Tíminn - 27.05.1961, Blaðsíða 5

I
/
TÍHIWW, laugardagíiui 27. maí 1961.
Útgefandt: FRAMSÓKNARFLOKKURINN
FramJívæmdastjóri: Tómas Arnason Rit-
stjórar: Þórarinn Þórarinsson (áb.), Andrés
Kristjánsson, Jód Helgason Fulltrúi rit-
stjórnar: Tómas Karlsson Auglýsinga-
stjój-i: Egili Bjarnason — Skrifstofur
í Edduhúsinu — Simar: 18300—18305
Auglýsingasími: 19523 Afgreiðslusími:
12323 — Prentsmiðjan Edda h.f.
Vaxtahækkunin
í Danmörku
Stjórnarblöðin, Morgunblaðið og Alþýðublaðið, telja
það góðan hvalreka, að danski Þjóðbankinn ákvað fyrir
nokkrum dögum að hækka forvextina úr 5¥2% í 6x/2%,
en það mun þýða, að útlánsvextir í Danmörku verða frá
7—8V2%. Reiknað er með að til jafnaðar verði útláns-
vextirnir um 8%.
Hér eru nú vextir á framlengingarvíxlum 9x/2% og
á hlaupareikningslánum 10%. Mestúr hluti af útlánum
bankanna hér verður þannig með IV2—2% hærri vöxt-
um en í Danmörku.
Um vaxtahækkunina í Danmörku er það jafnframt
að segja, að hún er harðlega gagnrýnd, jafnt af stjórn-
arsinnum og stjórnarahdstæðingum.
Dönsku blöðin benda t. d. á þá staðreynd, að Dan-1
mörk hafi nú mun hærri vexti en nokkurt land, sem
Danir telji sér hliðstætt efnahagslega. 'Aðeins tvö Evr-
ópulönd hafi hærri vexti, eða ísland og Grikkland.
Helzta blað stjórnarandstöðunnar, Berlingske Tidende,
segir, að það sé hæpið, að hægt sé að hafa vextina
svona háa, ef það eigi ekki að valda atvinnulífinu tjóni
og draga óeðlilega úr framkvæmdum.
Aðalmálgagn danskra jafnaðarmanna og jafnframt
aðalmálgagn stjórnarinnar, Aktuelt, segir, að vaxtahækk-
unin sé ótímabær ákvörðun (forhastet beslutning), jafn-
framt því, sem blaðið áréttar þá skoðun sína, að það
sé hvorki raunhæft né æskilegt að ætla að beita vaxta-
pólitík til að stjórna efnahagslífinu (Vi har ved tidligere
lejligheder givet udtryk for, at diskontopolitik hverken
er særlig hensigtmæssig eller önskelig som regulator af
det ökonomiske liv).
Aktuelt bætir því við, að vaxtapólitík þjóðbankans sé
leifar frá liðnum tíma, þegar jafnvægi var látið skapast
af sjálfu sér (Diskontopolitik er et levn fra en liberalist-
isk fortid, hvor de selvvirkende kræfter skabte balance
mellem udbud og efterspörgsel). Slíka fjármálapólitík
telur bíaðið orðið úrelta.
Vaxtahækkunin í Danmörku er þannig gerð af Þjóð-
bankanum í andstöðu við stjórnmálaflokkana. Meðal
danskra stjórnmálamanna ríkir bersýnilega mikill uggur
um það, að þe'ssi ákvörðun bankamannanna verði at-
vinnuvegum og efnahagslífi Danmerkur til tjóns.
Hérlendis virðast forkólfar stjórnarflokkanna hins
vegar líta á þetta sem hina einu réttu fyrirmynd. Þeir
þurfa að læra betur. Emil Jónsson og Gylfi Þ. Gíslason
þurfa hér vissulega að læra af Kampmann og blaði hans.
Hve miklu nemur
vaxtaokrið?
Útlánsvextir eru nú yfirleitt 2% hærri en þeir voru
í tíð vinstri stjórnarinnar. í fyrra voru þeir 4% hærri,
en voru svo lækkaðir aftur um seinustu áramót.
Um seinustu áramót námu útlán viðskiptabanka og
sparisjóða 4600 millj. kr. Auk þess voru svo lán opin-
berra fjárfestingarstofnana ca. 2500 millj. kr. Ótalin eru
svo lán tryggingafélaga og hliðstæðra stofnana.
