Tíminn - 27.05.1961, Blaðsíða 7

IfWmrw, Iaugardaginn 27. mai 1961.

||Ii
Íí.vXÍ
Notiö sólskinssápu
til þess a'ð gera
matarilát yðar
tandurhreln
að nýju.
Haldið gólfum og
múluðum vcggjum
hrelnum og björl >'•
um með Sól
skinssápu.
Notið Sólskinssápu
við öll hreinlætis
verk heimilisins.
Allt harðleikið
nudd er hrein
asti óþarfi.
A víðavangl
víða safna fræi þess og auk
þess fæst það stundum í blóma
búðum. Ung skarfakálsblöð og
blaðleggi má saxa ofan á brauð
og saman við skyr, eða matbúa
sem salat. —
Harðgerðar laukjurtir.
Seint í febrúar byrjuðu vetr-
(Framhald á 15 síðu)
INGÓLFUR DAVÍÐSSON
GRÓÐUR og GARÐAR
Skarfakál er frægt frá fornu
fari. í urtalækningabók frá 18.
öld stendur:
„f hinum köldustu löndum
fá mennirnir oft sjúkdóm, sem
gerir þá svo máttvana, að þeir
geta sig varla hireyft. Tann-
holdið bólgnar og blæðir úr
því. Stundum losna tennurnar.
Allir líkamsvessar spillast. Þeg
ar vorar skríða þessir veslingar
á fjórum fótum út úr kofum
sínum til að leita að skarfa-
káli sér til bjargar. Ef þeir
finna það og eta dálítið af því,
styrlqast þeir brátt og geta
jafnvel gengið uppréttir heim
aftur“. Hér er greinilega lýst
skyrbjúgi, sem fyrrum var
hættulegur sjúkdómur í norð-
lægum löndum, einnig hér á
landi. Sjómenn áttu' líka oft
kálið). Skarfakál er mjög harð-
gerð jurt, dökkgræn með
beisku bragði. Sinnepslykt
leggur af því ef það er marið.
Bióm hvít, aldin nærri hnött-
ótt hýði. Lifnar snemma á vor-
in, eða helzt jafnvel grænt
mestan hluta ársins. Fræið
berst með fuglum og haf-
straumum. Bendir íslenzka
nafnið til þess fyrrnefnda,
enda vex það m. a. á klettum
þar sem skarfar oft sitja. Víða
erlendis er það kallað skyr-
bjúgsjurt. Sjómenn í vestan-
verðri Evrópu kölluðu það líka
læknisskeiðina eða spóninn,
, enda eru blöð .sumra afbrigða
þess spónlaga.; Vísindanafnið
Cochlearia lýtur að hinu sama.
Á Finnmörk er eiriksgras
gamalt nafn á skarfakáli. í
Skarfakál
Leiðangursmenn 1935 —
við Eyjabakkakofa. Magnús, Finnur og Gröntved við Hálsakofa.
við skyrbjúg að stríða á lang-
ferðum, þegar nýmeti var
þrotið.
Skarfakál er auðugt að C-
fjörefni, sem læknar skyrbjúg-
inn og hafði reynslan kennt
mönnum að meta lækninga-
kraft þess. Hér vex það víða
villt í eyju-m, sjávarklettum og
klungri við sjó. Einnig kring-
um bæi í Strandasýslu og víð-
ar. Þolir vel sterkan áburð og
er t.d. mjög gróskumikið í
fuglabjörgum og varpeyjum.
Verður sauðfé mjög feitt af
því, en íitan þykir hálf væmin.
Finnst stöku sinnum langt inni
í landi.
Síðari hluta júlí 1935 tók ég
þátt í leiðangri Pálma Hannes-
sonar og Steindórs Steindórs-
sonar um svæðið upp af Fljóts-
dal og inn að Eyjafjallajökli.
Rétt við jökulröndina voru urð
ar hraukarnir alvaxnir tún-
gresi, fíflum, súium og sóleyj-
um. Annað vakti þó meir undr-
un okkar. f dýjaveitu í norður-
hlíð Langafellst rakst ég á lag-
legan brúsk af skarfakáli í
blómi, þarna langt inni í landi.
