Tíminn - 04.03.1961, Blaðsíða 5

TÍMINN, laugardaginn 4. mart 1361.
#""" 1
*1
Útgefandi: FRAMSÓKNARFLOKKURINN.
Framkvæmdastjóri: Tómas Arnason Rit-
stjórar: Þórarinn Þórarinsson (áb.i, Andrés
Kristjánsson, Jón Helgason Fulltrúi rit-
stjórnar: Tómas Karlsson Auglýsinga-
stjóri: EgiU Bjarnason. — Skrifstofur
í Edduhúsinu. — Simar: 18300—18305
Auglýsingasími: 19523. Afgreiðslusími:
12323. — Prentsmiðjan Edda h.f.
Nú er sorfið svo að almenningi
að ekki verður lengur við unað
Fjötur á framtíð
Stjórnarblöðin reyna að gylla nppgjafarsamninginn
við Breta í augum þjóðarinnar með þvi, að brezkir togara-
menn séu óánægðir með hann. Vafalanst er það rétt, enda
mundu þeir vart verða ánægðir með nokkuð annað en
gömlu þrjár mílurnar. Hins vegar kemur þáð berlega í
ljós hjá þeim, sem hlutlausast líta á málið í Bretlandi, t d.
fyrirlesarar brezka útvarpsins, að brezk stjórnarvöld eru
allt annað en óánægð. T. d. hefur það komið fram, að tals-
menn brezku stjórnarinnar telja það „mjög mikilsvert
fyrir Breta“ að íslendingar heiti að tilkynna nýja útfærslu
í framtíðinni með missiris fyrirvara og leggja það í sjáifs-
vald Breta að skjóta ágreiningi til alþjóðadómsins.
Með því segjast þeir búast við að „sköpuð sé örugg
regla“ er leiði til þess, að 12 mílna mörkin og núverandi
grunnlínur „haldist óbreyttar um aratugi“.
Þetta varpar skýru ljósi yfir eðii uppgjafarsamnings-
ins. Brezka stjórnin vissi, að 12 mílna reglan hafði sigrað.
Henni var mest í mun að binda hendur íslendinga í fram-
t'ðinni. Það hefur henni tekizt, verði orðsendingin sam-
þykkt á Alþingi. Vilji íslendingar hreyfa sig, er Bretum
líka í lófa lagið að þæfa málið fyrir alþjóðadómnum í 3—5
ár og tefja útfærsluna.
Að sjálfsögðu munu aðrar þjóðir krefjast sama réttar
og aðildar að samkomulaginu við Breta, og fá það vafa-
laust, enda væri annað óeðlilegt, og verða íslendingar þá
að senda æði margar tilkynningar og eiga yfir höfði sér
málsskot til alþjóðadóms úr öllum áttum.
Orðsending ríkisstjórnarinnar, ef samþykkt verður,
mun öðlast gildi milliríkjasamnings. í henm eru engin
uppsagnarákvæði eða tímatakmörk. svo að hún verður
í fullu gildi um ófyrirsjáanlega framf'ð. Framsóknarmenn
bentu á-það í útvarpsumræðunum, að þessi smánarsamn-
ingur væri að þessu leyti verri en samningur Dana við
Breta um landhelgi íslands um siðustu aldamót, hann
hafði uppsagnarákvæði . Við því fengust engin svör hjá
ráðherrunum, hvaða ráð þeir ætluðu að hafa til þess að
tryggja uppsagnarrétt íslands á þessu ákvæði.
Það er viðtekin hefð að í milliríkjasamningum séú
annað hvort uppsagnarákvæði eða tímatakmörk eða hvort
tveggja, enda samrýmist annað á engan hátt anda stjórn-
arskrár fullvalda ríkis. Engin kynslóð hefur rétt til þess
að svipta óbornar kynslóðir slíkum sjálfsákvörðunarrétti.
íslenzka þjóðin hlýtur því að spyrja ríkisstjórnina og þing-
menn hennar: Ætla þeir að skella slíkum órjúfanlegum
íjötri á þjóðina vísvitanch og binda hendur hennar með
þessum hætti um ókomna tíð? Ætla þeir að láta hana
búa við óuppsegjanlegan milliríkjasamning, eða hvernig
ætla þeir að tryggja uppsagnarrétt án ákvæða í orðsend-
ingunni sjálfri? Við þessari spurmngu verður að fást ský-
laust svar.
