Tíminn - 09.06.1961, Blaðsíða 7

^TÍMINN, föstudaginn 9. júni 1961.
7
Frá uppeldismálaþinginu:
Launa- og starfskjör
kennara eru óviðunandi
Uppeldismálaþingi
Sambands íslenzkra barnakenn-
ara og Landsambands framhalds-
skólakennara lauk að kvöldi
sunnudagsins 4. júní í Hagaskól-
anum í Reykjavík. Hafði það þá
staðið í 2 daga.
Þingið sóttu töluvert á 3. hundr
að kennara auk margra boðsgesta,
og er það fjölmennasta uppeldis-
málaþing, sem hér' hefur verið
haldið.
Höfuðmál þingsins voru: I.
Launamál kennara. II. Kennsla
og skólavist tornæmra barna og
unglinga.
Helztu ályktanir og tillögur,
sem samþykktar voru á þinginu,
eru þessar:
Uppeldismálaþing, haldið í
I.
Reykjavík 3. og 4. júní 1961 á
vegum Sambands íslenzkra barna
kennara og Landssambands fram
haldsskólakennara, telur, að höf-
uðvandamál íslenzkrar kennara-
stéttar sé nú, og hafi verið um
skeið ófullnægjandi launa- og
starfskjör. Þingið lítur svo á, að
í slíkum launa- og starfskjörum,
felist hættulegt vanmat á störf-
um stéttarinnar, enda er nú kenn
araskortur oíðinn mjög mikill ogi
fer hraðvaxandi. Sú staðreynd, að
kennarar þurfa að afla sér auka
tekna í sívaxandi mæli sér til
framfærslu, hlýtur óhjákvæmilega
ag gera þeim torveldara að rækja
skyldustarfið en skyldi. Það er
því tvímælalaus skylda ríkisvalds
ins að vinna að skjótum úrbótum
í þessum efnum.
Eins og oft hefur verið bent
á, eru byrjunarlaun barnakenn-
ara lægri en daglaunamanns. Það
er fyrst á þriðja starfsári, sem
þau verða jöfn. Nokkuð svipuðu
máli gegnir um gagnfræðakenn-
ara. Að vísu eru þeir einum launa
flokki hærri, en samt verður nið
urstaðan áþekk, þar sem lög gera
ráð fyrir allmiklu lengri náms-
tíma. Þetta er svo mikið vanmat
á starfi, sem krefst 5—8 eða 9
ára undirbúningsnáms, að hlið-
stæður mun örðugt að finna.
Önnur kjör en föst laun eru
einnig fjarri því að vera ákjósan-
leg. Réttmætt er að líta á það,
að 5—6 tima daglegur kennslu-
tírni dreifist tíðum á 10—12 stund
ir eða meira, þótt ótalin séu þau
verkefni, sem óhjákvæmilega
fylgja kennslustarfi, en verða oft
eigi unnin í skólanum sökum hús
næðisskorts. Þá ber þess einnig
að geta, að aukakennsla er að-
eins greidd með 80% af föstuj
kaupi og eftirvinna aldrei greidd
sérstaklega, hvort sem unnið erj
í matmálstíma, að kvöldinu eða
eftir kl. 12 á laugardögum.
Allt gerir þetta kennslustarfið
ófýsilegra og örjðugra en efni
standa til, ekki sízt þegar launin
eru svo lág, að alls konar auka-
störf verða þrautalendingin. Með
aukavinnunni er kennurum oft
þröngvað inn á starfssvið annarra
starfshópa ,og á því eru margir
varasamir annmarkar.
Eins og eðlilegt er, fylgir mjög
í ’kill kennaraskortur í kjölfar
slíkra launakjara. Einkenni hans
eru miög skýr:
1. Aðsókn að kennaranámi er orð
in mjög lítil.
2. Réttindalausir menn eru ráðn-
ir og jafnvel skipaðir í kenn-
arastöður.