Varð einum félaganum þá að
orði: „Ef ég hefði ekki séð
ferska skarfakálsgreinina í
hendinni á þér, trygði ég þessu
ekki.“ Sennilega hafa mávar
borið fræið sunnan yfir Vatna-
jökul. (Að sögn Steinþórs Sig-
urðssonar vex einnig skarfakál
í dalverpi inn við Hofsjökul).
Væri fróðlegt að frétta hvort
fleiri hafa fundið skarfakál
inni í óbyggðum. (Myndirnar
sýna leiðangursmenn og gamla
leitarmannakofa, sem við gist-
um í — undir Snæfelli og við
Eyjabakka, og svo sjálft skarfa
Skarfakál
(Cochleasia officinalis)
flóru íslands og Færeyja eftir
danska höfunda er það nefnt
eyrisgras ,en í Færeyjaflóru
Rasmussens hins færeyska „Ei-
isgras og lækna-eirisgras.“
Skyldi það veia kennt við ein-
hvern Eirík eða læknagyðjuna
Eir? Getur nafnið verið dregið
af sögninni að eira (eða verið
kennt við eyri, sem þó er ólík-
legt, því ekki vex það á áreyr-
um né sjávargrunn sérstak-
lega). Málfræðingar okkar sjá
þetta kannski „út um svarta
leppinn sinn“, sbr. íslenzkuþátt
í útvarpinu. Skyldi ekki ein-
hver glúrinn karl í fyrndinni
hafa hælt sér af því að hann
sæi þetta eða hitt með blinda
auganu — út um svörtu pjötl-
una sem hann hafði fyrir því?
— Nú hafa káltegundir o. fl.
grænmeti að mestu leyst
skarfakálið af hólmi sem C-
fjörefnisgjafa. En „myrkustu"
aldir íslendinga reyndist það
mörgum bjargvættur. Skarfa-
kál er þó ræktað dálítið til
matar í Þýzkalandi og víðar,
enda mjög auðræktað. Hér má
og vorblóm
Hvaíí taldi SjálfstætSisfl.
fært 1958?
Sumarið 1958 beitti ílraldið á-
samt krötum sér fyrir verulegri
kauphækkun. Kaupmáttur launa
var þá 15—20% meiri en hann
er nú. Knúnar voru fram 6—9%
kauphækkanir. Srnkomulag náð
ist ekki innan stjórnarinnar um
tillögur Framsóknarmanna um1
að tryggja launþegum sama
kaupmátt launa og var í októ-
ber 1958 eða 15—20% meiri en
hann er nú. Sjálfstæðismenn
töldu launin of lág og þá var
ekki talað um að atvinnurek-
endur gætu ekki tekið á sig
kauphækkanir. Þá þoldu avinnu
vegirnir eftir tveggja ára stjórn
arferil vinstri stjórnarinnar —
hvað sem var. Þá bar launþeg-
um stærri hlutur af tekjum at-
vinnuveganna að dómi Sjálf-
stæðisflokksins, þótt atvinnuveg
irnir greiddu þá raunverulega
15—20% hærra kaupgjald en nú.
Framleiftslustefnan
er svaritJ
Eftir liðlega tveggja ára
skammdegis- og viðreisnarstjórn
íhalds og krata geta atvinnuveg
irnir ag dómi stjórnarblaðanna
ekki einu sinni greitt núgildandi
kaupgjald, atvinnuvegirnir eiga
erfitt með að rísa undir því,
segja stjórnarblöðin, hvað þá
hærra kaupgjaldi. Er ekki kom
inn tími til að taka upp fram-
(Framhald á 10. síðu)
Vio oll hrðiniæf*«verk
er þessi sáoa bezf
Segid ekki
sápa—heldur
Sunlight-sápa
Notiö hina freyðandi Sól.kinssápu við
heimilisþvottinn. eolfþvott og á málaða
veggi í stuttu máli við ái þau siörf
þar -cin sápa og vatn koms til greina
Hin freyðandi Sólskinssápa tlarlægir þrá
látustu óhreinindi í> svipstundu. án nokk
urs nudds. Munið að Sólskinssápan fcr
einnig vel með hendur yðai