Þjóðaratkvæði
Framsóknarflokkurinn hefur krafizt þess, að þjóðar-
atkvæði fari fram um þetta mál. Lim það fórust Hermanni
Jónassyni svo orð í útvarpsræðu sinm:
„Til þess að gefa slíkt réttindaafsaJ hefur enginn þmg-
maður umboð, því allir ílokkar jg allir þingmenn sóru
þann eið fyrir síðustú kosningar að hvika hvergi í land-
helgismálinu. Þess vegna er skylt að hafa þjóðaratkvæði
um þetta mál. Kjósendur einir hafa rétt til að samþykKja
samninginn eða hafna honum. An ssmþykkis kjósenda
verður hann því markleysa ein.“
Undir þessa kröfu mun þjóðin taka. Orðsendingin er
skýlaus brigð á samþykkt Alþingis fra 1959, og þess vegna
er þjóðaratkvæði nú lýðræðisskylda.
I fyrrakvöld var haldinn fjöl-
mennur fundur í Iðju, félagi
verksmiðjufólks, og kom þar fram
hörð gagnrýni á núverandi stjóm
félagsins og kjaraskerðingu ríkis-
stjómarinnar. Af hálfu A-Ustans,
lista vinstri manna í félaginu, töl-
uðu þessir: Halldóra Danivalsdótt-
ir .Heiður Helgadóttir, Einar Ey
steinsson, Bjöm Bjarnason, Sig-
fús Brynjólfsson og Grétar Odds-
son. Af hálfu stjóraarinnar töluðu
Guðjón Sigurðsson, Reinhard
Reinhardsson og Þorvaldur Áki
Eiríksson. Var greinilegt, hve
stjómarliðið var á miklu undan
haldi á fundinum og mun vinstrr.
fólkið sækja kosninguna fast.
Hún hefst I dag.
Ræða Heiðar Helgadóttur var
hin snjallasta og vakti mikla at-
hygli. Þykir Tímanum ástæða til
að birta þessa ræðu og hvetja
iðnverkafólk til að gefa henni
gaum.
Góðir áheyrendur.
Aðalmál þessarar kosningabar-
áttu er nú tem endranær kjara-
málin og þö frekar nú en nokkru
sinni áður. Kaupmáttur launanna
hefur minnkað svo gífurlega síð-
an samdráttarstefna núverandi rík
isstjórnar ki-m til framkvæmda, að
við svo nú'ð má ekki lengur
standa. Eyrjað var með því að
lækka launin beint, allverulega,
síðan var kaupgjaldsvísitalan fest
og hefur kaupið þannig haldizt ó-
treytt að krónutölu síðan 1. marz
1959. En aftur á mótj hefur verð-
lag á öllum nauðsynjavörmu á-
samt almennri þjónustu hækkað
gíturlega síðan og er enn að
;hækka. Viðurkennt er samkvæmt
j hagfræðilegum útreikningum að
kaupmáttur launa hefur minnkað
jaí minnsta kosti um 14%. Hins
vegar er það reynsla alls almenn-
ings að hækkanir á flestum nauð-
! synjavörum eru miklu meiri og
væri 25—30% kjararýrnun nær
sanni.
Ekki er bægt að segja nákvæm-
lega til um. hvað meðalfjölskylda
þarf háar tekjur til að lifa af
mannsæmindi lífi. Þó ætti að láta
r.ærri að gjöld vísitöluheimilisins
sem framfærsluvísitalan byggist á
fari nærri sanni og eru þó flestir
hðir mjög vægt reiknaðir og of
lagt miðað við það sem við vitum
að algengt er hér í Reykjavík í
dag. Til dæmis er húsnæðiskostn-
aður áætlaður 10.300,00 kr og hiti
og rafmagn um 4.500,00 kr. á ári.
Með öðrum orðum, íbúð með Ijósi
og hita 1.235,00 kr. á mánuði. En
erfi'tt myndi reynast fyrir 4 manna
fjölskyldu að fá sæmiiega íbúð
rceð þeim kjörum. Fleiri liði má
taka, til dremis er fatnaður og
vefnaðarvara áætlað um 12.000,00
kr. og samsvarar það um 2.850,00
kr. á hvern fjölskyldumeðlim yfir
árið. Varla er það heldur ofreikn-
aZ miðað við núgildandi verðlag.
