur vetíð ánægður, viðeigandi refsingar lagðar á stúlk
með bandarísk hjónabönd néjurnar- Ég held að allir hafi skilið
bandaríska menntun (Phyllis Mc-íhvað fyrir mér vakti og það hafi
Ginley:
Heart.)
The Province of
the |enSu spillt þó að piltarnir hjálp-
uðu stúlkunum í laumi að leysa
Þetta á jafnt við um giftar og
cgiftar konur. Það er ekki hjóna-
bandið eitt, sem ákveður hlutverk
konuinnar. Hún sannar kveneðli
sitt með því að fórna fúslega per-
sónulegum frama fyrir framgang
I.ugsjóna....
Til þess að konan valdi hlut-
verki sínu verður að skapa henni
menntun, sem skýrir hlutverkið
fyrir henni og hvernig hún leysi
það bezt af hendi. Námsskráin
skiptir ekki öllu máli fyrr en í
efstu bekkjum menntaskóla og há-
sk.óla. Þar þarf að móta nýja náms
skrá, og það geta aðeins konur
I opið sémám í þjóðfélagsfræðum
I og náttúrufræði. En háskólanám
| hennar ætti helzt ekki að taka
| nema tvö — í hæsta lagi fjögur
j ár, og því ætti nún fyrst og fremst
að kynna sér héimspeki, hugsanir
genginna kynslóða. Veitum henni
þjálfun til að setja hugsanir sínar
Ijóst fram, geti hún það ekki, not-
ast menntun hennar ekki sem
. skyldi, því hún á öll að miða að
þjónustu við aðra.
| í öðru lagi ætti menntunin að
; verða henni vopn gegn hvers kon-
i ar ómenningu. Engin þjóð í heim-
j ir.um hefur safnað meiri auði en
1 Bandaríkjamenn. Auðurinn getur
I leitt til þeirrar ómenningar að
j gera manninn að æðsta markmiðr
j lífsins í stað hugsjóna, sem einar
; roegna að lyfta lífinu á æðra stig
menningar. Stúlka sem vill vaxa
j og verða kona ætti að kynna sér
listir sér til andlegrar uppbygg-
ingar og veita síðan öðrum af
þeirri auðlegð sinni.
í þriðja lagi ætti hún að læia
að fara með fjármuni. Tilvonandi
eiginkona á að kunna skil á fjár-
nsálum, kynnast bankastarfsemi,
skattaálagningu og borgaralegum
skyldum þjóðfélagsþegnanna. Hún
ætti að kynna sér hvernig henn-
ar bæjar- eða sveitarfélagi er
! stjórnað og hvað þar má betur
fara. Látum kennslu í þessum fræð
um miðast við það hvemig hún
geti bezt sinnt þeim f frístundum
sínum, framan af ævinni hefur
hún naumast annan tíma til að
sinna þeim Miðum við að hún
verði að skipuleggja þátttöku sína
í þeim málum heimanað frá sér.
Þann starfsgrundvöll fá ekki stúlk
ur, sem nema stjórnlaga- eða við-
skiptafræði í háskólum karlmann-
anna. Starf konunnar verður sjaldn
ast unnið úr forstjórastóli eða þing
mannssæti.
Að endingu á menntun hennar
að auka skilning hennar á fólki.
Kennið henni að beita áhrifum sín
vm með gætni og forðast að særa
aðra. Kennið stúlkunni sem mest
um sálarlíf manna og sérstaklega
allt er varðar þroska heilbrigðra
barna.
Þessum fjórum megin námsefn-
Af framansögðu og af því, sem -Sem a þær gert, þroskaðar konur, sem sjá og Um má breyta á ýmsa vegu, bæði
-i— *«■ »>«- f Ivoru logð 1 bötaskym. skilja þörfina. Því yrði miður vel' varðandi námstíma og efnisval
daglega ber fyrir mig í starfi mínu ívoru logð ’ bótaskyni,
sem rektor kvennaskóla, virðistl Hlutverk karlmannsins er skil-
nokkru af draumnum í veruleika. j mér auðsætt, að konur telja sig greint mjög afdráttarlaust í bibl-
Það var sanngjarnt og eðlilegt að eiga í samkeppni við karla. Þærjíunni í Míka (6,8). Þar segir: Og
láta sér það vel líka, þangað til: hvað
konurnar krefðust og hlytu stjórn-
málalegf jafnrétti.
Hið stjórnmálalega jafnrétti
fékkst þó ekki átakalaust og eins
og verða vill í átökum, þá afbak-
aðist kjarni málsins í meðförun-
um í þá staðhæfingu, að konur
væru í öllu jafnokar karla og ættu
alls staðar að sitja við sama borð
cg þeir. Af þeirri staðhæfingu
spratt svo aftur fullyrðingin, að
konur væru eins og karlar. Þar af
varð til ódauðleg skrítla. Eldheit
kvenréttindakona var að halda
ræðu. Maðuir eimn greip sífellt
f.-ammí fyrir henni og sneri út úr,
þar til hún sagði, að það væri
..svolltill" munur á konum og körl-
um. „Vive la petite difference“,
hrópaði þá maðurinn. Með líkum
hætti var þessi staðhæfing spott-
uð í sögunni um kvenréttindakon-
urnar tvær, sem búið var að fang-
elsa fyrir óspektir. „Biddu til
Guðs“, sagði önnur hinni til hugg
unar. „Hún hjálpar þéri‘. Þessar
samkeppnin verður of hörfS. Þá
heyrist kvakað um að karlmenn-
irnir færi sér það í nyt, að við sé-
um konur. Mér finnst jafn fráleitt
að konur heyi samkeppni við
karla og ef blásturshljóðfæri sin-
fóníuhljómsveitar tækju að kepp-
ast. við strengjahljóðfærin um
hvor gætu gert meiri hávaða eða
orðið fljótari með tónverk.