Á þessu má vel ráða, hve miklu það mvnd’ ^>-ia
fyrir atvinnuvegina, ef vextirnir væru lækkaðir um þau
2%, sem þeir eru nú hærri en 1958.
ERLENT YFIRLlT

Eyskens var þokað til hliðar
Nýja stjórnin í Belgíu vinnur nú ati nýrri efnahagslöggjöf
HLJOTT er nú orðið aftur
í Belgíu, eftir hin miklu stjórn
málaátök, er urðu þar á síðast-
liðnum vetri. Hin nýja sam-
steypustjórn, sem kom þar til
valda í síðastl. mánuði, vinnur
nú að því að semja nýja lög-
gjöf um efnahagsmálin og mun
hun verða verulega frábrugðin
þeirri, sem stjórn Eyskens
knúði fram síðastl. vetur, en
treysti sér hins vegar ekki til
að framkvæma, nema að litlu
leyti.
Eins og mörgum mun minnis
stætt, hófust átökin í Belgíu
vegna þess, að rikisstjórn
Eyskens lagði fyrir þingið efna
hagslöggjöf, þar sem gert var
rág fyrir að velta fyrst og
fremst yfir á láglaunafólk og
millistéttir þeim byrðum, er
hlytust af missi Kongó og
kostnaði við afskipti Belgíu-
manna af málum þar. Verká-
lýðssamtökin brugðust. strax
hart við og boðuðu mótmæla-
verkföll. Eyskens þvingaði þó
löggjöfina fram á þinginu, en
verkalýðshreyfingin lét samt
ekki undan síga. Niðurstaðan
varð að lokum sú, að verkalýðs
félögin hættu verkföllum, en
stjórain lofaði að efna til
nýrra þingkosninga og leggja
málið þannig í hendur þjóða^
innar. Jafnframt frestaði
stjórnin á meðan að fram-
kvæma efnahagslöggjöf sína,
nema að litlu leyti.
STJÓRN Eyskens var sam-
steypustjó.rn tveg? ja flokka,
kaþólsfea flokksins, sem er
stærsti flokkur landsins, og
frjálslynda flokksins. sem er
hægri sinnaður smáflokkur. í
andstöðu voru jafnaðarmenn,
sem eru annar aðalflokkur
landsins, og kommúnistar, sem
hafa lítið fyl.gi í Belgíu. Það
voru jafr,''*',”menn, sem höfðu
forustu verkföllin og
knúðu þ>.-'-.03r.ingarnar fram.
Það eru ekki nema 43 ár
síðan að almennur kosninga-
réttur var innleiddur í Belgiu
og síðan hafa alltaf verið þar
samsteypustjórnir, nema á ár-
unum 1950—1'54. Fyrstu árin
eftir siðari heimsstyrjöldina
fóru kaþólskir og jafnaðar-
menn saman með völd, en sam
starf þeirra rofnaði vegna deil
unnar um Leopold konung.
Árið 1950 fengu kaþólskir
hreinan þingmeirihluta og fóru
einir með völd næstu fjögur
árin. Þeir misstu i svo meiri-
hlutann í kosningunum 1954
og fóru jafnaðarmenn oe
frjálslyndir með völd næsta
kjörtímabil. í kosningunum
1958 biðu -jafnaðarmenn ósig-
ur ,og kaþóiskir mynduðu fyrst
flokksstjórn eftir þær, en hún
sat fáa mánuði og var þá
mynduð samstjórn 'þeirra og
SPAAK
frjálslyndra, undir forsæti
Eyskens. Það var sú stjórn sem
beitti sér fyrir hinni umdeildu
efnahagslöggjöf á síðastliðnum
vetri.
ÚRSLIT þingkosninganna,
sem fram fóru 26. marz síðastl.
höfðu ekki neinar stórfelldár
breytingar í för með sér.
Kaþólskir töpuðu nokkru og
jafnaðarmenn unnu heldur á.
Frjálsiyndir héldu sínu. Komm
únistar og smáflokkar uku
fylgi sitt talsvert.
