Tíminn - 06.05.1961, Blaðsíða 8

TlHUiN langanfaghm 6. maf 1961,
rC
Þrlðja septemVér I fyrrastrmar
skrifaði ég greinarkorxi í Tímann,
J>ar sem ég meðal annars sagði,
að inargir þeir, sem béldu að dilk
arnir á komandi hausti myndu
verða óvenju vænir, myndu verða
fyrir vonbrigðum, dilkamir myndu
verða misjafnir eins og áður.
Vegna þesara ummaela minna
skrifuðu mér margir, en aðrir
töluðu við mig og undruðust þessi
ummæli mín, og vildu að ég rök-
styddi þau nánar. Eg lofaði mörg
um, ag það skildi ég reyna að
gera þegar vænleiki dilkanna lægi
fyrir, og til þess að efna það
skrifa ég þessa grein. Að ég hefj
ekki skrifað hana fyrr, kemur
bæði af því að rétt meðalfall dilk-
anna á sláturstöðunum lá ekki
fyrir, og svo hef ég sjálfur verið
sjúkrahúsmatur og ekki fær um
að pikka á ritvél.
Sumarið var talið koma snemma
um allt land. Þó kom það fyrst
norðanlands og austan og var
strax í byrjun maí kominn gróður
og seint í mánuðinum komin
slægja á beztu tún. Snjóhret, sem
kom seint í maí, hnekkti gróðri
ekki.
Sunnanlands kom gróður nokkru
síðar, og þó hitar væru miklir í
maí, var gróður þar til muna
minni en norðanlands og austan,
og sama mátti segja um Vestfirði.
Þó maður noti enn meðalfall-
þuinga á sláturstöðunum seim
mælikvarða fyrir vænleika dilk-
anna þá er mjög langt frá því að
.það sé réttur mælikvarði og ber
margt til. Skal ég í því sambandi
benda á, að síðan farið var að
Ihleypa til lambgimbra, en það er
PÁLL ZÓPHÓNÍASSON
L a n d b únaðarmál
Sumarið 1960 og vænleiki
dilkanna haustið 1960
| þó vitað sé að þar féllu grös
| snemma, en ekki setti það að vera
j fyrr en t.d. víða í Þingeyjarsýsl-
I um, en þar tel ég að meðferðin
j að vorinu ráði mestu um mis-
' muninn.
Á Hólmavík er slátrað lömbum
j úr Kaldrananeshreppi. Þar sem
j lömbin voru þyngri 1960 en 1959,
J kemur það alls staðar af því fyrst
og fremst að vormeðferðin á án-
um fyrir og eftir burðinn var
miklu betri á mikla gróðrinum en
i húsunum hjá bændunum, en svo
kemur líka til að seinna féll gras
en á Norðurlandi, og á Suður-
landi kom hagstæð tíð í septem-
ber svo grös fóru að skjóta rótar
skotum og sprotum, en í þeim
er oft lík næring og í nýgræðingn
um fyrst að vorinu, og varð það
til þess að fé, dilkar, sem annað,
hélt sér alveg fram eftir og bet
ur en búast mátti við, eftir því
hve grasið féll snemma að sumr
inu.
Dilkarnlr koma af fjalli.
Nú virðist aftur ætla að vora
Sláturstaður Meðaltal Meðaltal Mismunur
1959 1960
Borgarnes 14,30 + 0,25
Hellissandur 14,28 + 0,60
Ólafsvík 13,58 14,62 + 1,04
Stykkishólmur 13,86 13,96 + 0,10
Salthólmavík 15,37 + 0,15
Króksfjarðames 15,08 16,83 + 1,75
Flatey 16,50 + 0,35
Hvalsker 15,71 + 0,71
Patreksfjörður 14,30 14,93' + 0,63
Tálknafjörður 14,43 + 0,02
Bíldudalur 14,56 + 0,56
Þingeyri 14,72 + 0,35
Flateyri 14,99 + 0,12
Suðureyri 14,77 15,44 + 0,67
Bolungarvík 14,88 14,93 + 0,05
ísafjörður 15,24 15,29 + 0,05
Norðurfjörður 14,98 + 0,73
Óspakseyri 17,08 + 0,42
Borðeyri 16,73 17,01 + 0,28
Hvammstangi 15,62 15,87 + 0,25
Siglufjörður 15,34 + 0,96
Seyðisfjörður 13,41 13,83 + 0,42
Norðfjörður 13,66 13,78 + 0,12
Eskifjörður 12,90 13,38 + 0,48
Reyðarfjörður 13,95 + 0,10
Fáskrúðsfjörður 12.V9 + 1,11
Stöðvarfjörður - 12,04 13,37 + 0,63
Hornafjörður 12,82 13,47 + 0,65
Öræfi 12,67 13,76 + 1,09
Kirkjubæjarklaustur . 12,69 13,07 + 0,38
Vík í Mýrdal 11,95 13,05 + 1,10
Miðkot 12,21 12,63 + 0,42
Djúpidalur 12,21 13,03 + 0,82
Hella 12,61 12,99 + 0,38
Selfoss 12,91 13,23 + 0,32
Eyrarbakki 12,02 12,56 + 0,54