Þrátt fyrir þetta er vísitölufjöl-
skyldan sem er hjón með 2,2 börn
talin þurfa 08 598,00 kr. til að lifa
af miðað við verðlag um síðustu
áramót.
Nú aftur á móti er hæsta Karl-
n.annskaup samkvæmt Iðjutaxta
eftir 4 ára vinnu 4.341,00 kr á
nián. eða un 52.000,00 kr á ári
og vantar uvi rúmar 16.000,00 kr
þott hann m:ssi aldrei úr vinnu-
tíag, til a"ó lauriin hrökkvi fýrir
nauðsynlego.m útgjöldum miðaðj
við vísitölufjölskylduna. Hvar áj
hann að fá þennan mismun’ íj
hverju á hann að spara? Getur
rokkur af okkar háu herrum bent
honum á ‘níí? Ef svo er væri það
areiðanlega /íða vel þegnar upp-
lysingar. '\u eins og kjaramáiun-
tm er nú náttað geiur verkamað-!
Ræí>a varaformannseíiiis A-listans, Hei<$ar Helga-
dóttur, á fundi í ItSju —• félagi verksmitSjufóIks
ur með meðalfjölskyldu alls ekki
lifað mannsæmandi lífi af launum
sínum.
Nú kanr, einhver að spyrja
hvernig hefur almenningur farið
að því að halda lífi hingað til?
Því er þá til að svara að undan-
farin ár heíur yfirleitt verið það
mikil vinna, að flestir hafa haft
meiri og minni yfirvinnu og séð
þanng sæmilega fyrir sér og sín-
um með pvi að vinna mikið meira
en venjulegan vinnutíma. En nú
er yfirvinna óðum að hverfa og
n:á telja gott nú orðið ef fólk get-
ur haldið sínum átta stunda vinnu
degi. Samdráttarstefna ríkisstjóm-
arinnar er þegar farin að segja
tl! sín með minnkandi atvinnu og
jufnvel atvinnuleysi. Hafa nokkur
íðnfyrirtæid þegar sagt upp fleira
eða færra starfsliði og sum jafn-
vel öllu og haldi þannig áfram
verður orðið tilfinnanlegt atvinnu
leysi áður en langt um líður
Aðalástæðan fyrir minnkandi
framleiðslu er minnkandi kaup-
máttur aimennings. Það kemur af
siálfu sér, að þegar fólk hættir að
geta keypi hinar ýmsu framleiðslu
vörur, dregur iðnrekandinn saman
framleiðslu sina og um leið minnk-
ar atvinnan Aukist hins vegar
kaupgetan vex framleiðslan og þá
jafnframt i fvinnan um leið. í upp-
kafi hinnar svonefndu viðreisnar
fóru stjórnarherrarnir um hana
mörgum rögram orðum, ekki vant-
aði það. Þá 'ofuðu þeir meðal ann-
ars stöðuga kaupgjaldi og stöðugu
\erðlagi, jafr.framt því sem iðn-
aður og acvinnuvegir átíu að auk-
ast og eflast á þessum blómatím-
u.m. Ekki ná heldur gleyma sjálfs
át'ægjunni og grobbinu yfir að
hafa nú íoksins tekizt að stöðva
hið sívaxand’ dýrtíðarflóð. Hverj-
ar hafa svj eindirnar orðið á þess-
um fögru ioforðum? Atvinnuveg-
ivnir dragast saman. atvinna
minnkar svo til vandræða horfir
raeð sama áframhaldi, dýrtíðin
hefur aldrei aukizt eins gífuriega
A stuttum tíma jafnframt því sem
krupmáttur launanna minnkar
hröðum skretum. Almenningur tók
þessum i'áðstöfunum rólega í
fvrstu, ærlaði að sjá hverjar af-
le’ðingarnir yrðu áður en gripið
yvði til cóttækra aðgerða. Nú er
það komið ' ■ jós og búið að sverfa
svo að ölium almenningi að við
s\o búið cua ekki lengur standa.