Það setti talsverðan svip á
kosningabaráttuna, að Henri
Spaak, sem hafði um hríð verið
framkvæmdastjóri Nato, hafði
hætt því starfi og tekið við
forustu jafnaðarmanna að
nýju. Hann lét kveða mikið
að sér í kosningabaráttunni og
höfðu andstæðingar hans það
meðal annars fyrir vígorð, að
Belgía yrði gerð að Spaakistan.
ef jafnaðarmenn sigruðu.
EYSKENS
LEFEVRE
Eftir kosningarnar þótti
hyggilegast, að mynduð yrði
samsteypustjórn tveggja aðal-
flokkanna, þar sem vandamál
Belgíu væru svo stór og marg
þætt, að þau yrðu ekki leyst
nema aðalflokkarnir tækju
höndum saman. Vonlaust þótti,
að hægt yrði að mynda slíka
stjórn undir forustu Eyskens.
Flokkur hans ákvað því að
víkja honum til hliðar, en
tefldi í þess stað 'fram Thep
Lefevre, sem hefur verið foxi
maður kaþólska flokksins um
nokkurt árabil og jafnframt sá
leiðtogi flokksins, sem hefur
verið talin standa lengst til
vinstri. Hann gat sér góðan
orðstýr í andspyrnuhreyfing-
unni á stríðsárunum, en hefur
síðan látið verkalýðsmál mjög
til sín taka. f Belgíu eru tvö
verkalýðssamtök og er hið
stærra undir stjórn jafnaðar-
manna, en hið minna undir
stjórn kaþólskra. Lefevre er sá
foringi kaþólskra, er unnið hef
ur sér mest trayit innan ka-
þólska verkalýðssambandsins.
Það mun hafa verið í sam-
ráði við báða aðalflokkanna,
að konungur fól Lefevre stjórn
armyndun. Hún reyndist hon-
urn all erfið, en tókst þó eftir
þrjár vikur. Stjórn hans er
samstjórn kaþólskra og jafnað
armanna, en frjálslyndir eru
utan hennar. Spaak er varafor
sætisráðherra og utanríkisráð-
herra.
Eitt fyrsta verk stjórnarinn-
ar var að náða þá opinbera
starfsmenn, er stjórn Eyskens
hafði látið ákæra fyrir þátt-
töku í verkföllunum.
Hin nýja ríkisstjórn vinnur
nú að nýjum efnahagsráðstöf-
unum, en það mun reynast
vandasamt, því að mjög hafði
stefnt í öfugt horf á mörgum
sviðum á stjórnarárum
Eyskens. Þ.Þ.
• - X. .X*

í Tímanum 20. þ.m. er viðtal
við Guðmund Angantýsson (Lása) |
matsvein, í tilefni af sextugsaf-
mæli hans. ,
í viðtalinu er það haft eftir
Guðmundi ,að þegar faðir hans
drukknaði hafi átt að taka móður
hans, Guðbjörgu og börnin öll til
sveitar. Þetta er alveg rangt.
Guðbjörg leitaði aldrei sveitar-
styrks. og því síður að prestur-
(nn og hreppstjórinn hafi ætlað
að hafa forgöngu um það, enda
var það ekki siður valdsmanna á
þeim tíma að bjóða slikt að fyrra
bragði. G ’eint er frá bví í bessui
Ranghermi leiðrétt
sambandi, að 'móðir Guðmundar
hafi hótað að fara út á brimbrjót
og drekkja sér og börnunum. Hér
er um hreinustu fjarstæðu að
ræða, sem mér þ.vkir mjög miður
að sett sé fram í blaðaviðtali. —
Þegar þessir atburiðr gerðust bjó
ég á heimili Guðbjargar heitinn
ar, og get ég fullyrt að slíkar
hugsanir eða gerðir voru Guð-
björgu mjög fjarri skapi.
í viðtalinu er það enn fremurl
haft eftir Guðmundi að bátur sá,
sem faðir hans fórst á, hafi heitið
Guðmundur Jakobsson og bátur
sá, sem fórst í sama skipti hafi
heitið Jón Jakobsson. Þetta er mis
minni. Bátarnir hétu Aldan og
María, en formennirnir á bátun-
um hétu Jón Tómasson og Guð-
mundur Jakobsson .
Ýmislegt fleira er missagt í
framangreindu viðtali þó ég hirði
(Framhald á 15. síðu).
1