Minniborg 13,31 13,52 + 0,21
Grindavík 13,21 + 1,96
Hafnarfjörður 12,74 13,54 + 0,80
Reykjavík 13,50 13,51 + 0,01
Akranes og Laxá 13,15 13,54 + 0,39
Búðardalur 15,84 15,75 — 0,15
Blönduós 14,22 — 037
Höfðakaupstaður 14,52 14,48 — 0,04
Hólmavík 16,71 — 0,44
Sauðárkrókur 13,99 13,93 — 0,06
Hofsós 13,52 13,26 — 0,26
Ólafsfjörður 14,84 14,75 — 0,09
Akureyri og Dalvík ... 14,51 14,14 — 0,37
Grenivík 15,85 14,69 — 1,16
Svalbarðseyri 15,57 14,62 — 0,95
Ófeigsstaðir 14,06 — 1,20
Húsavfk 14,94 13,83 -1,11
Kópasker 14,97 14,40 — 0,57
Þórshöfn 15,10 14,57 — 0,53
Vopnafjörbur 15,19 14,50 — 0,69
Borgarfjörður 13,70 13,13 — 0,57
Fossvellir 14,82 14,10 — 0,72
Breiðdalsvík 13,10 12,98 — 0,12
Djúpivogur 13,54 13,47 — 0,07
gert sums staðar, en ekki á öðr-
um stöðum, er mismikið af lamb-
gimbrarlambum, en þar sem þau
alla jafna eru léttari en lömb full
orðnu ánna, verður meðalþungi
dilkanna því minni, sem þau eru
fleiri 1J 10Dlav naas*!
Sama gildir um 'ívævetlulömb-
in, þau eru líka léttari en lömb
fullorðnu ánna, og þar sem mis-
margt getur verið af þeim, í hlut-
falli við lömbin undan fullorðnu
ánum, en tvævetlulömbin geta ver-
ið mismörg t.d. eftir því hve mörg
lömb hafa verið sett á vetur á
svæði slátuTstaðarins fyrir tveim
árum, og fl. og hefur það líka á-
hrif á meðalþungann.
En vita menn að tvílembingar
eru mismargir, en þeir eru að
jafnaði 2 til 3 kg. léttari í falli
en einlembingarnir, og skiptir
því miklu fyrir meðalþunga slát
urlambanna á staðnum hve margt
er af tvílembingum. Mjög víða
voru þeir með flesta móti. Meðal
þungi dilkskrokkanna á sláturstöð
unum er því varla sambærilegur.
; Sambærilegri verður meðalfall-
; þunginn á sama sláturstað frá ári
j til árs, og þó má þar nota hann
með varasemi. Þetta er mönnum
að skiljast, og jafnframt, að það
er ekki keppikefli fyrir bóndann
að fá sem þyngsta dilkskrokka,
heldur að fá þá sem flesta, og það
væna að þeir séu 13—15 kg., svo
þeir komist í hæstu verðflokka og
i séu sem mest eftirsóttir á ensk-
1 um markaði. Það þurfa því marg
: ar ær að vera tvílembdar, og vel
j með farnar sérstaklega síðustu
| vikurnar fyrir burðinn og fyrst
jeftir hann.
| Sé borinn saman vænleiki
( sláturlambanna á sömu sláfurhús-
um haustin 1959 og ’60, sést að
það er ýmist að föllin eru þyngri
eða léttari 1960 en þau voru 1959.
Og yfirleitt eru dilkarnir léttari
1960 þar sem gróðurinn kom fyrst
og örast spratt.
Meðalföllin reyndust svo þessi
tvö ár á sláturstöðvunum:
Strax og þið, lesendur góðir,
lítið yfir þessa skrá um meðal fall
þungann á sláturlömbunum á hin
í um ýmsu sláturstöðum, sjáið þið
hve munurinn er mikill frá fyrra
ári og hvernig hann er sitt á
hvað. Mest stingur þar í augun
hve meðálþunginn í Þingeyjar-
sýslum er minni en 1959, munar
sums staðar á annað kílógram,
eins og á Húsavík og Ófeigsstöð
um. Hér munu fleiri orsakir
liggja til. En til að skilja höfuð-
orsökina verðum við að mima að
lambið þyngist, þ.e. vex mest
fyrsta mánuðinn, og þá 400 til
500 grömm á hverjum sólarhring,
minna á næsta mánuði, þá 300 til
400, og síðan smá minkandi með
hækkuðum aldri. Nú hafa Þing-
eyingar og þá sérstaklega Suður
Þingeyingar farið allra manna
bezt með sínar ær, sérstaklega
fyrir og eftir hurðinn. Síðustu vik
urnar fyrir burðinn láta þeir ærn
ar þyngjast um 6—10 kg og. eftir
burðinn gefa þeir ánum svo þeir
séu vissir um að þær geti mjólk-
að lömbunum eins og eðli ánna
stendur til. Með þessu hafa þeir
notað vaxtarmöguleika lambanna
þegar vöxturinn, að eðlilegum
hætti var örastur hjá lambinu.