Verkafólk verður að standa þétt
s.'man og slaka hvergi á kröfum
um bætt 'ífskjör sem það á heimt-
irgu á. Kröfur þessar hafa ekki
bvggzt á ohcfi eða íburði á nein-
um sviðum, heldur einungis á
þeirri lágmarkskröfu að geta lif-
aO mannsæmandi lífi af launum
s'num. Getui svo nokkur haldið
bví frám að það sé ósanngjarnt.
hvernig á líka almenningur að
tiúa því ið þjóðin og atvinnuveg-
irnir rísi ekki undir hærra kaup-
gjaldi meðan efnamennirnir og
þar með flestir atvinnurekendur
virðast enn auka efni sín, Þeir
búa enn í sínum milljónavillum,
loika sér í 2—300.000,00 kr lúxus-
bíium og finnst álíka sjálfsagt að
skreppa í skemmtiferð til útlanda
öðru hverju og mörgu láglauna-
fóiki þykir að far'a í bíó. Hver get-
ur svo trúað að byrðunum sé jafnt
og réttlátlega skipt, eins og
d.lórnarliðið hamast við.í vandræð
um sínum að brýna fyrir fólki.
Nei, nú /erður allur verkalýður
aC vera aamhentur, samhentari
en nokkra smni fyrr og berjast af
alefli móti þessari öfugþróun og
óréttlætj og jafnframt beita sér
fyrir bættum lífskjörum sjálfum
sér til hauda. Bezt væri að sjálf-
sögðu ef pað tækist án verkfalla
og vinnustöðvana, því almenning-
ur vill ekki og fer ekki í verk-
föll nema nauðsyn krefji. En ná-
ht ekki kjarabætur án vinnustöðv
ana verður að beita verkfallsrétt-
inum meðan enn er ekki búið að
taka hann af fólki eins og nú-
\erandi ríkisstjórn hefur sýnt sig
í að hafa 'ullan hug á.
Jafnframt því sem verkamenn
1 eiga heimúngu á bættum kjörum,
þrrf einnig að leiðrétta það ójafn-
rétti sem rjkt hefur undanfarið
milli kvenna' og karla. Konur mega
ekki una því lengur að hafa ekki
nema um 70% af launum karla
f eirra störf eru hvorki óæðri né
óþarfari og síður en svo ver af
hendi leyst. Hefur það líka sýnt
sig á undanförnum árum að þær
j eru alltaf ?ð bæta við sig fleiri
starfsgreinum sem ekki hefðu þótt
koma til greina fyrir konur áður
fyrr. Eg er lika sannfærð um, að
1 eftir nokkur ár verða það ekki
margar starfsgreinar sem konur
e;ga ekkí fulltrúa í og því skyldu
þær þá ekki einnig fá sama kaup.
Þegar launajafnrétti er náð geta
1 atvinnurekendur valið hvort beir
viiji heldur ráða karla en konur
til hinna ýmsu starfa. Ég hef enga
trú á að hið sterkara kyn leggi
■ undir sig mar'gar af þeim starfs-
greinum sem kvenfólk hefur nú.
Með þessu er ég ekki að óvirða eða
gera lítið úr karlmönnunum, síður
eti svo, bví við konur erum víst
aliar sammála um, að án þeirra
viljum við alls ekki vera. Hvað
launajafnréhinu viðkemur er eng-
inn vafi á aðþað kostar harða bar-
áttu að uá því. Þess meiri nauðsyn
er því fyrir konur að standa tast
saman og sýna samtakamátt sinn.
í Iðju er yfirgnæfandi meirihluti
krósenda konur og geta þær því
; með samtökum ráðið stjórninni og
: stutt þá sem þær telja líklegasta
ti. að sinna þessum kröfum og
fvlgja þeim fram til sigurs.
Iðjufélagar, nú hafið þið tæki-
færi til að sýna í verki hug ykkar
'’.i þeirra, ~em staðið hafa fyrir
þessu gífurlega dýrtíðarflóðj og
kjararýrnun. Getið þið treyst
f.eiri Ioforðum þeirra um bætt
kjör og blogvað atvinnulíf? Ég
held varla. Bezta svarið er að kjósa
vmstriflokkana, flokka verkalýðs
og launþaga. Minnist þess með því
aö fylkja ykkur um A-listann í
Iðjukosningimum um helgina. A-
listinn mun berjast fyrir bættum
lífskjöram ykkur til handa. Kjós-
um því A-listann.
I