3. Borið hefur á viðleitni löggjaf
ans til að slaka á kröfum um 1
kennararéttindi. i
Umræður um launamál á lokafundi uppeldlsmálaþingsins.
Skýrslur fræðslumálastj órnar-1
innar bera með sér, að kennara-
skortur er mjög mikill. Því sem
næst 10% fastra kennara á barna
fræðslustigi eru án réttinda eg
71% í farskólum. Á gagnfræða-
stigi eru rúmlega 22% án rétt-
inda, og samt teljast þar allir
hafa full réttindi ,sem samkvæmt
lögum hafa leyfi til að kenna • á
unglingastigi.
Enn þá alvarlegra er þó hitt,
að kennaraskorturinn fer hrað-
vaxandi. Síðast liðin sex ár hefur
kennurum við fasta skóla á barna
fræðslustigi fjölgað um 216 alls.
Þar af er fjölgun réttindalausra
60 alls eða 28%%. Á sama tíma
er heildarfjölgun kennara á gagn
fræðastigi 146 manns. Af þeim
eru án réttinda 47 eða rúmlega
32%, og í farskólum hækkar
hundraðstala réttindalausra á
þessu tímabili úr 53 í 71.
Afleiðingar þessa alls eru orðn
ar mjög ljósar. Sé litið á heild-
ina, er ekki unnt að halda uppi
óskertri, almennri fræðslu í land
inu, þó er hér, eins og alls staðar
mjög mikil þörf fyrir aukna og
bætta atvinnumenntun, svo að
dæmi sé nefnt. Fjölmenntuð og
dugmikil kennarastétt hættir að
vera til, séu kjörin auðmýkjandi
og hrakleg til lengdar.
Þess vegna varar uppeldismála
þingið við afleiðingum þess, að|
ekkert sé gert til að bæta iauna-:
og starfskjör kennara. Það teluri
algerlega óviðunandi og mótmæl
ir harðlega, að reynt sé ag leysa
vandann með því að ráða til
starfa réttindalausa menn, enda
þarf þegar mikið átak til að vinna
bug á þeirri öfugþróun, sem ríkt
hefur að þessu leyti um skeið. —
Skjótra aðgerða er þörf.
Þingið ítrekar stuðning kenn-
arastéttarinnar við launa- og
kjarakröfur þær, sem samþykktar
hafa verið á síðustu þingum SÍB
og LSFK.
Enn . fremur tekur þingið ein-
dregið undir þaer launa -og kjara
kröfur, sem stjórn B.S.R.B. setti
fram í bréfi til ríkisstjórnarinn-
ar 15. febr. s.l.
Jafnframt fól þingið stjórnum
beggja sambandanna að vinna sam
eiginlega að ýmsum leiðréttingum
og samræmingu á launakjörum
kennara. Að lokum segir í álykt-
uninni:
Fáist engar viðunandi úrbætur
á jaunakjörum kennara fyrir
næsta skólaár, felur þingið stjórn
um sambandanna að kanna til
hvaða ráða skuli gripið.
II.
Tólfta ’uppeldismálaþing Sam-
bands íslenzkra barnakennara og
Landssambands framhaldsskóla-
kennara telur allmikið skorta á,
að aðbúð tornæmra barna og ung
linga í skólum landsins sé með
þeirn hætti sem æskilegt er, og
bendir á nauðsyn þess, að sköl-
unum séu sköpuð þau skilyrði,
að hver einstaklingur fái sem
bezt notið sín og þroskað þá hæfi
leika, sem hann býr yfir.
Þingið fagnar því, að í Reykja-
vík hefur verið sett á stofn sál-
fræðideild skóla og geðvarnar-
deild við Heilsuevrndarstöð
Reykjavíkur. Þingið treystir því,
að nægir starfskraftar verði fengn
ir til að sinna því mikilvæga hlut-
verki, er þessum stofnunum er
ætlað að rækja í þágu skólastarfs
ins.