Nýborin hafa þau verið þung, oft
5 kg. og mánaðargömul orðin 20
kg. þau þyngstu. En nú kom gróð
ur það snemma að þeim fannst
flestum þingeysku bændunum að
þeir þyrftu ekki að gefa inni eins
lengi og venjulega og slepptu
margir fyrir burð. Og þó vorið
væri ágætt — eindæma gott —
fór það ekki eins vel með ærnar
eins og þeir voru vanir að gera
í húsunum, og þar liggur vafa-
laust höfuðástæðan fyrir því að
lömbin voru léttari haustið 1960
en haustið 1959. Líka kann að
koma til ,að grös féllu fyrst á
Norður- og Austurlandi,, ær voru ,
orðnar algeldar löngu fyrir réttir,
og hefur því vöxtur dilkanna síð-
ari hluta sumarsins orðið minni j
en ella. Þetta gildir um allt, en
þó misjafnt ,og líklega mest þar j
sem mjólkurhæfni ánna erj
minnst, en það hygg ég að muni j
vera í Þingeyjarsýslu, þó ég hafi j
ekki sannanir fyrir að svo sé. j
Lömbin á Búðardal eru léttari, j
vegna þess ag meira er í þeim af I
tvævetlulömbum en árið áður, og
sama er að einhverju leyti að
segja um Vopnafjarðardilkana. í
Borgarfirði var margt af undan-
villingum undan ám sem gengið
höfðu við sjóinn ,og minnka þeir
meðalþungann.
Hvernig stendur á að Jökuldals
Hlíðar og Tungulömbin sem slátr
að er á Fossvöllum eru léttari
1960 en 1959, er mér óskiljanlegt,
snemma og kannski verður gras-
spretta aftur meg ágætum, enda
þó snjór hafi verið lítill f vetur,
og jörðin oftast ber, mættu menn
þá hugleiða hvaða orsakir liggi
til þess að þeir fengu ekki vænni
lömb eftir hinn mikla snemm-
komna gróður í fyrra en raun
varð á.
Enginn vafi er á því, að af
engu læra menn meira og betur
en af reynslunni, sé hún rétt túlk
uð, og það vesða menn að reyna
að gera. Bröttu, háu fjallahlíðarn
ar á Vestfjörðum og Austfjörðum
hafa gert sitt til að gróðurinn
félli þar seinna en á flötu heið-
unum á Norður- og Suðurlandi.
i
Frá 70 ára afmæli
Eyjólfs á Fiskilæk
Eyjólfur Sigurðsson bóndi á
Fiskilæk í Leirársveit varð 70 ára
4. apríl sl. svo sem þá var minnzt
hér í blaðinu. Flestir sveitungar
Eyjólfs sóttu hann heim þennan
dag, ásamt mörgum öðrum lengra
að. Voru honum færðar margar
j góðar gjafir og sýnd önnur vin-
áttumerki. Var gestum vel fagnað
á Fiskilæk og veitt af mikilli
rausn, enda dvalið þar lengi næt-
ur við söng, sýningu skuggamynda
og ræðuhöld. Bar allt vott um
hinn holla menningaranda ung-
mennafélaganna, enda var Eyjólf
ur einn af brautryðjendum þeirra
í Borgarfirði.
Eyjólfur á Fiskilæk býr nú einu
bezta búi í Borgarfjarðarsýslu
sunnan Skarðsheiðar og hin síð-
ari ár í félagi með tveimur son-
um sínum. Hafa þeir byggt jörð-
ina vel — bæði íbúðarhús og úti-
hús — og gert miklar ræktunar-
framkvæmdir á henni. Er sam-
starf þeirra allt til fyrirmyndar.
Eyjólfur hefur frá unga aldri tek-
ið mjög virkan þátt í starfsemi
búnaðarfélaganna, sveitarstjórnar
málum og ýmsum félagssamtökum
bænda. Hann hefur jafnan verið
einn af forvígismönnum Fram-
sóknarflokksins í Borgarfjarðar-
sýslu. Trausts og vinsælda hefur
hann notið almennt, enda kom
það glöggt í Ijós á 70 ára afmæl-
inu.