Hlutverk konunnar er að full-
•komna starf karlmlannsjns, ekki
keppa við hann um það. Of mikil
heimtar drottinn annað af
þér en að gjöra rétt, ástunda kær-
leika og fram ganga í lítillæti fyrir
Guði þínum?" Takizt konunni ekki
að fá karlmanninn til að gera
þetta, eða vekja a. m. k. löngun
hans til þess, þá er hún illa sett.
Hlutverk konunnar er að rótfesta
siðmenninguna í samfélaginu. Karl
maðurinn getur barizt fyrir auk-
inni siðmenningu, en það er á
valdi konunnar hvort menningin
staðfestist eða ekki. Karlmaðurinn
getur átt frumkvæðið, konan full
þörf er sameinaðra átaka til þesslí0mnar verlc bans.
að konur og karlar megi láta J Konan hefur sérstökum skyldum
nokkra togstreitu sundra kröftun-Jað gegna. Vegna þess hve fjáröfl-
um. Við þurfum að læra að styðja ur hvílir sjaldan á hennar herð-
livert annað í starfi fyrir sameigin-1 um hefur hún betra tækifæri en
legum hugsjónum, engu síður en | karlmaðurinn til að skilgreina þær eðli flestra kvenna býr ósk um að
tii fjárhagslegs vinnings. Við eig-! hugsjónir, sem fyrir er barizt. Um'skápa betri heim, en það þarf að
um ekki aðeins að viðurkenna „La aldir hefur karlmaðurinn sótzt1 Vórða veginn.
Petite Difference", heldur vera! cftir þeim virðingarauka, sem
tekið ef karlar ættu frumkvæðið.
Sérhver tilraun karlmannanna í
þá átt yrði flokkuð undir það, sem
í fyrirlitningartón er kallað að
skipa konunum á „sinn stað“.
Breytingin gerist ekki fyrr en
konurnar' sjálfar virða sérstöðu
sina sem konur.
Konur ættu að æskja eftir náms
skrá við hæfi gáfaðra kvenna, sem
ckki ætla að verða vísindamenn.
Það er tímabært að viðurkenna,
að aðeins örfáar konur geta samein
að embættisstörf og hjónaband.
Þær sem það vilja, eiga að hafa
greiðan aðgang að sams konar há-
skólanámi og karlar. Þeim er slík
rámsbraut eðlileg.
En öllum hinum, meirihlutan-
um ætti að vera tiltæk menntun,
sem er skipulögð með tilliti til sér-
gáfna og séráhugamála kvenna. f
minnugar „La Grande Difference".
Konur eru ekki „jafnokar" karla,
enda skiptir það ekki máli varð
Eg gæti gert tillögur um náms-
fylgir fjárhagslegri velgengni. Afli skrá, sem mér virðist stefna í
hann meira fjár en svarar nauð- rétta átt.
þurftum fjölskyldunnar, þá verður Minnumst þess fyrst og fremst,
sögur benda vissulega til þess aði andi hlutverk konunnar og þá á- það hlutverk konunnar að ákvarða að allar konur þrá frið, alheims-
okkur sé þessi „svolttli“ munur; fcyrgð, sem á henni hvílir
Sem stendur giftist fólk á ungum
aldri og því virðist æskilegt að
miða við tveggja ára háskóla, sem
se jafnframt grundvöllur lengra
náms. Þá breytingu er auðvelt að
gera, sé á annað borð búið að við-
urkcnna þörf á sérmenntun '
kvenna. Þangað til málum verður
skipað í það form, verður tveggja
ára háskóli talinn lélegri mennta-
slofnun en þeir, sem lengri tima
taka, en munurinn á að verða sá
að miklu meiri tíma verði vaiið í
þessum skólum en öðrum til
kennslu í húmanistískum fræðum
og listum, en því hlutverki geta
venjulegir fjöguira ára háskólar
ekki gegnt. Á meðan við höldum
fast við það, að staða konunnar
sé bezt tryggð í þjóðfélaginu með
því að veita henni karlmanns-
menntun, þá munu tveggja ára
háskólar eiga í vök að verjast,
þrátt fyrir :iö margar helztu náms-
greinarnar verði kenndar þai á
sitemmri tíma vegna annars skipu-
lags. Þangað til sú nýskipan verð-
ur upp tekin, heldur þeim stúlk-
um áfram að fjölga, sem fara frá
kálfnuðu háskólanámi og eyða
hvernig skuli verja því, sem um- frið. Látum því húmanistísk fræði miklum tíma til einskis.
vel ljós, en stundum látum við' Sé það nlutverk konunnar að fram er. Það er hún sem ákveður ríkja á námsskrá þeirra, látum| Nemandi í Concord Academy
eins og karlar og konur séu ná- ] fullkomna starf karlmannsins, þá hvort auðsöfnun verður lokatak- þær kynnast þeim hugmyndum, bað mig að skýra hvers vegna stúlk
kvæmlega eins. jverður hún einnig að sjá til þess markið eða hvort fjármunirnir sem fram hafa komið um menn- um væri aldrei sagt að stækka og
Af því sprettur hugtakarugling- j að karlmaðurinn gegni sínu hlut- opna leið að æðra markmiði. Það ina, heiminr. og lífið sjálft, um! verða að konum. Ég hef gefið þá
ur um hlutverk konunnar, sem verki. er konan sem veldur hvort þá fer gridi lífsins og hversu beri að I sxýringu, að fram til þessa hefur
valdið getur ábyrgðarleysi og van- Síðla sunnudags, þegar veður- e:ns og hjá skólastúlkunum, sem virða það. Stúlku ætti að standal (Framhald á 13. sfðu.)