Jafnframt lýsir þingig stuðningi
sínum við þá ákvörðun Barna-
verndarfélags Reykjavíkur og
Reykjavíkurbæjar að reisa lækn-
ingahæli fyrir taugaveikluð börn.
Þingið lýsir ánægju sinni yfir
þeim undirbúningi að hagnýt-
ingu skólaþroskaprófa, sem fram
hefur farið ag tilhlutan Fræðslu
skrifstofu Reykjavíkur, og þakkar
forvígismönnum ötult starf. Jafn
framt væntir þingið þess, að
skólaþroskaprófin verði hið
fyrsta tekin í notkun, þar sem
ástæður leyfa.
Þingið telur, að með öllu þessu
sé lagður traustur grundvöllur
að framhaldandi þróun þessara
mála og skorar á fræðslumála-
stjórnina að vinna að því, að hlið-
stæð þjónusla verði tekin upp
utan Reykjavikur.
Þingið fagnar því ,að hafin er
undirbúningur að stofnun skóla
í Reykjavík fyrir böm, sem að
dómi sérfróðra manna skortir
hæfileika til að stunda nám i al-
mennum skóla ,eins og gert er
ráð fyrir í lögum um fræðslu
barna og lögum um gagnfræða-
nám.
Jafnframt bendir þingið á nauð
syn þess, að nú þegar fari fram
gagngerð athugun á því, á hvern
hátt verði bezt séð fyrir uppeldi
og fræðslu barna og unglinga,
sem að dómi hlutaðeigandi kenn
ara og skólastjóra spilla góðri
regiu í skólanum og eru miður
heppilegt fordæmi öðrum börn-
um. I
Þingið telur einnig tímabært að"
athugaðir verði möguleikar á
stofnun síðdegis- eða kvöldskóla,
þar sem hinum tornæmu ungling
um yrði að loknu skyldunámi gef
inn kostur á frekari fræðslu sam
hliða atvinnu.
Þá felur þingið stjórnum S.Í.B.
og L.S.F.K. að vinna að þvi við
hlutaðeigandi yfirvöld, að eftir-
farandi úrbætur verði gerðar varð
andi kennslu og skólavist tor-|
næmra barna og unglinga:
1. í bekkjum fyrir tornæm börnj
við barna- og unglingaskóla!
verði ekki fleiri nemendur en
12—15.
2. Samin verði sérstök námsáætl
un fyrir tornæmu börnin og
daglegur kennslutími þeirra
lengdur.
3. Ráðnir verði valdir kennarar
til þess að annast kennsluna
og verði kennsluskylda þeirra
4/5 hlutar af kennsluskyldu'
kennara viðkomandi skólastigs.
Yfirvöld fræðslumála sjái þess
um lcennurum fyrir möguleik-
um á sérmenntun í kennslu og
uppeldj tornæmra barna og
unglinga.
4. Menntamálaráðherra skipi eftir
tilnefningu S.Í.B. og L.S.F.K.
5 manna nefnd sérfróðra
nianna til þess að útvega og
láta gera sérhæfð kennslugögn
fyrir tornæmu börnin.
Þingið leggur áherzlu á, að
reynt verði að koma þessum til-
lögum í framkvæmd, svo víða sem
unnt er, í byrjun næsta skólaárs.
Eftirfarandi samþykktir voru
enn fremur gerðar á þinginu:
1. Uppeldismálaþing, haldig í
Reykjavík dagana 3. og 4. júní
1961, skorar á stjórn B.S.R.B.
(Framhald 3 i3. siöu.)
r *
A víðavangi
400 krónur
Stjórnarblöðin hamast enn
gegn norðlenzku lausninni á
verkföllunum. Þau telja þjóð-
félagig vera að liðast í sundur
- vegna þess a'ð samvinnumenn
áttu hlut að því að semja um
400 kr. hækkun á mánaðarlaun-
um verkamanna. Jafnframt við-
urkenna þessi blöð með þögn-
inni, að fjölskyldumaður getur
ekki lifað af 4000.00 krónum á
mánuði. Sumarið 1958, er kaup-
máttur launa var 15—20% hærri
en hann er nú, töldu Sjálfstæð-
isinenn og kratar hins vegar að
kaupmátturinn væri of lítill og
sprengdu upp kaupið með verk-
föllum og með því að láta „hina
• ábyrgu“ atvinnurckéndur bjóða
fram kauphækkanir. Meðan þeir
berjast gegn kjarabótum nú,
segja þeir í hinu orðinu að við-
reisnin hafi heppnazt.
HundruíJ milljóna
Stjórnarflokkarnir segja að
þjóðfélagið hafi ekki efni á
því að grei'ða verkamönnum 400
kr. meira kaup á mánuði, en
hins vegar verður ekki á þeim
annað skilið, en þjóðfélagið
hafi ráð á því að minnka þjóð-
artekjurnar um möng hundru'ð
milljónir króna með löngu verk-
falli. Það er ekki úr vegi að
spyrja stjórnarflokkana, hvernig
þeir hugðust leysa vinnudeilurn
ar, þegar báðir aðilar voru bún-
ir að fella mi'ðlunartillöguna.
Getur það verið, að það hafi ver
ið stefna Alþfl. að brjóta nauð-
vörn alþýðunnar á bak aftur í
margra mánaða verkfalli, sem
hefði orðið öllum til tjóns. Það
er krafa almennings, að ríkis-
stjórnin snúi sér að því ag leysa
verkföllin í stað þess að standa
í vegi fyrir lausn þeirra og kasta
fúkyrðum að þeim, sem hafa átt
þátt í því að bjarga frá þjóðar-
voða me'ð því að koma til móts
við sanngirniskröfur verka-
manna. — Það er almenn skoð
un manna að ríkisstjórnin cigi
að vera þakklát samvinnumönn-
um fyrir að gera það, sem ríkis-
stjórninni bar sjálfri að gera.
Samvinnumenn hafa beitt sér
fyrir hóflegri og sanngjarnri
lausn á vinnudeilum, sem ríkis-
stjórnin hefur sjálf kallað fram
með allri þeirri fásinnu, sem
hún hefur gert í efnahagsmál-
unum og með þeirri óbilgimi,
sem hún hefur sýnt gagnvart
verkalýð'ssamtökunum. Ábirgðin
livílir öll hjá ríkisstjórninni, því
a'ð verkalýðsfélögin höfðu reynt
allt sem þau máttu mánuðum
saman til að ná samkomulagi við
ríkisstjórnina um óhjákvæmileg
ar leiðréttingar án kauphækkun
ar. Það var ríkisstjórnin sjálf
sem vahli kauphækkunarleið-
ina og almenningur krefst þess
að hún sýni ábirgð og raunsæi,
er hún tekur afleiðingum gerða
sinna.
Var unnt a<$ ganga
skemmra?
Afstaða ríkisstjórnarinnar til
samninga á Norðurlandi nær
ekki nokkurri átt, — er botnlaus
vitleysa. Það er gersamlega úti-
lokað með öllu að ná samnimg-
um við verkalýðsfélögin með því
að ganga skemmra til móts við
kröfur verkamanna. AUir sann-
gjarnir menn, hvar í flokki sem
þeir standa, telja norðlenzku
lausnina hóflega og farsæla. Með
lengra verkfalli getur ekkert imn
izt, en tjón þjóðarheildarinnar
yrði óbætanlegt, ef verkfall
hefði staðið vikum eða mánað-
um saman. Samvinnusamtökin
hafa vaxið af norðlenzku lausn-
inni, en ríkisstjórnin minnkar
(Framhald á 13. slöu.j